Η Τουρκία έχει περάσει εβδομάδες περπατώντας σε τεντωμένο διπλωματικό σχοινί, παγιδευμένη ανάμεσα στην οργή της για τις ενέργειες του Ισραήλ και την απροθυμία του να δυσαρεστήσει τις Ηνωμένες Πολιτείες.
"Μπρός βαθύ"-Ισραήλ και "πίσω ρέμα"-ΗΠΑ για την παγιδευμένη Τουρκία
Μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός που επιτεύχθηκε με τη μεσολάβηση του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ έδωσε στην Άγκυρα λίγο χώρο για να αναπνεύσει , τουλάχιστον προς το παρόν.
«Χαιρετίζουμε την είδηση ότι έχει επιτευχθεί συμφωνία για την καθιέρωση κατάπαυσης του πυρός μεταξύ Ισραήλ και Ιράν, η οποία επιτεύχθηκε αργά χθες το βράδυ», δήλωσε ο Ερντογάν πριν αναχωρήσει για τη Σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη.
Ο πόλεμος του Ισραήλ κατά του Ιράν είχε θέσει τον Ερντογάν σε δύσκολη θέση , διατηρώντας την εχθρότητά του απέναντι στο Ισραήλ, χωρίς να βλάψει τους δεσμούς του με τον Τραμπ.
Το Σάββατο, ο Ερντογάν επέκρινε το Ισραήλ, αποκαλώντας το «τρομοκρατικό κράτος», ενώ προειδοποίησε ότι ο πόλεμος κατά του Ιράν απειλούσε να βυθίσει την περιοχή στο χάος.
Η ομιλία, που εκφωνήθηκε στην Κωνσταντινούπολη σε μια συνάντηση του Οργανισμού Ισλαμικής Συνεργασίας, ήταν απλώς η τελευταία σε αυτό που έχει γίνει μια σχεδόν καθημερινή λεκτική επίθεση κατά του Ισραήλ.
Ωστόσο, ο βομβαρδισμός του Ιράν από τις Ηνωμένες Πολιτείες λίγες ώρες μετά την ομιλία του Ερντογάν προκάλεσε ελάχιστη αντίδραση από την Άγκυρα, πέρα από μια σύντομη δήλωση που εξέφραζε την «ανησυχία» της για την επίθεση.
Λόγια αντί πράξεων
Οι πράξεις του Ερντογάν δεν συνάδουν πάντα με τη ρητορική του.
Ο Τούρκος ηγέτης αντιστάθηκε στις εκκλήσεις της αντιπολίτευσης να κλείσει η βάση ραντάρ του ΝΑΤΟ στο Κουρετζίκ, που λειτουργεί από τις ΗΠΑ, κοντά στα ιρανικά σύνορα.
«Η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται για άλλη μια φορά να εμπλακεί σε σύγκρουση με την Αμερική, επειδή, αν κλείσετε το Κουρετζίκ, τότε είναι θέμα του ΝΑΤΟ, και το Ισραήλ έχει στενές σχέσεις και με το ΝΑΤΟ», δήλωσε ο καθηγητής διεθνών σχέσεων Χουσεΐν Μπαγκσί του Τεχνικού Πανεπιστημίου Μέσης Ανατολής της Άγκυρας.
Ο σταθμός ραντάρ του Κουρετζίκ, είπε ο Μπαγκσί, είναι σημαντικός για την ασφάλεια του Ισραήλ.
«Η Τουρκία υπέγραψε την αποδοχή -συμφωνία ότι το Ισραήλ θα πρέπει να λαμβάνει πληροφορίες από το Κουρετζίκ», πρόσθεσε ο Μπαγκσί.
«Δεν υπάρχει καμία ένδειξη σε περίπτωση πολέμου ότι η Τουρκία δεν θα παρείχε τις πληροφορίες. Γι' αυτό, ο Ερντογάν, με βάση αυτό το γεγονός, δεν λαμβάνει κανένα μέτρο εναντίον του Ισραήλ».
Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, ο Ερντογάν άσκησε πιέσεις στη Βαγδάτη να μην ακολουθήσει τις εκκλήσεις της Τεχεράνης για αναχαίτιση ισραηλινών πολεμικών αεροσκαφών που χρησιμοποιούν τον ιρακινό εναέριο χώρο για να χτυπήσουν το Ιράν.
Όλες αυτές οι κινήσεις είναι πιθανό να είναι καλές για τον Τραμπ. Ο Ερντογάν εκτιμά αυτό που ο Τραμπ έχει ονομάσει «μεγάλη φιλία».
