Νέες εντάσεις έχουν προκληθεί στο ήδη επιβαρυμένο τοπίο των σχέσεων μεταξύ Λιβύης και Ελλάδας, με τη λιβυκή Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας να βρίσκεται στα «δίχτυα» της Τουρκίας και να κατηγορεί επισήμως την Αθήνα για παραβίαση κυριαρχικών της δικαιωμάτων. Αφορμή στάθηκε η ανακοίνωση των ελληνικών αρχών, στις 12 Ιουνίου 2025, μέσω της Ε.Ε., για διεθνή πρόσκληση υποβολής προσφορών σχετικά με άδειες έρευνας και εκμετάλλευσης υδρογονανθράκων σε θαλάσσιες περιοχές νότια της Κρήτης.
Σύμφωνα με το λιβυκό Υπουργείο Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας, μέρος αυτών των περιοχών εμπίπτει –κατά την Τρίπολη– σε θαλάσσιες ζώνες υπό αμφισβήτηση. Η λιβυκή ανακοίνωση εκφράζει «έντονη ανησυχία» και υποστηρίζει ότι οι εν λόγω ενέργειες αποτελούν «ξεκάθαρη παραβίαση» των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Λιβύης, τονίζοντας ότι οποιαδήποτε δραστηριότητα στην περιοχή απαιτεί προηγούμενη νομική συμφωνία, στη βάση του Διεθνούς Δικαίου.
Η αντίδραση της Λιβύης έρχεται ενώ βρίσκεται σε εξέλιξη η προετοιμασία της επίσκεψης του Υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη σε Τρίπολη και Βεγγάζη, η οποία προγραμματίζεται για τις αρχές Ιουλίου.
Η αντίδραση του λιβυκού ΥΠΕΞ, πάντως, προσθέτει νέα δεδομένα στην υπό σχεδιασμό επίσκεψη Γεραπετρίτη στην Τρίπολη, καθώς δίνει την ευκαιρία για μια καλά προετοιμασμένη πρόταση προς τις δύο πλευρές της Λιβύης για επανέναρξη διαλόγου σχετικά με το ζήτημα της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών. Σε περίπτωση που δεν υπάρξει αποτέλεσμα, τότε η διαφορά θα μπορούσε να παραπεμφθεί στη Χάγη. Κάτι αντίστοιχο έχει ήδη πράξει στο παρελθόν η Λιβύη, για την οριοθέτηση της ΑΟΖ με τη Μάλτα και την Τυνησία.
Μετά και τις επαφές που είχε στην Ανατολική Λιβύη ο Έλληνας πρέσβης στην Τρίπολη, Ν. Γαρίλιδης, και ο γενικός πρόξενος κ. Καλογνωμής με τον πρόεδρο της Βουλής Α. Σάλεχ, είχε οριστικοποιηθεί το πρόγραμμα των επισκέψεων σε Τρίπολη και Βεγγάζη για την πρώτη εβδομάδα του Ιουλίου, το οποίο περιλάμβανε συναντήσεις με την κυβέρνηση της Τρίπολης, αλλά και με τον στρατηγό Χάφταρ, καθώς και τον ΥΠΕΞ της κυβέρνησης που έχει ορίσει το Κοινοβούλιο στην Ανατολική Λιβύη. Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες από το Τομπρούκ, είχαν δοθεί διαβεβαιώσεις ότι η αρνητική στάση έναντι του Τουρκολιβυκού Μνημονίου παραμένει σταθερή.
Ο ρόλος της Τουρκίας
Δεν είναι τυχαίο ότι, θέλοντας η Τρίπολη να στείλει ένα ακόμη μήνυμα, την Τετάρτη πραγματοποιήθηκε συνάντηση του υπουργού Ενέργειας Αμπντελ Σαντίκ με τον Τούρκο πρέσβη στη Λιβύη, όπου εξετάστηκε η ενίσχυση των στρατηγικών δεσμών στον τομέα του πετρελαίου και του φυσικού αερίου, σύμφωνα με δήλωση του υπουργείου.
Οι συζητήσεις περιλάμβαναν πιθανή συνεργασία μεταξύ της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης και της Τουρκικής Εταιρείας Πετρελαίου (TPAO), με στόχο την αύξηση των επενδύσεων και των τεχνικών ανταλλαγών, ενώ ο Λίβυος υπουργός είχε ζητήσει την επιστροφή των τουρκικών πετρελαϊκών εταιρειών κατά τη διάρκεια συνάντησής του με τον υπουργό Ενέργειας της Τουρκίας, Αλπασλάν Μπαϊρακτάρ, στη σύνοδο κορυφής για τους φυσικούς πόρους στην Κωνσταντινούπολη τον περασμένο μήνα.
