Ειναι γνωστή η αντιπαλότητα Τουρκίας-Ισραήλ, την οποία υποδαυλίζει συνεχώς ο ένθερμος-πιστός σύμμαχος της Χαμάς, Ερντογάν, γεγονός που έχει οδηγήσει τις σχέσεις των δύο χωρών στο ναδίρ, με πολλούς αναλυτές να διαβλέπουν στρατιωτική σύγκρουση στο μέλλον μεταξύ τους.
Καθησυχαστικός ωστόσο φάνηκε ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία και ειδικός απεσταλμένος για τη Συρία, Τομ Μπαράκ, ο οποίος προέβλεψε ότι η Τουρκία και το Ισραήλ θα αποφύγουν την άμεση στρατιωτική σύγκρουση και θα μπορούσαν ακόμη και να προχωρήσουν σε μια εμπορική συμφωνία εάν η τρέχουσα ειρηνευτική διαδικασία στη Γάζα διατηρηθεί.
Πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία: "Ερντογάν και Νετανιάχου δεν θα οδηγησουν τις χώρες τους σε στρατιωτική αντιπαράθεση"
Μιλώντας το Σάββατο στο Διεθνές Ινστιτούτο Στρατηγικών Μελετών για τον Διάλογο στη Μανάμα, μια διάσκεψη ασφαλείας υψηλού προφίλ που έφερε υπουργούς, Στρατηγούς και απεσταλμένους από όλη τη Μέση Ανατολή στο Μπαχρέιν, ο Μπαράκ συνέδεσε το μέλλον των δύο "ανήσυχων "συμμάχων των ΗΠΑ με μια ευρύτερη περιφερειακή ευθυγράμμιση που περιλαμβάνει επίσης τη Συρία, το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία, αναφέρει έγκριτο Ισραηλινό ΜΜΕ, επισημαίνοντας:
Ο Μπαράκ είπε ότι το «στοίχημά» του ήταν ότι εάν συνεχιστεί η δυναμική γύρω από τη συμφωνία για τη Γάζα, η Τουρκία και το Ισραήλ θα μετακινηθούν από την αντιπαράθεση στην οικονομική συνεργασία.
Οι ΗΠΑ πατρονάρουν εμπορική συμφωνία και ευθυγράμμιση θέσεων σε Κασπία και Μεσόγειο Ισραήλ-Τουρκίας
Ο πρέσβης των ΗΠΑ είπε : «Το στοίχημά μου, παρεμπιπτόντως, με την Τουρκία και το Ισραήλ είναι ότι εάν παραμείνουμε ενωμένοι, εάν η δυναμική διατηρηθεί, ο Τζάρεντ και ο Στιβ και οι σπουδαίες ομάδες συνεχίσουν αυτό στη Γάζα, ότι σύντομα θα δείτε μια εμπορική συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ».
Στη συνέχεια, έκανε την πιο άμεση πρόβλεψή του:
«Η Τουρκία και το Ισραήλ δεν θα βρίσκονται σε πόλεμο μεταξύ τους. Κατά τη γνώμη μου, αυτό δεν πρόκειται να συμβεί. Και θα υπάρξει ευθυγράμμιση από την Κασπία Θάλασσα μέχρι τη Μεσόγειο».
Η αναφορά του Μπαράκ στους «Τζάρεντ και Στιβ» υποδείκνυε τον πρώην σύμβουλο του Λευκού Οίκου Τζάρεντ Κούσνερ και τον κατασκευαστή ακινήτων Στιβ Γουίτκοφ, οι οποίοι έχουν συμμετάσχει σε συνομιλίες για να μετατραπεί η πρόσφατη εκεχειρία στη Γάζα σε ένα μακροπρόθεσμο πολιτικό πλαίσιο υπό τη δεύτερη κυβέρνηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
Τα σχόλια του Μπαράκ έρχονται στο πλαίσιο της ειρηνευτικής συμφωνίας της 9ης Οκτωβρίου για τη Γάζα που ανακοίνωσε ο Τραμπ, η οποία καθόριζε μια σταδιακή ισραηλινή αποχώρηση από τη Γάζα μαζί με μια συμφωνία ανταλλαγής κρατουμένων μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς και μια απότομη αύξηση της ανθρωπιστικής βοήθειας για τον θύλακα.
Υποστήριξε ότι εάν η συμφωνία αυτή διατηρηθεί και επεκταθεί, θα μπορούσε να ξεκλειδώσει μια ευρύτερη περιφερειακή αναδιάταξη που θα περιλαμβάνει την Τουρκία, το Ισραήλ και τη Συρία, καθώς και τους πρόσφατα βελτιωμένους δεσμούς μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας.
