Η Ελλάδα σβήνει ένα ακόμη μεγάλο κομμάτι του μνημονιακού χρέους της. Μέσα στον Δεκέμβριο ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) προχωρά στην πρόωρη αποπληρωμή 5,29 δισ. ευρώ από τα δάνεια του πρώτου μνημονίου, μειώνοντας άμεσα το χρέος κατά 2,2% του ΑΕΠ και εξοικονομώντας 150 εκατ. ευρώ από τόκους σε βάθος 12ετίας. Η νέα αυτή κίνηση εντάσσεται στη στρατηγική της κυβέρνησης για επιθετική μείωση του δημοσίου χρέους, αξιοποιώντας την καλή πορεία των εσόδων και τα υψηλά ταμειακά διαθέσιμα.
Στόχος είναι έως το 2031 να έχει εξοφληθεί πλήρως το σύνολο των ακριβών διμερών δανείων του πρώτου μνημονίου, δέκα χρόνια πριν από την κανονική τους λήξη.
Η αποπληρωμή αφορά τα δάνεια του μηχανισμού GLF (Greek Loan Facility), που είχε συνάψει το Ελληνικό Δημόσιο με τις χώρες της Ευρωζώνης το 2010, συνολικού ύψους 52,9 δισ. ευρώ. Από αυτά, η χώρα έχει ήδη πληρώσει 21,3 δισ. ευρώ, ενώ το υπόλοιπο ποσό των 31,6 δισ. ευρώ θα αποπληρωθεί σταδιακά έως το 2031. Ουσιαστικά, λοιπόν, η Ελλάδα κλείνει τον κύκλο του πρώτου μνημονίου δέκα χρόνια νωρίτερα, με το κόστος των συγκεκριμένων δανείων να ξεπερνά πλέον το 3%, έναντι μέσου κόστους 1,73% για το σύνολο του χρέους. Η αποπληρωμή τους μειώνει το ρίσκο επιτοκίου, εξοικονομεί τόκους και βελτιώνει το προφίλ του ελληνικού χρέους.
Σύμφωνα με το προσχέδιο του Προϋπολογισμού του 2026, το χρέος της γενικής κυβέρνησης θα υποχωρήσει κάτω από το 140% του ΑΕΠ, για πρώτη φορά μετά το 2010, και συγκεκριμένα στο 137,6% του ΑΕΠ το 2026, έναντι 145,4% φέτος. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη ποσοστιαία μείωση που έχει σημειωθεί ποτέ μέσα σε μία πενταετία. Η εξέλιξη αυτή σηματοδοτεί και το τέλος μιας εποχής, καθώς για πρώτη φορά έπειτα από 15 χρόνια η Ελλάδα παύει να είναι η πιο χρεωμένη χώρα της Ευρωζώνης.
Μάλιστα, η πρόωρη αποπληρωμή των δανείων δεν επηρεάζει αρνητικά τη ρευστότητα του Δημοσίου. Τα ταμειακά διαθέσιμα της χώρας ανέρχονταν χθες στα 44,8 δισ. ευρώ, ενώ ακόμη και μετά την πληρωμή των 5,29 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο δεν πρόκειται να πέσουν κάτω από τα 35-36 δισ. ευρώ. Πρόκειται για περίπου το ίδιο ύψος αποθεματικών που είχε παραλάβει η κυβέρνηση Μητσοτάκη το 2019 από τον ΣΥΡΙΖΑ, γεγονός που αποδεικνύει ότι η στρατηγική πρόωρων αποπληρωμών δεν υπονομεύει το λεγόμενο «μαξιλάρι ασφαλείας» της χώρας. Αντιθέτως, η Ελλάδα παραμένει από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες που διατηρούν ικανό απόθεμα ρευστότητας για να καλύπτουν άνετα τις χρηματοδοτικές τους ανάγκες ακόμη και σε περίπτωση διεθνούς αναταραχής.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Εκατομμύρια ρίχνει η Ελλάδα για την αναστύλωση του Τεμένους Βαγιαζίτ στο Διδυμότειχο
Και το 2026
Η πολιτική του ΟΔΔΗΧ προβλέπει ότι οι πρόωρες πληρωμές θα συνεχιστούν και το 2026, εφόσον οι συνθήκες στις αγορές παραμείνουν ευνοϊκές. Οπως αναφέρεται στο προσχέδιο του Προϋπολογισμού, «στόχος είναι η αποπληρωμή των διμερών δανείων μία δεκαετία νωρίτερα από την τελική ημερομηνία λήξης τους, ώστε το δημόσιο χρέος να μειωθεί τόσο ως απόλυτο μέγεθος όσο και ως ποσοστό του ΑΕΠ». Παράλληλα, ο ΟΔΔΗΧ θα συνεχίσει την πολιτική περιορισμένου νέου δανεισμού, διατηρώντας τη σταθερή παρουσία της Ελλάδας στις αγορές μέσω επιλεγμένων εκδόσεων και επανεκδόσεων μακροπρόθεσμων ομολόγων.