Πώς αντιδρά η Αθήνα
Στην Αθήνα, η ανακοίνωση εκλαμβάνεται ως σαφής ένδειξη ότι η ελληνική πλευρά δεν διστάζει να προχωρήσει στην άσκηση των νόμιμων κυριαρχικών της δικαιωμάτων, ανεξαρτήτως των αντιδράσεων.
Από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας τονίζεται πως η Ελλάδα ενεργεί στη βάση των προβλέψεων του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας, ασκώντας στην πράξη την εθνική της κυριαρχία. Κυβερνητικές πηγές υπογραμμίζουν, παράλληλα, ότι η Αθήνα παραμένει ανοιχτή στον διάλογο, με αδιαπραγμάτευτη όμως αρχή τη διεθνή νομιμότητα.
Το χρονικό της νέας κλιμάκωσης συνδέεται και με τις τελευταίες κινήσεις της Βουλής των Αντιπροσώπων της Λιβύης, που βρίσκεται υπό την επιρροή του στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ. Το συγκεκριμένο σώμα εμφανίζεται να κινείται πλέον προς την κατεύθυνση έγκρισης του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου, το οποίο προβλέπει θαλάσσια οριοθέτηση ΑΟΖ μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης, αγνοώντας πλήρως την επήρεια των ελληνικών νησιών — μεταξύ αυτών και της Κρήτης.
Η ενεργοποίηση της πλευράς Χαφτάρ ως διαύλου επιρροής της Άγκυρας αξιολογείται στην Αθήνα ως εξέλιξη με σοβαρές γεωπολιτικές προεκτάσεις, την ώρα που η Ελλάδα ενισχύει τη διπλωματική της παρουσία στη Βόρεια Αφρική με συνέπεια και στρατηγική συνέπεια.
Η θέση του ΣΥΡΙΖΑ
Ανακοίνωση εξέδωσε ο ΣΥΡΙΖΑ για το θέμα που προέκυψε με τη Λιβύη, αναφέροντας ότι το κόμμα: «εκφράζει την έντονη διαμαρτυρία του για την ανακοίνωση του Υπουργείου Εξωτερικών της προσωρινής κυβέρνησης της Λιβύης, η οποία κατηγορεί την Ελλάδα για απόπειρα υφαρπαγής των κυριαρχικών της δικαιωμάτων, με αφορμή τον διεθνή διαγωνισμό για την εξερεύνηση υδρογονανθράκων, νότια της Κρήτης.
Η νέα αυτή Λιβυκή πρόκληση, έρχεται σε συνέχεια της συγκρότησης επιτροπής από το κοινοβούλιο της Λιβύης, προκειμένου να εξετάσει την εγκυρότητα του άκυρου και παράνομου Τουρκολιβυκού Μνημονίου και αποτελεί μια επί της ουσίας απόδειξη της ευθυγράμμισης της Τρίπολης και της Βεγγάζης με όσους απεργάζονται αναθεωρητικά σχέδια στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η νέα αυτή διπλωματική αποτυχία, αποτελεί προϊόν της άνευ σχεδίου εξωτερικής πολιτικής της κυβέρνησης Μητσοτάκη, πολλώ δε μάλλον τη στιγμή που ο Υπουργός Εξωτερικών αναμένεται να επισκεφθεί την Λιβύη. Ο κύριος Γεραπετρίτης οφείλει να εξηγήσει στον ελληνικό λαό ποιο είναι το επίπεδο προετοιμασίας για την εν θέματι επίσκεψη και γιατί προέκυψε μια ακόμη αρνητική εξέλιξη σε βάρος των εθνικών μας συμφερόντων.
Η κυβέρνηση οφείλει να ασκήσει άμεσα τις απαραίτητες διπλωματικές πιέσεις σε διμερές και ευρωπαϊκό επίπεδο προκειμένου να συμμορφωθεί η Λιβύη με το διεθνές δίκαιο και να χαράξει παράλληλα μια υπεύθυνη εξωτερική πολιτική με αρχή, μέση και τέλος προκειμένου να σταματήσει να οδηγεί την χώρα από ήττα σε ήττα».