Παράδειγμα προς μίμηση Αζερμπαϊτζάν και Αρμενία
«Δείτε τι συμβαίνει παραπάνω», είπε στην ίδια ομιλία, δείχνοντας το Αζερμπαϊτζάν και την Αρμενία ως παραδείγματα πρώην εχθρών που τώρα κινούνται προς μια περιφερειακή αρχιτεκτονική που υποστηρίζεται από τις ΗΠΑ και εκτείνεται από τον Νότιο Καύκασο έως την ανατολική Μεσόγειο.
Η πρόβλεψη του απεσταλμένου για μια μελλοντική εμπορική συμφωνία ερχόταν σε αντίθεση με την τρέχουσα κατάσταση των σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Τελ Αβίβ.
Η Τουρκία σταμάτησε κάθε άμεσο εμπόριο με το Ισραήλ στις 2 Μαΐου 2024, όταν το τουρκικό Υπουργείο Εμπορίου ανακοίνωσε ότι όλες οι εξαγωγές και εισαγωγές «που καλύπτουν όλα τα προϊόντα» είχαν σταματήσει, σε απάντηση στην στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ στη Γάζα και στην εγχώρια πίεση για εικόνες μαζικών θυμάτων αμάχων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ζούμε σε αποκαλυπτικούς καιρούς! Τον Νοέμβριο τα κομμάτια του παζλ αρχίζουν να μπαίνουν στη θέση τους
Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έχει επανειλημμένα χαρακτηρίσει τις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα ως γενοκτονία, έχει συμμετάσχει στην υπόθεση κατά του Ισραήλ στο Διεθνές Δικαστήριο και έχει χαρακτηρίσει την Τουρκία ως ένα από τα λίγα κράτη που είναι πρόθυμα να χρησιμοποιήσουν οικονομικά εργαλεία εναντίον του Ισραήλ.
Τούρκοι αξιωματούχοι λένε ότι το εμπορικό εμπάργκο παραμένει σε ισχύ και τονίζουν ότι θα τερματιστεί μόνο μετά από μια μόνιμη κατάπαυση του πυρός στη Γάζα και μια αδιάλειπτη ροή ανθρωπιστικής βοήθειας.
Ταυτόχρονα, δεδομένα ναυτιλίας και τελωνείων που εξετάστηκαν από ανεξάρτητα μέσα δείχνουν ότι εκατοντάδες πλοία συνεχίζουν να πλέουν μεταξύ τουρκικών λιμένων και Ισραήλ από τότε που ανακοινώθηκε το εμπάργκο, συχνά μέσω μεσαζόντων, πυροδοτώντας επικρίσεις από ακτιβιστές που κατηγορούν την Άγκυρα για υποκρισία.
Ισραηλινοί αξιωματούχοι, από την πλευρά τους, περιγράφουν τώρα την Τουρκία υπό τον Ερντογάν ως εχθρικό παράγοντα λόγω της ρητορικής, των εμπορικών μέτρων και των νομικών κινήσεών της στο ΔΔΧ.
Αποσυμφόρηση στη Συρία και η συμφωνία της «10ης Μαρτίου»
Ο ισχυρισμός του Μπαράκ ότι «δεν υπάρχει «συμφόρηση» μεταξύ Συρίας και Τουρκίας» αναφερόταν σε μια ξεχωριστή διαδρομή όπου η Ουάσιγκτον προσπάθησε να διαχειριστεί τα επικαλυπτόμενα τουρκικά, συριακά και κουρδικά συμφέροντα μετά την πτώση του καθεστώτος Μπασάρ αλ-Άσαντ.
Στις 10 Μαρτίου, ο νέος πρόεδρος της Συρίας, Άχμεντ αλ-Σαράα, και οι Συριακές Δημοκρατικές Δυνάμεις (SDF), υπό την ηγεσία των Κούρδων, υπέγραψαν μια συμφωνία με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ, η οποία καθόριζε ένα σχέδιο για την ενσωμάτωση των μονάδων των SDF στον συριακό εθνικό στρατό.
Η εφαρμογή είχε σταματήσει για μήνες, αλλά έχει επιταχυνθεί μετά από πρόσφατες συναντήσεις στη Δαμασκό και τη Χασακά, με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ.
Η Τουρκία, η οποία θεωρεί τις SDF ως προέκταση του εκτός νόμου Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK) και διεξάγει εδώ και καιρό διασυνοριακές επιχειρήσεις στη Συρία, έχει ανοίξει τους δικούς της διαύλους επικοινωνίας με τη νέα συριακή κυβέρνηση και διαπραγματεύεται μια αμυντική συμφωνία που θα δώσει στις δυνάμεις της πρόσβαση σε συριακές βάσεις και εναέριο χώρο.
