Η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται ένα βήμα πριν την ανακοίνωση νέων μέτρων στήριξης για τη μεσαία τάξη, σε μια περίοδο που χαρακτηρίζεται από εντυπωσιακή δημοσιονομική ανατροπή – κάτι που φάνταζε αδιανόητο την εποχή της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους.
Πακέτο παροχών στη ΔΕΘ με πολιτική στόχευση
Με τα κρατικά έσοδα να παρουσιάζουν απρόσμενη αύξηση, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ετοιμάζεται να παρουσιάσει στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης ένα πακέτο παροχών, το οποίο ενδέχεται να αποτελέσει εφαλτήριο για την πολιτική του φιλοδοξία να γίνει ο μακροβιότερος Έλληνας ηγέτης των τελευταίων δύο δεκαετιών.
Τι περιλαμβάνει το πακέτο
Σύμφωνα με πληροφορίες, το ύψος των μέτρων μπορεί να ξεπεράσει τα 1,5 δισ. ευρώ. Μεταξύ των μέτρων που εξετάζονται είναι:
- Μειώσεις φόρων για τη μεσαία τάξη
- Ενισχύσεις για οικογένειες
- Αυξημένες δαπάνες για συνταξιούχους και εργαζόμενους στα σώματα ασφαλείας
Αν ο προϋπολογισμός συνεχίσει να υπεραποδίδει, νέες παροχές θα μπορούσαν να ανακοινωθούν τον Απρίλιο.
Από την κρίση στην εμπιστοσύνη των αγορών
Τέτοιου είδους παροχές στο παρελθόν προκαλούσαν ανησυχία στους επενδυτές, ειδικά σε μια χώρα που το 2015 βρέθηκε κοντά στην έξοδο από το ευρώ λόγω εκτροχιασμένων δημόσιων οικονομικών. Σήμερα, όμως, η εικόνα είναι διαφορετική.
Το 2024 καταγράφηκε πλεόνασμα αντί για προβλεπόμενο έλλειμμα, και αντίστοιχες επιδόσεις αναμένονται και φέτος. Η Ελλάδα ξεχωρίζει θετικά σε σχέση με χώρες όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, που πασχίζουν να περιορίσουν τα ελλείμματά τους υπό την πίεση των αγορών.
Η φοροδιαφυγή στο στόχαστρο
Η αποφασιστική καταπολέμηση της φοροδιαφυγής έχει οδηγήσει σε θεαματική αύξηση της φορολογικής συμμόρφωσης, ανοίγοντας τον δημοσιονομικό χώρο για τις παροχές. Παρότι το δημόσιο χρέος παραμένει πάνω από το 140% του ΑΕΠ – το υψηλότερο στην ΕΕ – τα αποτελέσματα των τελευταίων ετών έχουν αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού.
Ο Τζουνγκ Σικ Κανγκ, επικεφαλής αποστολής του ΔΝΤ στην Ελλάδα, δήλωσε χαρακτηριστικά:
«Οι προσπάθειες της κυβέρνησης να αντιμετωπίσει τη φοροδιαφυγή αποδίδουν και αξίζουν αναγνώριση. Τα αποτελέσματα είναι πραγματικά εντυπωσιακά.»
Το 2009, όταν ξέσπασε η κρίση, η «παραοικονομία» αντιστοιχούσε στο 27% του ΑΕΠ. Σήμερα, με τη βοήθεια της ψηφιοποίησης πληρωμών, της απλούστευσης διαδικασιών και τακτικών «nudging», η εικόνα έχει αλλάξει ριζικά, αποτελώντας παράδειγμα για άλλες χώρες.
Η τεχνολογία στην υπηρεσία των ελέγχων
Στην καρδιά της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων (ΑΑΔΕ), το “war room” με γιγαντοοθόνες και ζωντανά δεδομένα παρακολουθεί σε πραγματικό χρόνο οικονομικές δραστηριότητες. Παράλληλα, κλιμάκια με drones ελέγχουν πλοία που εισέρχονται στα ελληνικά ύδατα.
Ο διοικητής της ΑΑΔΕ, Γιώργος Πιτσιλής, επισημαίνει ότι η μάχη κατά της φοροδιαφυγής είναι όχι μόνο οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα, αλλά και ζήτημα διεθνούς αξιοπιστίας της χώρας.
Χαρακτηριστική ήταν η αιφνιδιαστική επιχείρηση του Αυγούστου στη Σαντορίνη, όπου ελεγκτές πέρασαν από κόσκινο αποδείξεις από 23 πλοία και εντόπισαν παραβάσεις στα 10. Παρόμοιες επιχειρήσεις πραγματοποιήθηκαν σε όλη τη χώρα κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού.
Τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά:
Το 2018, η «τρύπα» στον ΦΠΑ ανερχόταν στο 25,4%, ενώ το 2022 είχε μειωθεί στο 13,7%, σύμφωνα με δεδομένα της ΕΕ.
Τεχνητή νοημοσύνη και εφαρμογές για πολίτες
Η ΑΑΔΕ χρησιμοποιεί πλέον τεχνητή νοημοσύνη και μέσα κοινωνικής δικτύωσης για να ιεραρχεί τους ελέγχους. Όπως εξηγεί ο Νίκος Μπατσίλας, διευθυντής επιχειρησιακού σχεδιασμού της Αρχής:
«Διαπιστώσαμε ότι τα έσοδα δεν προκύπτουν από τα πρόστιμα, αλλά από τη συμμόρφωση.»
Μια από τις πιο πρόσφατες καινοτομίες είναι η εφαρμογή Appodixi, με την οποία οι πολίτες μπορούν να σκανάρουν αποδείξεις για να ελέγξουν τη γνησιότητά τους και να καταγγείλουν παραβάσεις.
Οι αγορές και η πολιτική επόμενη μέρα
Οι αγορές έχουν χαιρετίσει τις προσπάθειες της Ελλάδας. Ενώ η Γαλλία βλέπει τις αποδόσεις των ομολόγων της να πλησιάζουν εκείνες της Ιταλίας, το ελληνικό 10ετές κινείται χαμηλότερα, στο 3,49%.
Στην ομιλία του στη ΔΕΘ, ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα επιχειρήσει να δείξει ότι οι καρποί της συμμόρφωσης επιστρέφουν στους πολίτες. Ωστόσο, μένει να φανεί αν τα μέτρα θα πείσουν τα νοικοκυριά που βιώνουν πάνω από δέκα χρόνια ακρίβειας και πιέσεων.
Η κρίσιμη δοκιμασία θα έρθει το 2027, όταν θα φανεί αν ο Πρωθυπουργός μπορεί να κατακτήσει τρίτη συνεχόμενη θητεία, κάτι που δεν έχει πετύχει κανένας από τους προκατόχους του.
Όπως σημειώνει η Φαίη Μακαντάση, διευθύντρια έρευνας στη διαΝΕΟσις:
«Τα μέτρα ενδέχεται να ενισχύσουν περαιτέρω τη συμμόρφωση και να τροφοδοτήσουν έναν ενάρετο κύκλο: όσο περισσότεροι πληρώνουν, τόσο θα μειώνεται το φορολογικό βάρος.»
