Η παγκόσμια οικονομία κρέμεται από μια κλωστή, έτοιμη να καταρρεύσει κάτω από το βάρος μιας νέας, δυσοίωνης κρίσης. Η αιφνιδιαστική επίθεση των ΗΠΑ σε τρεις κρίσιμες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν έχει πυροδοτήσει έναν εφιάλτη στη Μέση Ανατολή, απειλώντας να βυθίσει τον κόσμο σε οικονομικό χάος. Οι εξελίξεις κρέμονται πλέον από την αντίδραση της Τεχεράνης, η οποία, όπως προειδοποιούν οι αναλυτές, μπορεί να ανοίξει τις πύλες μιας καταστροφής άνευ προηγουμένου.
Η Παγκόσμια Τράπεζα, ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) έχουν ήδη σήμανε συναγερμό, υποβαθμίζοντας τις προβλέψεις τους για την παγκόσμια ανάπτυξη. Η εύθραυστη ισορροπία της παγκόσμιας οικονομίας, που ήδη παραπαίει, κινδυνεύει να συντριβεί από το σοκ μιας κλιμακούμενης σύγκρουσης. «Οι εντάσεις στη Μέση Ανατολή είναι ένας σεισμός που απειλεί να καταπιεί μια ήδη εξασθενημένη παγκόσμια οικονομία», προειδοποίησε ο Μπεν Μέι, διευθυντής παγκόσμιας μακροοικονομικής έρευνας στην Oxford Economics, πριν το χτύπημα των ΗΠΑ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Κλιμάκωση τρόμου στη Μ. Ανατολή! Ιρανικές Πυραυλικές επιθέσεις σείουν το Ισραήλ-Ερντογάν: Χωρίς επιστροφή ο πόλεμος πλέον
Η επίθεση, που χαρακτηρίστηκε από τον Ιρανό υπουργό Εξωτερικών Αμπάς Αραγτσί ως «εξωφρενική» και «εγκληματική», παραβιάζει κατάφωρα το διεθνές δίκαιο και τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση Πυρηνικών Όπλων, σύμφωνα με την Τεχεράνη. «Οι συνέπειες θα είναι χωρίς τέλος», δήλωσε ο Αραγτσί, προειδοποιώντας για το δικαίωμα του Ιράν να ανταποδώσει. Οι λέξεις του αντηχούν σαν προάγγελος μιας επικείμενης καταιγίδας.
Ένας κόσμος στο χείλος της καταστροφής
Οι τιμές του πετρελαίου, ήδη ευάλωτες, εκτοξεύτηκαν μετά την επίθεση, με τις αγορές να τρέμουν στην ιδέα περαιτέρω κλιμάκωσης. Σύμφωνα με το Bloomberg, τα συμβόλαια μελλοντικής εκπλήρωσης του αργού πετρελαίου WTI προβλέπεται να ανοίξουν στα 80 δολάρια το βαρέλι τη Δευτέρα, ενώ ένα παράγωγο προϊόν για τις διακυμάνσεις του πετρελαίου κατέγραψε άνοδο 8,8%. Στο χειρότερο σενάριο, αν το Ιράν κλείσει το Στενό του Ορμούζ – τη στρατηγική αρτηρία από την οποία διέρχεται το 20% της παγκόσμιας προμήθειας πετρελαίου – οι τιμές μπορεί να εκτοξευθούν στα 130 δολάρια το βαρέλι. Αυτό θα πυροδοτήσει πληθωρισμό κοντά στο 6% στις ΗΠΑ μέχρι το τέλος του 2025, παραλύοντας τις κεντρικές τράπεζες και αναγκάζοντάς τες να εγκαταλείψουν κάθε σχέδιο για μείωση επιτοκίων.
Το φυσικό αέριο δεν μένει ανεπηρέαστο. Το Κατάρ, που καλύπτει το 20% του παγκόσμιου εμπορίου LNG, εξαρτάται από το Στενό του Ορμούζ για τις εξαγωγές του, χωρίς εναλλακτική διαδρομή. Μια διακοπή θα εκτόξευε τις ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου σε δυσθεώρητα ύψη, πυροδοτώντας μια νέα ενεργειακή κρίση.
