Το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών απέρριψε ως «μεροληπτικά, προκατειλημμένα και αβάσιμα» τα ευρήματα της νέας έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Δικαιοσύνη, τα θεμελιώδη δικαιώματα και τις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην Τουρκία.
Σε ό,τι αφορά τα ελληνοτουρκικά και το Κυπριακό, η Άγκυρα κατηγορεί την Κομισιόν ότι υιοθετεί «παράνομες και μαξιμαλιστικές απόψεις» της Ελλάδας και της ελληνοκυπριακής πλευράς, ενώ αγνοεί τις «δίκαιες ανησυχίες» της Τουρκίας και του ψευδοκράτους. Κατά το τουρκικό ΥΠΕΞ, αυτό αποδεικνύει ότι η ΕΕ παίρνει θέση στο Κυπριακό και δεν μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στην επίλυσή του.
Οπισθοδρόμηση και απομάκρυνση από τα ευρωπαϊκά πρότυπα
Η ετήσια έκθεση της Κομισιόν καταγράφει εμφανή οπισθοδρόμηση και αντιδημοκρατικές πολιτικές, με την Τουρκία να απομακρύνεται περαιτέρω από τα ευρωπαϊκά πρότυπα. Η έκθεση 2025 κάνει λόγο για «σαφέστερη επιδείνωση» σε σχέση με το 2024, χρησιμοποιώντας ρητά τον όρο «backsliding» σε κρίσιμους τομείς του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Παρά το θετικό διπλωματικό κλίμα με την Ελλάδα, οι προκλήσεις παραμένουν, ενώ το Κυπριακό εξακολουθεί να βρίσκεται σε αδιέξοδο. Θετική εξέλιξη θεωρείται η επανέναρξη των διαβουλεύσεων CSDP και η συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα, ωστόσο η συνολική εικόνα χαρακτηρίζεται ανησυχητική. Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις παραμένουν παγωμένες από το 2018.
Συστάσεις και ανησυχίες της Επιτροπής
Η Κομισιόν υπογραμμίζει ότι η Τουρκία παρουσιάζει «σαφή απομάκρυνση» από τα ευρωπαϊκά πρότυπα σε ζητήματα κράτους δικαίου, δημοκρατίας και θεμελιωδών δικαιωμάτων. Επαναλαμβάνει τις σοβαρές ανησυχίες της για την κατάσταση, ενώ σημειώνει ότι, παρά τις θετικές κινήσεις σε επίπεδο συνεργασίας, η ουσία της ευρωπαϊκής πορείας της χώρας παραμένει στάσιμη.
Το Κυπριακό παραμένει σε αδιέξοδο, με την Άγκυρα να επιμένει στη λύση δύο κρατών, ενώ οι σχέσεις με την Ελλάδα, αν και θετικές σε διπλωματικό επίπεδο, συνεχίζουν να επιβαρύνονται από επίμαχες ενέργειες.
Ελλάδα – Τουρκία: Θετικό κλίμα με σκιές
Η έκθεση περιγράφει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ως «μικτή εικόνα». Το θετικό κλίμα που ξεκίνησε με τη Δήλωση της Αθήνας (Δεκέμβριος 2023) συνεχίστηκε με πολλαπλές υπουργικές επαφές και τρεις συναντήσεις ηγετών το 2024–2025.
Από τον Φεβρουάριο 2023, η Τουρκία δεν προχώρησε σε μη εξουσιοδοτημένες γεωτρήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, ενώ καταγράφηκαν περίοδοι σχεδόν μηδενικών παραβιάσεων, χωρίς πτήσεις τουρκικών στρατιωτικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικές κατοικημένες περιοχές.
Ωστόσο, η διαφορά για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ παραμένει άλυτη, με την έκθεση να καταγράφει αύξηση παραβιάσεων των ελληνικών χωρικών υδάτων. Παράλληλα, η Άγκυρα συνέχισε να εκδίδει ναυτιλιακές προειδοποιήσεις για την αποστρατικοποίηση νησιών του Ανατολικού Αιγαίου, αμφισβητώντας εμμέσως την ελληνική κυριαρχία.
Νέα μέτωπα έντασης
Τον Απρίλιο 2025, η Τουρκία απέρριψε το Ελληνικό Σχέδιο Θαλάσσιου Χωροταξίας, ενώ τον Ιούνιο παρουσίασε το δικό της, αμφισβητώντας τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Τον Αύγουστο 2025, ανακοίνωσε τη δημιουργία δύο θαλάσσιων πάρκων σε περιοχές ελληνικής δικαιοδοσίας, ενώ η ένταξη του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» (Mavi Vatan) στα τουρκικά σχολικά εγχειρίδια καταγράφεται ως πηγή ανησυχίας για την ΕΕ.
Κυπριακό: Παραμένει η τουρκική αδιαλλαξία
Η Κομισιόν επισημαίνει ότι η Τουρκία εξακολουθεί να αρνείται την αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και να υποστηρίζει σταθερά λύση δύο κρατών, σε αντίθεση με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Παράλληλα, η Άγκυρα αρνήθηκε συνεργασία με τη Λευκωσία σε ζητήματα ασφαλείας, συμπεριλαμβανομένης της καταπολέμησης της τρομοκρατίας, ενώ συνέχισε να ασκεί βέτο στις αιτήσεις ένταξης της Κυπριακής Δημοκρατίας σε διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΟΣΑ.
