Η Ευρωπαϊκή Ένωση έστειλε ξεκάθαρο και αυστηρό μήνυμα προς την κυβέρνηση Τραμπ σχετικά με τις διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία: Καμία ειρηνευτική συμφωνία δεν μπορεί να "σβήσει¨ τις ευθύνες της Ρωσίας για τα τεκμηριωμένα εγκλήματα πολέμου. Το μήνυμα αυτό ήρθε από τον Επίτροπο Δικαιοσύνης και Δημοκρατίας της Ε.Ε., Μάικλ ΜακΓκραθ, ο οποίος, σε συνέντευξή του στο Politico, εξέφρασε την έντονη ανησυχία των Βρυξελλών για την κατεύθυνση της αμερικανικής στρατηγικής.
Ο ΜακΓκραθ υπογράμμισε ότι οι διαπραγματευτές που συμμετέχουν στις συνομιλίες πρέπει να εξασφαλίσουν πως η επιδίωξη μιας κατάπαυσης του πυρός δεν θα οδηγήσει σε ατιμωρησία για τα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί. Όπως τόνισε, καμία διαπραγμάτευση δεν μπορεί να παρακάμψει το γεγονός ότι η Ρωσία έχει κατηγορηθεί για εγκλήματα πολέμου, ανάμεσά τους η απαγωγή 20.000 παιδιών από ουκρανικό έδαφος, οι επιθέσεις σε αμάχους και οι θηριωδίες σε περιοχές όπως η Μπούτσα και η Μαριούπολη.
Σύμφωνα με τον επίτροπο, κυκλοφόρησε ευρωπαϊκή ανησυχία ότι το αρχικό αμερικανικό προσχέδιο περιλάμβανε την προοπτική «πλήρους αμνηστίας» για πράξεις που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου, σε συνδυασμό με σχέδια για επανένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία. Μια τέτοια εξέλιξη, σύμφωνα με τον ίδιο, θα αποτελούσε «ιστορικό λάθος τεράστιων διαστάσεων».
Ο ΜακΓκραθ δήλωσε χαρακτηριστικά:
«Δεν πιστεύω ότι η ιστορία θα κρίνει θετικά οποιαδήποτε προσπάθεια να καθαρίσει το μητρώο των ρωσικών εγκλημάτων στην Ουκρανία. Πρέπει να υπάρξει λογοδοσία , αυτή θα είναι η ευρωπαϊκή γραμμή σε όλες τις συζητήσεις».
Ο επίτροπος προειδοποίησε ότι αν επιτραπεί στην Μόσχα να αποφύγει τη δικαστική διαδικασία, το μήνυμα που θα σταλεί θα είναι επικίνδυνο: «θα σπέρναμε τους σπόρους της επόμενης επιθετικότητας και της επόμενης εισβολής».
Το ευρωπαϊκό μήνυμα φτάνει σε μια στιγμή όπου η διοίκηση Τραμπ εμφανίζεται θετική στην «αποκατάσταση» σχέσεων με τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Παρά τη διεθνή κατακραυγή και τις καταγγελίες για ωμότητες, ο Αμερικανός πρόεδρος έχει αναφέρει επανειλημμένα ότι μπορεί να έχει «καλή συζήτηση» με τον Ρώσο ηγέτη, ενώ έχει εκφράσει πρόθεση συνεργασίας σε τομείς όπως η ενέργεια, η οικονομία και οι υποδομές. Οι δύο πλευρές φέρεται να έχουν συζητήσει ακόμη και για την οργάνωση αγώνων χόκεϊ ΗΠΑ–Ρωσίας μετά το τέλος του πολέμου.
Η βάση της ανησυχίας της Ε.Ε. ενισχύεται από την πραγματικότητα των αριθμών. Οι ουκρανικές αρχές έχουν ανοίξει 178.000 υποθέσεις για πιθανά ρωσικά εγκλήματα πολέμου. Παράλληλα, έκθεση επιτροπής του ΟΗΕ κατέληξε πρόσφατα ότι οι ρωσικές αρχές διέπραξαν εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, συμπεριλαμβανομένων αναγκαστικών μεταφορών και εκτοπίσεων αμάχων.
Την ίδια ώρα, ο Διεθνής Ποινικός Δικαστής εξέδωσε το 2023 ένταλμα σύλληψης για τον Πούτιν, χαρακτηρίζοντάς τον «υπεύθυνο για το έγκλημα πολέμου της παράνομης απέλασης πληθυσμού (παιδιών)». Η ύπαρξη του εντάλματος αποτελεί κομβικό στοιχείο στις ευρωπαϊκές τοποθετήσεις, καθώς δείχνει ότι η διεθνής δικαιοσύνη έχει ήδη προχωρήσει σε επίσημη στοχοποίηση της ρωσικής ηγεσίας.
Η Ε.Ε., μαζί με άλλους διεθνείς θεσμούς, εργάζεται για τη δημιουργία ειδικού δικαστηρίου για το έγκλημα της επιθετικότητας, με σκοπό να εξεταστεί ο ρόλος της ρωσικής πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας στον πόλεμο. Την ίδια ώρα, η αμερικανική πλευρά δεν φαίνεται να επιδιώκει αντίστοιχες δικαστικές διαδικασίες.
Το προσχέδιο του ειρηνευτικού σχεδίου των 28 σημείων που κυκλοφόρησε η ομάδα Τραμπ περιλαμβάνει σαφείς αναφορές σε επανένταξη της Ρωσίας στο G8, σε σταδιακή άρση των αμερικανικών κυρώσεων και σε δημιουργία μακροπρόθεσμης οικονομικής συνεργασίας ΗΠΑ-Ρωσίας σε ενέργεια, τεχνητή νοημοσύνη, υποδομές και εξόρυξη σπάνιων μετάλλων στην Αρκτική.
Αν και εντός της Ε.Ε. υπάρχουν εσωτερικές διαφοροποιήσεις, με την Ουγγαρία να μπλοκάρει επανειλημμένα κυρώσεις και με μέρος της Γερμανίας να συζητά χαλάρωση περιορισμών στον Nord Stream, η κεντρική γραμμή παραμένει ενιαία: Κανένας συμβιβασμός στα εγκλήματα πολέμου.