Τρία τρομακτικά σενάρια
Το Bloomberg Economics σκιαγραφεί τρία εφιαλτικά σενάρια για την αντίδραση του Ιράν:
Επιθέσεις σε αμερικανικά συμφέροντα: Στόχευση προσωπικού και υποδομών των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή, που θα κλιμακώσει τη σύγκρουση.
Πλήγματα σε ενεργειακές υποδομές: Επιθέσεις σε περιφερειακές εγκαταστάσεις πετρελαίου, που θα διαταράξουν την παγκόσμια προμήθεια.
- Κλείσιμο του Στενού του Ορμούζ: Με τη χρήση ναρκών ή παρενόχληση πλοίων, το Ιράν θα μπορούσε να πνίξει το παγκόσμιο εμπόριο ενέργειας, προκαλώντας οικονομικό σοκ.
Η Oxford Economics είχε προειδοποιήσει πριν την επίθεση για τις καταστροφικές συνέπειες ενός τέτοιου κλεισίματος, προβλέποντας εκτίναξη των τιμών πετρελαίου και πληθωριστικές πιέσεις που θα βυθίσουν την παγκόσμια οικονομία σε ύφεση.
Η σκιά των δασμών Τραμπ
Η κρίση συμπίπτει με την απειλή νέων δασμών από τον πρόεδρο Τραμπ, καθώς η προθεσμία του για διαπραγματεύσεις λήγει στις 9 Ιουλίου. Οι δασμοί, σε συνδυασμό με την ενεργειακή κρίση, θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν έναν φαύλο κύκλο πληθωρισμού και επιβράδυνσης, πλήττοντας τις οικονομίες παγκοσμίως.
Η Κίνα, ο μεγαλύτερος αγοραστής ιρανικού πετρελαίου, κινδυνεύει να δει τα αποθέματά της να εξαντλούνται γρήγορα, ενώ η Ευρώπη, ήδη ευάλωτη από την εξάρτησή της στο LNG, θα μπορούσε να αντιμετωπίσει δραματικές ελλείψεις. Οι ΗΠΑ, αν και εξαγωγέας πετρελαίου, δεν θα μείνουν ανεπηρέαστες, καθώς οι υψηλότερες τιμές θα επιδεινώσουν τις υπάρχουσες οικονομικές προκλήσεις.
Μια αχτίδα ελπίδας;
Ο ΟΠΕΚ+, με τη Σαουδική Αραβία στην πρωτοπορία, διαθέτει πλεονάζουσα παραγωγική ικανότητα που θα μπορούσε να μετριάσει τις ελλείψεις, ενώ ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) θα μπορούσε να απελευθερώσει αποθέματα έκτακτης ανάγκης. Ωστόσο, αυτά τα μέτρα μοιάζουν με προσωρινά επιθέματα σε μια πληγή που αιμορραγεί ανεξέλεγκτα.
«Οι αγορές ενέργειας κρατούν την ανάσα τους», δήλωσε ο Φατίχ Μπιρόλ, εκτελεστικός διευθυντής του IEA, υπογραμμίζοντας την ευπάθεια της παγκόσμιας αγοράς εν μέσω γεωπολιτικών κινδύνων.
Η παγκόσμια οικονομία στέκεται στο χείλος του γκρεμού, με τον κίνδυνο μιας νέας κρίσης να καραδοκεί. Κάθε κίνηση του Ιράν, κάθε απόφαση της Ουάσιγκτον, κάθε διακύμανση στις τιμές του πετρελαίου μπορεί να καθορίσει αν ο κόσμος θα βυθιστεί στο σκοτάδι ή θα βρει έναν τρόπο να αποφύγει την καταστροφή. Το μόνο σίγουρο είναι ότι η ανθρωπότητα παρακολουθεί με κομμένη την ανάσα.
