Αναταράξεις προκαλεί στην Ουκρανία η έρευνα που διεξάγει η εθνική υπηρεσία καταπολέμησης της διαφθοράς (NABU), σε βάρος του στενού συνεργάτη του Βολοντίμιρ Ζελένσκι Τιμούρ Μίντιτς, για υπόθεση διαφθοράς 100 εκατ. δολαρίων στον ενεργειακό τομέα. Το ζήτημα έχει προκαλέσει αντιδράσεις και στην αντιπολίτευση, με το κόμμα του Πέτρο Ποροσένκο να ζητά ακόμη και παραίτηση της κυβέρνησης.
To NABU πραγματοποίησε σειρά από εφόδους στο σπίτι και στα γραφεία του Μίντιτς, που είναι πρώην επιχειρηματικός εταίρος του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Ωστόσο, ο ίδιος διέφυγε από τη χώρα λίγο πριν τις έρευνες στις 10 Νοεμβρίου.
Στην υπόθεση εμπλέκονται ήδη επτά άτομα και αφορά στην κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας Energoatom, η οποία φέρεται να εμπλέκεται σε σύστημα μιζών 10–15% από εργολάβους.
Δεύτερη φορά που ο Ζελένσκι εμπλέκεται πολιτικά σε υποθέσεις διαφθοράς
Πλέον, είναι η δεύτερη φορά που ο Ζελένσκι εμπλέκεται πολιτικά σε υποθέσεις διαφθοράς. Ο Μίντιτς είναι συνιδιοκτήτης της Kvartal 95, που είναι η εταιρεία παραγωγής που ίδρυσε ο Ζελένσκι, όταν ήταν δημοφιλής κωμικός και παραμένει στο στόχαστρο των ερευνών για τον ρόλο του σε κρατικές ενεργειακές συμβάσεις και εταιρείες παραγωγής drone.
Μετά την άνοδο του Ζελένσκι στην εξουσία, ο Μίντιτς φέρεται να απέκτησε επιρροή στους τομείς της ενέργειας και της άμυνας, ενώ ουκρανικά μέσα ενημέρωσης τον θεωρούν de facto ολιγάρχη, με μεγάλες επιχειρήσεις στην άμυνα και την ενέργεια.
Νωρίτερα το 2025, ο Ζελένσκι είχε επιχειρήσει να θέσει νομοθετικά το NABU υπό τον άμεσο έλεγχό του. Ωστόσο, αναγκάστηκε να υπαναχωρήσει, καθώς σημειώθηκαν οι πρώτες αντικυβερνητικές διαδηλώσεις από την έναρξη του πολέμου με τη Ρωσία. Εκείνη την περίοδο, το NABU φέρεται να ερευνούσε πρόσωπα από το στενό προεδρικό περιβάλλον για διαφθορά.
Η Kvartal 95
Ζελένσκι και Μίντιτς συνδέονται μέσω της Kvartal 95, που ίδρυσε ο Ζελένσκι. Ο Μίντιτς, που είναι πλούσιος επιχειρηματίας, διατηρούσε στενές σχέσεις με τον Ουκρανό πρόεδρο. Στο περιβάλλον άλλωστε του Ζελένσκι βρίσκονται φίλοι και πρώην συνεργάτες από την Kvartal 95, μεταξύ των οποίων ο επικεφαλής του γραφείου του και «γκρίζος καρδινάλιος» της ουκρανικής πολιτικής, Ολεξίι Τέρμεκ.
Στο φως βγήκαν και φωτογραφίες από χαρτονομίσματα των 100 δολαρίων, που βρέθηκαν στο πολυτελώς διακοσμημένο σπίτι του Μίντιτς, ενώ γίνονται και αναφορές για «χρυσό μπάνιο».
Το κύκλωμα με τις μίζες
Το NABU υποστηρίζει ότι μη διορισμένοι αξιωματούχοι ανέλαβαν τον έλεγχο κρατικών εταιρειών ενέργειας και έστησαν κύκλωμα μιζών ύψους 100 εκατ. δολαρίων, στο οποίο εμπλέκεται η Energoatom, η κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας, η οποία καλύπτει πάνω από το 50% της ηλεκτρικής παραγωγής της Ουκρανίας.
Σύμφωνα με την υπηρεσία, μια «εγκληματική οργάνωση υψηλού επιπέδου» ενορχήστρωσε το σχέδιο, με επικεφαλής επιχειρηματία και τη συμμετοχή πρώην συμβούλου του υπουργού Ενέργειας, του επικεφαλής ασφάλειας της Energoatom και τεσσάρων ακόμη υπαλλήλων και διακίνησε μέσω πλυντηρίου 100 εκατ. δολάρια.
