Οι κορυφαίοι αθλητές του καλλιτεχνικού πατινάζ περιστρέφονται με τόσο απίστευτα γρήγορες ταχύτητες -έως και έξι στροφές ανά δευτερόλεπτο- που μπορεί να κάνει ακόμη και τους θεατές να αισθάνονται λιγάκι αγχωμένοι.
Οι περίεργοι θεατές των Χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων του Πεκίνου θέλουν να μάθουν πως το καταφέρνουν.
«Πώς δεν ζαλίζονται οι αθλητές του καλλιτεχνικού πατινάζ;» ήταν μία από τις κορυφαίες αναζητήσεις στο Google την περασμένη εβδομάδα.
Πώς, λοιπόν, αυτοί οι αθλητές κάνουν τέτοιες κινήσεις χωρίς να πέφτουν;
Αν και περιστασιακά πέφτουν κατά την προσγείωση, οι αθλητές του καλλιτεχνικού πατινάζ συνήθως περιστρέφονται στον αέρα χωρίς να χάσουν την ισορροπία τους.
Αυτό συμβαίνει επειδή έχουν ρυθμίσει το σώμα και τον εγκέφαλό τους με τέτοιο τρόπο ώστε να υπερνικά το συναίσθημα του ιλίγγου, λένε οι ειδικοί.
Η Αμερικανίδα αθλήτρια του καλλιτεχνικού πατινάζ Mirai Nagasu, η οποία κέρδισε το χάλκινο μετάλλιο στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες στη Νότια Κορέα το 2018, λέει ότι αισθάνεται τις εναλλαγές που επιφέρει στο σώμα της ο στροβιλισμός αλλά έχει μάθει με τα χρόνια πώς να επαναφέρει την εστίασή της.
«Πιστεύω ότι έχουμε μια μαθησιακή ικανότητα ενάντια στην ορμή που μας χτυπά ενώ περιστρεφόμαστε», λέει.
Η Kathleen Cullen, καθηγήτρια βιοϊατρικής μηχανικής στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, της Βαλτιμόρης έχει μια πιο επιστημονική απάντηση.
Μελετά το αιθουσαίο σύστημα. Το αίθουσαίο σύστημα είναι η έκτη αίσθηση του ανθρώπου και βρίσκεται στο εσωτερικό αυτί. Το σύστημα αυτό είναι υπεύθυνο για την αίσθηση της ισορροπίας και της κίνησής μας, ωστόσο η περιστροφή χωρίς να σκοντάφτει η αθλήτρια από ζάλη είναι μια τέχνη που τελειοποιείται με την πάροδο του χρόνου.
«Στην αρχή της σταδιοδρομίας τους, οι σκέιτερ και άλλοι αθλητές αισθάνονται ζάλη όταν περιστρέφονται» λέει η Κάλεν. «Αλλά τελικά, εκπαιδεύουν το μυαλό τους να ερμηνεύει καλύτερα αυτό το συναίσθημα».
«Υπάρχει ένα πραγματικά βαθύ θεμελιώδες πράγμα που συμβαίνει στον εγκέφαλο των ανθρώπων όπως οι χορευτές ή οι σκέιτερ με πολλή εξάσκηση. Και αυτό είναι βασικά μια αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο ο εγκέφαλος επεξεργάζεται τις πληροφορίες».
«Όταν περιστρέφεται μια πατινέρ γύρω από τον εαυτό της ενεργοποιούνται τα ημικυκλικά κανάλια, οι αισθητήρες περιστροφής. Είναι γεμάτοι με υγρό και αισθάνονται την περιστροφή.
Αλλά όταν η αθλήτρια σταματήσει, το υγρό έχει αδράνεια και τείνει να συνεχίσει να κινείται.
Στην πραγματικότητα, η αθλήτρια έχει μια ψεύτικη αίσθηση κίνησης».
Με τα χρόνια προπόνησης, ο εγκέφαλος των καλλιτεχνικών πατινάζ έχει προσαρμοστεί και έχει μάθει να αγνοεί αυτό το λάθος, λέει.
«Αυτό γίνεται με την πάροδο του χρόνου με την καθημερινή εξάσκηση, καθώς ο εγκέφαλος συγκρίνει τις προσδοκίες του με αυτό που πραγματικά έλκει από τους αισθητηριακούς του υποδοχείς».
Εν ολίγοις, λέει η Cullen, οι περισσότεροι άνθρωποι όταν κάνουν περιστροφή αισθάνονται ότι ο κόσμος εξακολουθεί να στροβιλίζεται ακόμα και όταν σταματήσουν να περιστρέφονται.
Αλλά οι Ολυμπιονίκες, και ειδικότερα οι σκέιτερ, γενικά δεν το νοιώθουν επειδή ο εγκέφαλός τους έχει αλλάξει με τάση να καταστείλει το συναίσθημα αυτό.