Παρά τις διεθνείς καταδίκες, η Τουρκία δεν αντέστρεψε το άνοιγμα της περίκλειστης Αμμοχώστου, δημιουργώντας νέα τετελεσμένα. Οι περιορισμοί στις δραστηριότητες της UNFICYP που επιβλήθηκαν το 2022 παραμένουν, παραβιάζοντας το Ψήφισμα 789 (1992) και δυσχεραίνοντας την αποστολή της.
Στις 19 Ιουλίου 2025, πέντε Ελληνοκύπριοι συνελήφθησαν και διώχθηκαν ενώ επισκέπτονταν την περιουσία τους στις κατεχόμενες περιοχές.
Σε θετική εξέλιξη, σημειώθηκε σύντομη συνάντηση του Τούρκου Προέδρου με τον Κύπριο Πρόεδρο στη Βουδαπέστη (Νοέμβριος 2024), ενώ ο Τούρκος ΥΠΕΞ συμμετείχε σε άτυπες συναντήσεις για το Κυπριακό στη Γενεύη και τη Νέα Υόρκη. Τον Μάιο 2025, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή διόρισε ειδικό απεσταλμένο για το ζήτημα.
Οπισθοδρόμηση σε Δημοκρατία και Δικαιοσύνη
Η έκθεση 2025 αναβαθμίζει την αξιολόγηση της Τουρκίας από «δεν σημειώθηκε πρόοδος» σε «backsliding» (οπισθοδρόμηση) στη λειτουργία της δικαιοσύνης. Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, εν ενεργεία πρόεδρος πολιτικού κόμματος διώχθηκε για δημόσιες δηλώσεις του.
Η δικαστική εξουσία παραμένει υπό τον έλεγχο της εκτελεστικής, γεγονός που υπονομεύει την ανεξαρτησία και την ποιότητα των αποφάσεων. Οι συλλήψεις εκλεγμένων αξιωματούχων, αντιπολιτευόμενων, δημοσιογράφων και μελών της κοινωνίας των πολιτών από τις αρχές του 2025 εντείνουν τις ανησυχίες. Η δημόσια εμπιστοσύνη στη δικαιοσύνη βρίσκεται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα.
Ελευθερία έκφρασης: Νέες νομοθετικές απειλές
Η Κομισιόν καταγράφει οπισθοδρόμηση στην ελευθερία έκφρασης. Ο νέος νόμος για την κυβερνοασφάλεια και ο νόμος του 2022 για την παραπληροφόρηση προκαλούν σοβαρές ανησυχίες λόγω ασαφών διατάξεων και έλλειψης ανεξάρτητης εποπτείας.
Οι διώξεις κατά δημοσιογράφων και μέσων ενημέρωσης εντάθηκαν, περιορίζοντας περαιτέρω τα θεμελιώδη δικαιώματα.
Άμυνα και ασφάλεια: Μερική επανεμπλοκή
Στον τομέα της άμυνας, καταγράφεται βελτίωση με την επανέναρξη διαβουλεύσεων CSDP στις 11 Ιουνίου 2025, μετά από τετραετή παύση. Η Τουρκία παραμένει ο μεγαλύτερος μη ευρωπαίος συνεισφέρων στρατευμάτων στην επιχείρηση EUFOR Althea στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη.
Ωστόσο, η Άγκυρα συνεχίζει να αποκλείει την Κυπριακή Δημοκρατία από τη συνεργασία ΝΑΤΟ–ΕΕ, εμποδίζοντας την ενίσχυση της θεσμικής σχέσης. Η έλλειψη συμφωνίας ασφάλειας πληροφοριών με την ΕΕ και το χαμηλό ποσοστό ευθυγράμμισης (4%) με την ΚΕΠΠΑ παραμένουν εμπόδια.
Συνεργασία σε ευρωπαϊκά προγράμματα
Η συνεργασία με την ΕΕ συνεχίστηκε με θετικά αποτελέσματα. Από το 2011, η Ένωση έχει κινητοποιήσει 12,5 δισ. ευρώ για τη στήριξη προσφύγων στην Τουρκία. Η χώρα φιλοξενεί 2,7 εκατ. πρόσφυγες, μειωμένους από τα 3,6 εκατ. του 2024, με 1,2 εκατ. να λαμβάνουν βασική υποστήριξη και σχεδόν 938.610 παιδιά εγγεγραμμένα σε σχολεία.
Στο Horizon Europe, η Τουρκία έλαβε πάνω από 87 εκατ. ευρώ το 2024, με τη συνολική συνεισφορά να ξεπερνά τα 330,3 εκατ. ευρώ σε τέσσερα χρόνια. Η συμμετοχή συνεχίζεται σε προγράμματα όπως Erasmus+, Horizon Europe, Ευρωπαϊκό Σώμα Αλληλεγγύης, Ψηφιακή Ευρώπη και άλλους οργανισμούς.
Εμπόριο και κυρώσεις
Η Τουρκία παρέμεινε πέμπτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της ΕΕ το 2024, με το εμπόριο να ξεπερνά τα 210 δισ. ευρώ. Σημειώθηκε πρόοδος στην άρση εμποδίων και μέτρα για την αποτροπή καταστρατήγησης των κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Αξιοσημείωτη είναι η αύξηση των τουρκικών οντοτήτων υπό κυρώσεις, από 2 το 2024 σε πάνω από 20 το 2025. Παράλληλα, οι εξαγωγές ειδών υψηλής προτεραιότητας προς τη Ρωσία μειώθηκαν σημαντικά, επιστρέφοντας στα προπολεμικά επίπεδα του 2022.