Το δίκτυο φέρεται να ζητούσε μίζες 10–15% από τους εργολάβους της εταιρείας. Πριν τις 70 εφόδους, έγιναν έρευνες που κράτησαν 15 μήνες και οι Αρχές έχουν πάνω από 1.000 ώρες ηχογραφήσεων. Οι ηχογραφήσεις που δημοσιοποιήθηκαν από το Γραφείο αναφέρονται σε πρόσωπα με τα ψευδώνυμα «Roket», «Tenor»,«Professor» και ο αρχηγός «Karlson», που φέρεται να είναι ο ίδιος ο Μίντιτς.
Στο βραδινό του διάγγελμα, ο Ζελένσκι αποστασιοποιήθηκε από τον Μίντιτς και τους υπόλοιπους ερευνώμενους, επαινώντας μεν το έργο του Γραφείου, αλλά αποφεύγοντας να αναφέρει ονόματα: «Κάθε αποτελεσματική δράση κατά της διαφθοράς είναι απολύτως απαραίτητη. Η αναπόφευκτη τιμωρία είναι αναγκαία», δήλωσε, προσθέτοντας ότι «οι αξιωματούχοι πρέπει να συνεργαστούν πλήρως με τις αρχές και να υπάρξουν καταδίκες».
Η διευρυνόμενη έρευνα
Το NABU επιβεβαίωσε ότι διεξάγει «μεγάλη επιχείρηση κατά της διαφθοράς» σε συνεργασία με την Ειδική Εισαγγελία κατά της Διαφθοράς (SAPO). Σύμφωνα με την ανακοίνωσή του, έχει τεκμηριωθεί η δράση μιας «εγκληματικής οργάνωσης υψηλού επιπέδου» που είχε αποκτήσει έλεγχο σε αρκετές κρατικές επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων και η Energoatom.
Οι ηχογραφήσεις φαίνεται να αποκαλύπτουν συνομιλίες για χειραγώγηση διαγωνισμών, είσπραξη μιζών και καθυστερήσεις έργων για αύξηση των κερδών. Σε μία από αυτές, ένας από τους μετέχοντες χαρακτηρίζει τα έργα αντι-drone για την προστασία ενεργειακών υποδομών «σπατάλη χρημάτων».
Πολιτικές αναταράξεις
Η υπόθεση προκάλεσε πολιτικό σεισμό στο Κίεβο. Μεταξύ αυτών που ερευνήθηκαν είναι και ο υπουργός Δικαιοσύνης Χέρμαν Χαλουσένκο, που διετέλεσε υπουργός Ενέργειας την περίοδο 2021 – 2025.
Οι πολιτικοί σύμμαχοι του Ζελένσκι έσπευσαν να παρουσιάσουν την υπόθεση ως δοκιμασία της αξιοπιστίας της Ουκρανίας στην καταπολέμηση της διαφθοράς, καθώς το Κίεβο προσπαθεί να διατηρήσει τη διεθνή στήριξη εν μέσω του πολέμου με τη Ρωσία.
Ωστόσο, υπάρχουν έντονες αντιδράσεις στην κοινή γνώμη. Ο βουλευτής Γιαροσλάβ Ζελεζνιάκ υποστήριξε ότι πράκτορες του NABU βρήκαν «χρυσή τουαλέτα» και «χρυσό μπιντέ» σε κατοικία του Μίντιτς στο Κίεβο, με αποτέλεσμα το θέμα να μονοπωλεί τη συζήτηση στο διαδίκτυο.
Η αντιπολίτευση μιλά για ανάγκη αλλαγής της κυβέρνησης, με το κόμμα του Ποροσένκο να ζητά παραίτηση της κυβέρνησης ή των υπουργών που συνδέονται με τον ενεργειακό τομέα, υποστηρίζοντας ότι το σκάνδαλο «δείχνει αποτυχία πολιτικού ελέγχου». Ενίσχυση της ανεξαρτησίας του NABU ζητούν άλλα κόμματα, ενώ βουλευτές ζητούν τη δημοσίευση όλου του υλικού.
Την ίδια ώρα, αναλυτές εκτιμούν ότι η υπόθεση Μίντιτς μπορεί να αποτελέσει ορόσημο για τον Ζελένσκι, του οποίου η εικόνα ως «ηγέτη κατά της διαφθοράς» υπήρξε καθοριστική για την εκλογή του το 2019, αλλά έχει αρχίσει να φθείρεται όσο ο πόλεμος συσκοτίζει τα όρια ανάμεσα στην πολιτική και τα επιχειρηματικά συμφέροντα.
