Τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας είναι στραμμένα σήμερα στον Λευκό Οίκο, όπου ο Ντόναλντ Τραμπ συναντά τον Μπενιαμίν Νετανιάχου. Στο τραπέζι βρίσκεται ένα φιλόδοξο σχέδιο: 21 σημεία για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα. Η συνάντηση αυτή δεν είναι απλώς διπλωματική – είναι ίσως η πιο κρίσιμη στιγμή για τη Μέση Ανατολή εδώ και χρόνια.
Ο Τραμπ εμφανίζεται αισιόδοξος. Σε ανάρτησή του στο Truth Social, έγραψε: «Έχουμε μια πραγματική ευκαιρία για κάτι σπουδαίο στη Μέση Ανατολή. Όλοι είναι έτοιμοι για κάτι ξεχωριστό, για πρώτη φορά. Θα το πετύχουμε». Από την άλλη, ο Νετανιάχου κρατά πιο χαμηλούς τόνους. «Εργαζόμαστε πάνω σε αυτό», δήλωσε, προσθέτοντας πως στόχος είναι η απελευθέρωση των ομήρων, η αποστρατιωτικοποίηση της Γάζας και η δημιουργία ενός νέου μέλλοντος για όλους στην περιοχή.
Ένας διαφορετικός Νετανιάχου
Σύμφωνα με ανάλυση του CNN, ο Τραμπ δεν συναντά τον ίδιο Νετανιάχου που γνώριζε. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έχει αλλάξει – και αυτή η αλλαγή κάνει τις εξελίξεις ακόμη πιο απρόβλεπτες. Τα τελευταία δύο χρόνια, το Ισραήλ έχει αναλάβει τολμηρές στρατιωτικές αποστολές, πλήττοντας στόχους που κάποτε θεωρούνταν απρόσιτοι. Από την Ντόχα μέχρι την Τεχεράνη και τη Δαμασκό, οι επιθέσεις φέρουν τη σφραγίδα της υπόσχεσης του Νετανιάχου να αναδιαμορφώσει τη Μέση Ανατολή μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023.
Στην πρόσφατη ομιλία του στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, ο Νετανιάχου δεν έκρυψε την υπερηφάνειά του για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις του Ισραήλ. «Έχουμε σφυροκοπήσει τους Χούθι. Συντρίψαμε τη Χαμάς, παραλύσαμε τη Χεζμπολάχ, καταστρέψαμε τον οπλισμό του Άσαντ και τα πυρηνικά του Ιράν», δήλωσε χαρακτηριστικά. Και πρόσθεσε: «Το Ισραήλ ανέκαμψε από την πιο σκοτεινή του μέρα για να πραγματοποιήσει μια από τις πιο εκπληκτικές στρατιωτικές ανατροπές στην ιστορία».
Από συγκρατημένος σε επιθετικός
Ο Νετανιάχου ήταν για χρόνια γνωστός για τη συγκρατημένη και προσεκτική στρατηγική του. Όμως, μετά την 7η Οκτωβρίου, υιοθέτησε ένα νέο, επιθετικό δόγμα. Παρά τις αντιρρήσεις του ίδιου του στρατού, προχώρησε σε χερσαίες επιχειρήσεις υψηλού ρίσκου και επέκτεινε τον πόλεμο σε πολλά μέτωπα. Ο πόλεμος στη Γάζα, που τον επόμενο μήνα συμπληρώνει δύο χρόνια, είναι ο μεγαλύτερος στην ιστορία του Ισραήλ.
Δύο ημέρες μετά την επίθεση της Χαμάς, που άφησε πίσω της πάνω από 1.200 νεκρούς Ισραηλινούς, ο Νετανιάχου υποσχέθηκε: «Θα αλλάξουμε τη Μέση Ανατολή». Και αυτή τη φορά, φαίνεται πως το εννοούσε.
Εσωτερικές αντιστάσεις και πολιτικά διλήμματα
Ο αρχηγός του ισραηλινού στρατού, Υποστράτηγος Εγιάλ Ζαμίρ, διαφώνησε έντονα με την απόφαση για κατάληψη της πόλης της Γάζας και την επιχείρηση κατά της ηγεσίας της Χαμάς στο Κατάρ. Όμως ο Νετανιάχου αγνόησε τις προειδοποιήσεις. Αυτή η στάση γεννά ένα κρίσιμο ερώτημα: Έχει πραγματικά αλλάξει ο Νετανιάχου ή απλώς προσαρμόζεται στις συνθήκες;
Ο φόβος πίσω από τις αποφάσεις
Ο δημοσιογράφος του Economist, Άνσελ Φέφερ, που έχει γράψει τη βιογραφία του Νετανιάχου, υποστηρίζει πως ο πρωθυπουργός πάντα απέφευγε το ρίσκο και προσκολλιόταν στο status quo. «Ακόμα και οι Συμφωνίες του Αβραάμ του επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση Τραμπ. Και ο πόλεμος στη Γάζα του επιβλήθηκε από τη Χαμάς», λέει. Τώρα, το status quo είναι ο ίδιος ο πόλεμος – και ο Νετανιάχου προσαρμόστηκε.
Ο Φέφερ προσθέτει πως ο Νετανιάχου καθοδηγείται από τον φόβο, μόνο που πλέον φοβάται περισσότερο τους ακροδεξιούς εταίρους του παρά τους εξωτερικούς εχθρούς. Αναλυτές συμφωνούν ότι ο φόβος του έχει μετατραπεί σε αγωνία για την υστεροφημία του: να μη μείνει στην Ιστορία ως ο ηγέτης της καταστροφής, αλλά ως ο «σωτήρας» που άλλαξε τη Μέση Ανατολή.
Παγιδευμένος ανάμεσα σε δύο κόσμους
Οι ακροδεξιοί σύμμαχοί του, Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ και Μπεζαλέλ Σμοτριτς, απειλούν να ρίξουν την κυβέρνηση αν ο πόλεμος σταματήσει. Έτσι, ο Νετανιάχου φαίνεται παγιδευμένος: φοβάται τόσο τη συνέχιση όσο και τη διακοπή του πολέμου, αποφεύγει τις συμφωνίες, αλλά και τις μεγάλες αποφάσεις. Άλλοτε εμφανίζεται ως προσεκτικός διαχειριστής, άλλοτε ως ριψοκίνδυνος τζογαδόρος.
Ο ρόλος του Τραμπ και το αβέβαιο αύριο
Μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση Τραμπ έχει υποστηρίξει τη συνέχιση του πολέμου, χωρίς όμως να διστάσει να επιβάλει περιορισμούς. Τον Ιούνιο, ο Τραμπ στήριξε τις επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν, αλλά λίγο αργότερα ανάγκασε το Ισραήλ να ανακαλέσει μαχητικά αεροσκάφη, μόλις ανακοίνωσε τον τερματισμό των εχθροπραξιών. Η ευμετάβλητη φύση του Τραμπ σημαίνει ότι μπορεί να αλλάξει στάση από τη μια στιγμή στην άλλη.
Τα τελευταία του σχόλια περί επικείμενης συμφωνίας ίσως δείχνουν ότι ο Νετανιάχου θα αναγκαστεί να αποδεχτεί ένα νέο status quo – όχι πολεμικό, αλλά ειρηνευτικό. Αν συμβεί αυτό, θα πρέπει να εγκαταλείψει την προσπάθεια να χτίσει μια στρατιωτική κληρονομιά και να αντιμετωπίσει την πολιτική του κρίση.