Οι σχέσεις Τουρκίας-Ιράν
Με την Τουρκία και το Ιράν να είναι μακροχρόνιοι περιφερειακοί αντίπαλοι, που ανταγωνίζονται για επιρροή από τον Καύκασο έως την Κεντρική Ασία και τη Μέση Ανατολή, η Άγκυρα συμμερίζεται επίσης τις ανησυχίες της Δύσης για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης.
«Η Τουρκία σίγουρα δεν θέλει ένα Ιράν με πυρηνικά όπλα, επειδή αυτό θα πυροδοτήσει μια διαδικασία πολλαπλασιασμού κινδύνων στη Μέση Ανατολή», δήλωσε ο Serhan Afacan, επικεφαλής του Κέντρου Ιρανικών Σπουδών, ενός ερευνητικού οργανισμού στην Άγκυρα.
Φόβοι για τους πρόσφυγες και περιφερειακοί κίνδυνοι
Ο βομβαρδισμός των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν από τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν προκάλεσε καμία καταδίκη από την Άγκυρα.
Αλλά ο κίνδυνος μιας ευρύτερης σύγκρουσης έχει προκαλέσει φόβους για αυξανόμενη αστάθεια και την πιθανότητα ενός κύματος προσφύγων προς την Τουρκία από το Ιράν.
Η απροσδόκητη κίνηση του Τραμπ να μεσολαβήσει για μια εκεχειρία μεταξύ Ιράν και Ισραήλ θα έρθει ως ανακούφιση για την Άγκυρα, δήλωσε ο καθηγητής περιφερειακής εμπειρογνώμονας Zaur Gasimov της Γερμανικής Υπηρεσίας Ακαδημαϊκών Ανταλλαγών στην Κωνσταντινούπολη.
Προειδοποίησε ότι η κατάπαυση του πυρός ήρθε ακριβώς τη στιγμή που εμφανίζονταν σημάδια για μια έξοδο προσφύγων.
«Αυτό που βλέπουμε τώρα είναι ήδη η κινητικότητα των ανθρώπων εντός του Ιράν, που εγκαταλείπουν την Τεχεράνη και άλλες μεγαλύτερες πόλεις, πηγαίνοντας σε διαφορετικές κατευθύνσεις, κάτι που αποτελεί πρόκληση για ολόκληρη την περιοχή. Και ίσως η Τουρκία είναι μια χώρα που πρόκειται να παρατηρήσει μια εισροή προσφύγων που προέρχεται από το Ιράν από τα σύνορα», δήλωσε ο Γκασίμοφ.
Προειδοποίησε ότι η Άγκυρα πιθανότατα δεν είναι προετοιμασμένη για μια τέτοια έξοδο.
«Αυτή είναι μια πρόκληση. Έτσι, η Τουρκία παρακολουθεί επί του παρόντος την κατάσταση με μεγάλη προσοχή και ορισμένες απαντήσεις σε αυτήν την πρόκληση δεν είναι ακόμη έτοιμες», δήλωσε ο Γκασίμοφ.
Οικονομικό τίμημα
Η Τουρκία, η οποία συνορεύει με το Ιράκ και τη Συρία, παλεύει εδώ και δεκαετίες με το χάος στα νότια σύνορά της.
Αυτή τη στιγμή φιλοξενεί έως και πέντε εκατομμύρια πρόσφυγες και έχει πληρώσει ένα βαρύ οικονομικό τίμημα μέσω της απώλειας πολύτιμων περιφερειακών αγορών.
Η Άγκυρα πιθανότατα θα έχει στο νου της τις πιθανές ανταμοιβές μιας αποδυναμωμένης Τεχεράνης στον μακροχρόνιο ανταγωνισμό για περιφερειακή επιρροή.
«Ένα αδύναμο Ιράν είναι πάντα καλό για την Τουρκία, αλλά όχι ένα νεκρό Ιράν», δήλωσε ο Μπαγκσί.
«Το Ιράν είναι σημαντικό για τη συνδεσιμότητα. Έχουν πολλούς γείτονες όπως η Τουρκία. Είναι κοντά στη Ρωσία, τις δημοκρατίες της Κεντρικής Ασίας, το Πακιστάν και το Αφγανιστάν, Η αποσταθεροποίηση της περιοχής δεν είναι προς το συμφέρον κανενός.
«Γι' αυτό η Κίνα και η Ρωσία είναι πολύ προσεκτικές στις δηλώσεις τους και όλοι προσπαθούν τώρα να βρουν μια διπλωματική λύση». Μένει να δούμε πόσο θα διαρκέσει η εκεχειρία που μεσολάβησε ο Τραμπ.
Αλλά για την Άγκυρα, η ελπίδα είναι ότι έχει αποφευχθεί το ευρύτερο περιφερειακό χάος και ότι έχει καταφέρει, τουλάχιστον προς το παρόν, να εξισορροπήσει τα αντικρουόμενα συμφέροντά της.
