Από την 1η Αυγούστου, οι Ηνωμένες Πολιτείες εφαρμόζουν νέους, αυξημένους τελωνειακούς δασμούς σε εισαγόμενα προϊόντα από σχεδόν κάθε γωνιά του πλανήτη, ανεξαρτήτως της ύπαρξης διμερών συμφωνιών με την Ουάσινγκτον. Η απόφαση αυτή του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ επηρεάζει βασικούς εμπορικούς εταίρους όπως η Ιαπωνία, η Ινδονησία, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Νότια Κορέα, διαμορφώνοντας νέες ισορροπίες στο διεθνές εμπόριο, χωρίς ωστόσο να ανατρέπονται πλήρως τα παγκόσμια δεδομένα, σύμφωνα με ειδικούς.
Η πολιτική αυτή σηματοδοτεί μια ριζική απομάκρυνση από τις αρχές της παγκοσμιοποίησης που καθιερώθηκαν μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, με τη δημιουργία της Γενικής Συμφωνίας Δασμών και Εμπορίου (GATT) το 1947, προδρόμου του σημερινού Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ), ο οποίος αριθμεί 166 μέλη και καλύπτει το 98% των διεθνών εμπορικών συναλλαγών.
Ο καθηγητής Ρίτσαρντ Μπόλντγουιν, ειδικός στη διεθνή οικονομία στο IMD Business School της Λοζάνης και πρώην σύμβουλος του Λευκού Οίκου, επισημαίνει ότι ιστορικά, η μείωση των δασμών έχει συνδεθεί με την οικονομική ευημερία. Η πολιτική Τραμπ, ωστόσο, συνιστά επιστροφή σε δασμολογικά επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από τη δεκαετία του 1930.
Παρά την επιθετική αυτή προσέγγιση, οι επιπτώσεις στο παγκόσμιο εμπόριο εκτιμώνται ως περιορισμένες. Ο Μπόλντγουιν σημειώνει ότι το διεθνές σύστημα εμπορίου παραμένει σταθερό, καθώς οι περισσότερες χώρες εξακολουθούν να υποστηρίζουν το ελεύθερο εμπόριο.
Οι αμερικανικές επιχειρήσεις εισαγωγών αναμένεται να επωμιστούν το κύριο βάρος των νέων δασμών, με πιθανές επιπτώσεις στους καταναλωτές μέσω αυξήσεων τιμών. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Πασκάλ Λαμί, πρώην γενικό διευθυντή του ΠΟΕ, οι επιπτώσεις αυτές δεν θα έχουν συστημικό χαρακτήρα για την παγκόσμια οικονομία. Ο ίδιος χαρακτηρίζει την πολιτική Τραμπ ως «Πύρρειο νίκη», καθώς οι ΗΠΑ ενδέχεται να υποστούν τις σοβαρότερες συνέπειες.
Το εμπόριο αγαθών έχει γνωρίσει εντυπωσιακή άνοδο, ξεπερνώντας τα 24 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2023, σύμφωνα με τον ΠΟΕ. Ωστόσο, οι αμερικανικές εισαγωγές, στις οποίες στοχεύουν οι νέοι δασμοί, αντιπροσωπεύουν μόλις το 13% του παγκόσμιου συνόλου.
Η ειδικός στη γεωπολιτική του εμπορίου Ελβίρ Φαμπρί από το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ζακ Ντελόρ τονίζει ότι, παρότι οι δασμοί αποτελούν σημαντικό ζήτημα, επηρεάζουν μόνο ένα μέρος των παγκόσμιων εισαγωγών. Ο υπόλοιπος κόσμος συνεχίζει να στηρίζει το μοντέλο της αλληλεξάρτησης και της συνεργασίας.
Παράλληλα, βρίσκονται σε εξέλιξη διαπραγματεύσεις για νέες εμπορικές συμφωνίες. Τον Μάρτιο, Ιαπωνία, Νότια Κορέα και Κίνα δεσμεύτηκαν να επιταχύνουν τις συνομιλίες τους, ενώ ο πρόεδρος της Βραζιλίας, Λούλα, προωθεί συμφωνία μεταξύ Mercosur και Ιαπωνίας. Η Ευρωπαϊκή Ένωση υπέγραψε συμφωνία ελεύθερου εμπορίου με τη Mercosur στα τέλη του 2024, ενώ συνεχίζει συνομιλίες με τη Μαλαισία και κράτη της Κεντρικής Ασίας.
Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο εκτιμά ότι η παγκόσμια οικονομία θα αντέξει την αβεβαιότητα. Ο Πασκάλ Λαμί επισημαίνει ότι ο εμπορικός πόλεμος Τραμπ επικεντρώνεται κυρίως στα αγαθά, ενώ οι υπηρεσίες –το ταχύτερα αναπτυσσόμενο τμήμα του διεθνούς εμπορίου– παραμένουν ανεπηρέαστες.
Ο ΠΟΕ προβλέπει αύξηση 4% στο εμπόριο υπηρεσιών το 2025, αν και η εκτίμηση αυτή είναι χαμηλότερη από προηγούμενες προβλέψεις. Αντίθετα, το εμπόριο αγαθών αναμένεται να μειωθεί κατά 0,2% φέτος, με μέτρια ανάκαμψη 2,5% το 2026. Οι προβλέψεις αυτές, ωστόσο, δεν είχαν λάβει υπόψη τους τους νέους δασμούς που τίθενται σε ισχύ.
