Ένα μεγάλο ξυλόγλυπτο σφραγιδόλιθο των ΗΠΑ, δώρο προσκόπων στον Αμερικανό πρέσβη στη Μόσχα, έκρυβε έναν αόρατο κοριό. Η ιστορία μοιάζει με κατασκοπευτικό μυθιστόρημα, αλλά είναι απολύτως αληθινή.
Τον Φεβρουάριο του 1945, λίγο πριν από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, μια ομάδα Ρώσων προσκόπων δώρισε στον Αμερικανό πρέσβη στη Μόσχα, Ουίλιαμ Έιβεριλ Χάριμαν, έναν ξυλόγλυπτο αφραγιδόλιθο των ΗΠΑ.
Ο Χάριμαν τοποθέτησε το έργο στην κατοικία του, το ιστορικό Σπάσο Χάουζ, χωρίς να φαντάζεται ότι έκρυβε έναν από τους πιο ευρηματικούς κοριούς στην ιστορία της κατασκοπείας.
Το «Πράγμα», όπως ονομάστηκε αργότερα από τις αμερικανικές υπηρεσίες, λειτούργησε αδιάκοπα για επτά χρόνια, καταγράφοντας μυστικές διπλωματικές συνομιλίες. Το πλεονέκτημά του ήταν η απλότητα: δεν είχε μπαταρίες ή ηλεκτρονικά κυκλώματα, άρα περνούσε απαρατήρητο στους ελέγχους ασφαλείας. Ενεργοποιούνταν μόνο όταν οι Σοβιετικοί έστελναν σήμα υψηλής συχνότητας από κοντινό κτίριο.
Η αποκάλυψη ήρθε τυχαία το 1951, όταν ένας Βρετανός ασυρματιστής εντόπισε τις συνομιλίες. Έπειτα από επίμονες έρευνες, οι τεχνικοί βρήκαν ότι ο κοριός βρισκόταν κρυμμένος μέσα στο ξυλόγλυπτο έμβλημα.
Ο εφευρέτης του ήταν ο Λεόν Θερέμιν, ο μουσικός που είχε ήδη μείνει στην ιστορία για τη δημιουργία του ομώνυμου ηλεκτρονικού οργάνου. Το «Πράγμα» χαρακτηρίστηκε από ειδικούς ως «σταυροδρόμι ελβετικού ρολογιού και μικρομέτρου», δείγμα πρωτοποριακής μηχανικής.
Η υπόθεση κρατήθηκε μυστική έως το 1960, όταν οι ΗΠΑ παρουσίασαν το εύρημα στον ΟΗΕ, εν μέσω της κρίσης με την κατάρριψη του αεροσκάφους U-2, θέλοντας να αποδείξουν ότι η κατασκοπεία δεν ήταν μονόπλευρη.
Σήμερα, η ιστορία του «Πράγματος» θεωρείται ένα από τα πιο χαρακτηριστικά επεισόδια του Ψυχρού Πολέμου, δείχνοντας πώς η τέχνη μπορεί να μετατραπεί σε όπλο κατασκοπείας – από ένα ξυλόγλυπτο έμβλημα μέχρι τις νότες ενός μουσικού οργάνου.
