Ο Υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης περιγράφει, με άρθρο του στο «Βήμα», ένα ολιστικό διπλωματικό σχέδιο τριών επιπέδων που εφαρμόζεται τα τελευταία δυόμισι χρόνια και έχει στόχο να ενισχύσει τη θέση της Ελλάδας και να αναδείξει τη χώρα σε ηγετική δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου.
Στο πρώτο επίπεδο, το Υπουργείο Εξωτερικών επιδίωξε την αποκατάσταση ηρεμίας στην περιοχή, μέσα σε ένα ιδιαίτερα ασταθές διεθνές περιβάλλον. Ο Γεραπετρίτης σημειώνει ότι η Ελλάδα, εν μέσω πολέμων και κρίσεων, πέτυχε τη δημιουργία συνθηκών ειρηνικής συνύπαρξης και μείωσης εντάσεων. Κεντρικό στοιχείο ήταν η αποκατάσταση λειτουργικής σχέσης με την Τουρκία, με κορυφαία στιγμή τη Διακήρυξη των Αθηνών (Δεκέμβριος 2023), η οποία οδήγησε σε σημαντική μείωση παραβιάσεων του εθνικού εναέριου χώρου, περιορισμό μεταναστευτικών ροών, ενίσχυση του εμπορίου και αναβάθμιση του τουρισμού μέσω γρήγορης θεώρησης για Τούρκους επισκέπτες.
Παράλληλα, η Ελλάδα ενίσχυσε τις σχέσεις της με τη Λιβύη, διατηρώντας ανοικτούς διαύλους τόσο με την Τρίπολη όσο και με τη Βεγγάζη, γεγονός που την καθιστά τη μοναδική ευρωπαϊκή χώρα με τέτοιου είδους πρόσβαση. Όπως επισημαίνει ο Υπουργός, το αποτέλεσμα ήταν η μείωση των μεταναστευτικών ροών, ο σεβασμός της μέσης γραμμής σε προκηρύξεις οικοπέδων από τη λιβυκή πλευρά και η εκ νέου ενεργοποίηση τεχνικών επιτροπών για οριοθέτηση ΑΟΖ, που είχαν παγώσει από το 2010.
Το δεύτερο επίπεδο εστίασε στην εδραίωση των εθνικών θέσεων μέσω διπλωματικών και θεσμικών παρεμβάσεων. Η Ελλάδα εξελέγη σχεδόν ομόφωνα στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, ενώ ενίσχυσε τις συμμαχίες της με ΗΠΑ, Ισραήλ, αραβικό κόσμο, Ινδία και χώρες του Κόλπου. Σημαντικά βήματα έγιναν και στον τομέα της ενέργειας, με τη συμμετοχή μεγάλων αμερικανικών εταιρειών στις έρευνες υδρογονανθράκων στο Ιόνιο και νότια της Κρήτης. Παράλληλα, η Ελλάδα προχώρησε σε θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό και περιβαλλοντικά θαλάσσια πάρκα, ενισχύοντας τα επιχειρήματά της απέναντι σε διεκδικήσεις τρίτων.
Στο τρίτο επίπεδο, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη, η Ελλάδα επιδιώκει την κεφαλαιοποίηση της διπλωματικής της θέσης. Ο Υπουργός αναφέρει ότι η χώρα αναλαμβάνει την πρωτοβουλία για ένα διαρκές πολυμερές περιφερειακό σχήμα στην Ανατολική Μεσόγειο, με στόχο την αντιμετώπιση κοινών προκλήσεων όπως η πολιτική προστασία, το μεταναστευτικό, η θαλάσσια προστασία και η συνδεσιμότητα. Η πρόταση αφορά αρχικά τα τέσσερα παράκτια κράτη με τα οποία η Ελλάδα έχει θαλάσσια σύνορα, πάντα με σεβασμό στο διεθνές δίκαιο και την κυριαρχία των κρατών.
Ο Γεραπετρίτης τονίζει ότι η Ελλάδα, σε ισχυρό διπλωματικό σημείο, οφείλει να αναλάβει πρωτοβουλίες «με αυτοπεποίθηση και χωρίς φοβικά σύνδρομα», διερευνώντας κάθε δυνατότητα ουσιαστικής σύγκλισης στη γειτονιά της. Όπως σημειώνει, είναι η στιγμή της ευθύνης για τη διαμόρφωση συνθηκών μακρόχρονης ειρήνης και σταθερότητας.
