Οι ασθένειες που αποδυνάμωσαν τον στρατό του Ναπολέοντα κατά την υποχώρηση από τη Ρωσία: Νέες αναλύσεις DNA φέρνουν καινούρια δεδομένα στο φως

Όταν ο Ναπολέων διέταξε τον στρατό του να υποχωρήσει από τη Ρωσία τον Οκτώβριο του 1812, ακολούθησε καταστροφή. Πεινασμένοι, άρρωστοι, εξαντλημένοι και ταλαιπωρημένοι, περίπου 300.000 στρατιώτες έχασαν τη ζωή τους.

Ερευνητές ανακοίνωσαν ότι έχουν εντοπίσει δύο απροσδόκητες ασθένειες μεταξύ των στρατιωτών που έχασαν τη ζωή τους κατά την υποχώρηση -παρατυφοειδής πυρετός και υποτροπιάζων πυρετός- οι οποίες παρέχουν νέες πληροφορίες για την τραγική τους κατάσταση, σύμφωνα με τον Guardian. 

«Νομίζω ότι ο βασικός λόγος για τον οποίο (η αποχώρηση) ήταν τόσο αποτυχημένη ήταν το κρύο, η πείνα και άλλα παρόμοια. Με ή χωρίς μολυσματικές ασθένειες, θα είχαν πεθάνει μαζικά ούτως ή άλλως», δήλωσε ο Νικολά Ρασκοβάν, επικεφαλής της μονάδας μικροβιακής παλαιογονιδιωματικής στο Ινστιτούτο Παστέρ και συντάκτης της μελέτης. «Αλλά νομίζω ότι αυτό που αλλάζει είναι μέρος των γνώσεών μας για όλες τις μολυσματικές ασθένειες», ανέφερε. 

Σε μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Current Biology, ο Ρασκοβάν και οι συνεργάτες του περιγράφουν πώς προηγούμενες αναλύσεις DNA από στρατιώτες που είχαν ταφεί σε ομαδικό τάφο στο Βίλνιους της Λιθουανίας είχαν αποκαλύψει ενδείξεις τύφου και πυρετού των χαρακωμάτων.

Ωστόσο, η συγκεκριμένη μελέτη βασίστηκε σε μια πολύ ευαίσθητη τεχνική, την λεγόμενη nested PCR, η οποία περιελάμβανε τον έλεγχο δειγμάτων για συγκεκριμένους παθογόνους παράγοντες. Χρησιμοποιώντας μια διαφορετική τεχνική, που ονομάζεται αλληλούχιση shotgun, η ομάδα του Ρασκοβάν μπόρεσε να αναζητήσει δείγματα DNA που ταιριάζουν με οποιοδήποτε από τα 185 βακτήρια που είναι γνωστό ότι προκαλούν ασθένειες στον άνθρωπο.

Τα αποτελέσματα, με βάση το DNA από τα δόντια 13 στρατιωτών που δεν είχαν μελετηθεί προηγουμένως, αποκάλυψαν ότι ένας στρατιώτης είχε μολυνθεί από το βακτήριο borrelia recurrentis, το οποίο μεταδίδεται από ψείρες και προκαλεί υποτροπιάζοντα πυρετό, ενώ τέσσερις άλλοι είχαν μολυνθεί από ένα είδος του βακτηρίου salmonella enterica, το οποίο προκαλεί παρατυφοειδή πυρετό, μια ασθένεια που μεταδίδεται από μολυσμένα τρόφιμα ή νερό. Ένας από αυτούς τους τέσσερις στρατιώτες μπορεί επίσης να είχε υποτροπιάζοντα πυρετό, ανέφερε η ομάδα.

Οι ερευνητές αναφέρουν ότι τα ευρήματα ταιριάζουν με τις ιστορικές περιγραφές των συμπτωμάτων που παρουσίαζαν οι στρατιώτες του Ναπολέοντα, όπως πυρετός και διάρροια.

Ωστόσο, σε αντίθεση με προηγούμενες μελέτες, η ομάδα δεν βρήκε ίχνη των βακτηρίων που προκαλούν τύφο ή πυρετό των χαρακωμάτων. Ενώ ο Ρασκοβάν σημείωσε ότι είναι πιθανό αυτοί οι στρατιώτες να μην είχαν μολυνθεί από αυτές τις ασθένειες ή να είχαν μόνο μια ήπια λοίμωξη, τα αποτελέσματα θα μπορούσαν εναλλακτικά να εξηγηθούν από την αποσύνθεση του αρχαίου DNA με την πάροδο του χρόνου ή από το γεγονός ότι η ποσότητα του DNA που ήταν παρούσα ήταν κάτω από το όριο ανίχνευσης.

Οι ερευνητές πραγματοποίησαν μια σειρά στατιστικών δοκιμών και αναλύσεων για να διασφαλίσουν ότι τα αποτελέσματά τους ήταν αξιόπιστα και υποδείκνυαν πραγματικές μολύνσεις. 

«Με βάση τα αποτελέσματά μας, ένα λογικό σενάριο για τον θάνατο αυτών των στρατιωτών θα ήταν ένας συνδυασμός κόπωσης, κρύου και διαφόρων ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του παρατυφοειδούς πυρετού και του υποτροπιάζοντος πυρετού που μεταδίδεται από ψείρες. Αν και δεν είναι απαραίτητα θανατηφόρος, ο υποτροπιάζων πυρετός που μεταδίδεται από ψείρες θα μπορούσε να αποδυναμώσει σημαντικά ένα ήδη εξαντλημένο άτομο», γράφουν.