Οι αθλητές μαθαίνουν επίσης άλλους τρόπους να μειώσουν τη ζάλη τους.
Για παράδειγμα, η εστίαση σε ένα σταθερό αντικείμενο αναφοράς ή σε ακίνητο αντικείμενο ελαχιστοποιεί τη ζάλη και την απώλεια ισορροπίας.
«Οι χορευτές μπαλέτου συχνά γυρίζουν το κεφάλι τους προς την αντίθετη πλευρά κατά τη διάρκεια κάθε στροφής για να σταθεροποιήσουν μια οπτική αναφορά. Ομοίως, στο τέλος της περιστροφής, οι αθλητές θα καρφώσουν τα μάτια τους σε ένα συγκεκριμένο σημείο στον τοίχο για να έχουν μια σταθερή αναφορά», εξηγεί η Cullen.
Ο εγκέφαλος και το εσωτερικό αυτί βρίσκονται σε συνεχή επικοινωνία με το σώμα και το ένα με το άλλο για να επιτευχθεί ισορροπία, λέει η Brigid Dwyer, επίκουρη καθηγήτρια νευρολογίας στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Βοστώνης.
«Για τους περισσότερους ανθρώπους, ωστόσο, η ζάλη είναι μόνο ένα πιθανό πρόβλημα κατά τη διάρκεια ταχύτερων και πιο δυνατών δραστηριοτήτων», λέει ο Dwyer.
Παραδόξως, όταν χρειάζεται, ο εγκέφαλός μας μπορεί να εξοικειωθεί με την πάροδο του χρόνου, να χειριστεί καλύτερα τους ιλίγγους που αντιμετωπίζει.
Ας δούμε και ορισμένα άλλα κοινά ερωτήματα αναζήτησης στο Google σχετικά με το καλλιτεχνικό πατινάζ:
- Γιατί κάποιοι αθλητές του καλλιτεχνικού πατινάζ φορούν καλσόν πάνω από τις μπότες τους;
Η Nagasu λέει ότι όλα εξαρτώνται από την προσωπική επιλογή.
Μερικοί άνθρωποι φορούν καλσόν πάνω από τις μπότες τους εάν οι μπότες τους είναι γρατσουνισμένες, λέει.
Άλλοι, όπως η Κόρτνεϊ Χικς, κάτοχος χρυσού μεταλλίου στο Διεθνές πρωτάθλημα καλλιτεχνικού πατινάζ των ΗΠΑ το 2013, λέει ότι φορώντας καλσόν πάνω από μπότες βοηθάει στο να φαίνονται μακρύτερα τα πόδια.
Αλλά οι τάσεις έχουν αλλάξει τα τελευταία χρόνια, με πολλούς skaters να επιλέγουν να φορούν καλσόν που αναδεικνύουν τις μπότες τους, λέει η Nagasu.
- Ποια είναι η περιοχή «φιλί και κλάμα»;
Μετά το πρόγραμμά τους, οι αθλητές του καλλιτεχνικού πατινάζ περιμένουν τη βαθμολογία τους στον εύστοχα ονομαζόμενο χώρο δίπλα στο παγοδρόμιο «φιλί και κλάμα».
Εδώ, οι θεατές παίρνουν μια γεύση από τους αθλητές σε μια από τις πιο τεταμένες στιγμές τους. Πολλοί αθλητές του καλλιτεχνικού πατινάζ γιορτάζουν με φιλιά με τους προπονητές τους ή ξεσπούν σε δάκρυα απογοήτευσης.
«Υποτίθεται ότι είναι λογοπαίγνιο. Είτε δίνεις φιλιά για την πολύ καλή βαθμολογία σου, είτε είναι τόσο κακή που κυριολεκτικά κλαις», αναφέρει η Nagasu.
- Γιατί κάποιοι αθλητές του καλλιτεχνικού πατινάζ φορούν γάντια;
Οι σκέιτερ μπορούν εύκολα να έχουν μια πτώση. Και το να χτυπάς τον πάγο με υψηλή ταχύτητα δεν είναι διασκεδαστικό.
«Ο πάγος μπορεί να είναι τραχύς όταν πέφτεις, ειδικά όταν συνυπολογίζεται το ύψος από το οποίο πέφτουμε και η ορμή από τις περιστροφές μας», λέει η Nagasu.
Τα γάντια κρατούν επίσης ζεστά τα χέρια των skaters κατά τη διάρκεια του αγώνα.
Σε ένα εξαιρετικά ανταγωνιστικό άθλημα όπου το παραμικρό πλεονέκτημα μπορεί να κάνει τη διαφορά, πολλοί αθλητές δεν αφήνουν τίποτα στην τύχη.