Στρατιωτική "σασμός" Ισραήλ-Τουρκίας στον εναέριο χώρο της Συρίας
Παράλληλα, Τούρκοι και Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν ξεκινήσει σιωπηλά τεχνικές συνομιλίες στο Αζερμπαϊτζάν για την αποτροπή τυχαίων συγκρούσεων στον εναέριο χώρο της Συρίας, όπου πλέον επιχειρούν και οι δύο στρατοί.
Ο μηχανισμός αποσκοπεί στην αποφυγή επεισοδίων, όχι στην ομαλοποίηση των διπλωματικών σχέσεων, αλλά υπογραμμίζει ότι και οι δύο πλευρές θέλουν να διατηρήσουν την αντιπαλότητά τους κάτω από το όριο του ανοιχτού πολέμου.
Το "Δόγμα" Τράμπ
Ο Μπαράκ, μακροχρόνιος έμπιστος του Τραμπ και επενδυτής ακινήτων, υπηρετεί τώρα ως πρεσβευτής των ΗΠΑ στην Τουρκία και ειδικός απεσταλμένος για τη Συρία.
Έχει χρησιμοποιήσει αυτόν τον διπλό ρόλο για να προωθήσει αυτό που περιγράφει ως δόγμα Τραμπ που μειώνει την άμεση στρατιωτική εμπλοκή των ΗΠΑ και ωθεί τις περιφερειακές δυνάμεις να «αναλάβουν την ευθύνη» της δικής τους ασφάλειας, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες ενεργούν ως μεσίτες και εγγυητές.
Στην εμφάνισή του στο Μπαχρέιν, ο Μπαράκ απέδωσε στην Τουρκία τον κεντρικό ρόλο που διαδραμάτισε στη διασφάλιση της συμφωνίας για τη Γάζα και στις συνομιλίες για την αναδιάρθρωση της αρχιτεκτονικής ασφαλείας της Συρίας, ενώ παράλληλα επέμεινε ότι το Ισραήλ θα παραμείνει βασικός εταίρος των ΗΠΑ στο ίδιο σύστημα.
Οι συνέπειες στα Ελληνοτουρκικά
Θα πρέπει εδώ να επισημάνουμε ορισμένα επακόλουθα της εφαρμογής του Δόγματος Τράμπ στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ και στα Ελληνοτουρκικά, με αφορμή το "παράδειγμα προς μίμηση" που ανέφερε ο Μπάρακ, μεταξύ Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας.
Πρώτον η "ειρήνευση " Αζέρων και Αρμενίων επήλθε αναγκαστικά μετά από στρατιωτική ήττα του Γιερεβάν, και απώλεια του Ναγκόρνο Καραμπάχ και όχι κατόπιν ειρηνικών διαπραγματεύσεων και σύγκλησης απόψεων, κάτι το οποίο δεν πρέπει να αποσιωπείται εξιδανικεύοντας τις συνθήκες που οδήγησαν στη συμφωνία των δύο κρατών, όπως επιχειρεί ο Μπάρακ.
Οπωσδήποτε όλοι τάσσονται υπέρ της μείωσης των εντάσεων και της αποφυγής πολεμικών αναμετρήσεων, αρκεί οι όροι να μην επιβάλλονται με το πιστόλι στον κρόταφο, αλλά ούτε και να θίγουν την εδαφική κυριαρχία και τα κυριαρχικά δικαιώματα των διάδικων χωρών.
Δεύτερον η συνέχιση της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Γάζα, ακόμη και η υπογραφή εμπορικής συμφωνίας Ισραήλ-Τουρκίας, δεν θα είναι σε θέση να επαναφέρουν τις σχέσεις των δύο κρατών σε "συμμαχικά" επίπεδα, αφού ο Ερντογάν είχε, έχει και θα έχει ως στόχο την ανασύσταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και την κατάκτηση της Ιερουσαλήμ.
Η προσπάθεια των ΗΠΑ για αποφυγή εμπλοκής σε περιφερειακές στρατιωτικές συγκρούσεις, εκπηγάζει από το γεγονός ότι θέλουν απρόσκοππτες να εστιάσουν στον Ειρηνικό, πρωτίστως απέναντι στην Κίνα και δευτερευόντως απέναντι σε Βόρεια Κορέα και Ρωσία, αφού γεωγραφικά και οι 3 αυτές χώρες ενυπάρχουν εκεί.
Συμφέρον της Ελλάδας είναι η μη σύγκληση συμφερόντων Ισραήλ-Τουρκίας και η διατήρηση και επαύξηση της συμμαχίας Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ.