Η εικόνα στις αγορές επιβεβαιώνει την πρόοδο. Η Ελλάδα δανείζεται πλέον με επιτόκια χαμηλότερα από τη Γαλλία, καθώς η απόδοση του 10ετούς ελληνικού ομολόγου διαμορφώνεται στο 3,4%, όταν το γαλλικό βρίσκεται κοντά στο 3,6%. Η σύγκριση αυτή είναι ενδεικτική του βαθμού αξιοπιστίας που έχει ανακτήσει η χώρα, σε μια περίοδο όπου η Γαλλία βλέπει το χρέος της να αυξάνεται και τις αγορές να αντιδρούν αρνητικά στις πολιτικές αναταράξεις. Αντίθετα, η Ελλάδα εμφανίζει σταθερότητα, πλεονάσματα και θετικές αξιολογήσεις από όλους τους μεγάλους οίκους, με προοπτική νέων αναβαθμίσεων μέσα στο 2026.
Το ΑΕΠ εκτιμάται ότι θα ανέλθει στα 261 δισ. ευρώ το 2026, έναντι 249 δισ. ευρώ το 2025, ενισχύοντας περαιτέρω τη μείωση του λόγου χρέους προς ΑΕΠ. Τα υψηλά ταμειακά διαθέσιμα και τα συνεχή πρωτογενή πλεονάσματα επιτρέπουν στο Δημόσιο να καλύπτει τις δαπάνες τόκων χωρίς πρόσθετο δανεισμό. Οι ετήσιες πληρωμές τόκων για την κεντρική διοίκηση παραμένουν γύρω στα 6-7 δισ. ευρώ, δηλαδή κοντά στο 3% του ΑΕΠ, επίπεδο που θεωρείται απόλυτα διαχειρίσιμο.
Τα ομόλογα
Οι μεικτές χρηματοδοτικές ανάγκες του Δημοσίου για το 2025, συμπεριλαμβανομένης και της επικείμενης πρόωρης αποπληρωμής των GLF, καλύφθηκαν κυρίως από δύο επιτυχημένες εκδόσεις ομολόγων. Η πρώτη αφορούσε νέο δεκαετές ύψους 4 δισ. ευρώ λήξης 2035, ενώ η δεύτερη σε επανέκδοση 15ετών και 30ετών τίτλων συνολικού ύψους 3 δισ. ευρώ, λήξης 2038 και 2054, με ταυτόχρονη επαναγορά υφιστάμενων ομολόγων 1,5 δισ. ευρώ λήξης 2026. Οι εκδόσεις αυτές καλύφθηκαν υπερπολλαπλάσια, με συμμετοχή θεσμικών επενδυτών από Ευρώπη, ΗΠΑ και Ασία, επιβεβαιώνοντας το ισχυρό brand της χώρας στις αγορές.
Η στρατηγική πρόωρων αποπληρωμών έχει διπλό όφελος. Από τη μία μειώνει το χρέος και εξοικονομεί πόρους. Από την άλλη, αναχαιτίζει τον κίνδυνο επιτοκίων που θα μπορούσε να αυξηθεί μετά το 2032, όταν ξεκινά ένα κύμα λήξεων ομολόγων. Η εξόφληση των δανείων του πρώτου μνημονίου μειώνει τις μελλοντικές πιέσεις στο πρόγραμμα αποπληρωμών, ενώ ταυτόχρονα βελτιώνει τη βιωσιμότητα του χρέους σε βάθος δεκαετίας.
Το 2026, πάντως, αναμένεται να αποτελέσει χρονιά-ορόσημο: το χρέος της Ελλάδας θα βρεθεί για πρώτη φορά έπειτα από 15 χρόνια κάτω από το 140% του ΑΕΠ, ενώ η συνολική εικόνα της οικονομίας -από το ΑΕΠ έως τα spreads των ομολόγων– θα παραπέμπει σε «κανονική» ευρωπαϊκή χώρα, χωρίς τα βαρίδια του παρελθόντος.
