Σε μια κίνηση που αντανακλά τις βαθιές δημοσιονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών, ο Γενικός Γραμματέας Αντόνιο Γκουτέρες πρότεινε στα κράτη μέλη μείωση κατά περίπου 15% του τακτικού προϋπολογισμού για το 2026. Η πρόταση αυτή έρχεται ως απάντηση σε μια χρόνια κρίση ρευστότητας, η οποία έχει επιδεινωθεί σημαντικά μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στην προεδρία των ΗΠΑ. Η περικοπή αυτή, εφόσον εγκριθεί, θα οδηγήσει στην κατάργηση περισσότερων από 2.500 θέσεων εργασίας.
Την άνοιξη του 2025, ο Γκουτέρες είχε καταθέσει πρόταση για προϋπολογισμό ύψους 3,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων, ποσό αντίστοιχο με εκείνο του προηγούμενου έτους. Ωστόσο, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «ΟΗΕ 80», που στοχεύει στη βελτίωση της αποτελεσματικότητας του οργανισμού, συνέχισε να εργάζεται για την αναθεώρησή του προς τα κάτω.
Σε δύο επιστολές που δημοσιοποιήθηκαν την Τρίτη, ο Γενικός Γραμματέας ενημέρωσε τόσο τα κράτη μέλη όσο και το προσωπικό του ΟΗΕ για την πρόταση, η οποία προβλέπει μείωση άνω του 15% στον τακτικό προϋπολογισμό, δηλαδή περίπου 500 εκατομμύρια δολάρια, καθώς και κατάργηση περίπου του 19% των θέσεων που χρηματοδοτούνται από αυτόν.
Σύμφωνα με ανώτερο αξιωματούχο του ΟΗΕ, ο αναθεωρημένος προϋπολογισμός θα διαμορφωθεί στα 3,238 δισεκατομμύρια δολάρια, με τη μείωση να συνεπάγεται την κατάργηση 2.681 θέσεων εργασίας.
Ο Γκουτέρες, στην επιστολή του προς το προσωπικό, διαβεβαίωσε ότι ο αντίκτυπος θα κατανεμηθεί ισομερώς στους τρεις βασικούς πυλώνες του ΟΗΕ: ειρήνη και ασφάλεια, ανθρώπινα δικαιώματα και βιώσιμη ανάπτυξη. Παράλληλα, ορισμένοι τομείς θα εξαιρεθούν, όπως τα προγράμματα αρωγής προς τα φτωχότερα κράτη, ώστε να μην πληγούν οι πιο ευάλωτες κοινωνίες.
Ο ίδιος προειδοποίησε ότι για κάποιους εργαζόμενους οι αλλαγές μπορεί να σημαίνουν μετεγκατάσταση των ιδίων και των οικογενειών τους, για άλλους αλλαγή θέσης, ενώ ορισμένοι ενδέχεται να απολυθούν.
Στο πλαίσιο των περικοπών, ο Γκουτέρες έχει ήδη εισηγηθεί τη μετεγκατάσταση ορισμένων υπηρεσιών από ακριβές πόλεις όπως η Γενεύη και η Νέα Υόρκη σε οικονομικότερες, όπως το Ναϊρόμπι. Η πρόταση αφορά περίπου 200 εργαζόμενους σε αυτό το στάδιο.
Η πρόταση για τον προϋπολογισμό αναμένεται να συζητηθεί από τα κράτη μέλη ενόψει της τελικής έγκρισης από τη Γενική Συνέλευση μέχρι το τέλος του έτους.
Ο ΟΗΕ αντιμετωπίζει χρόνια προβλήματα ρευστότητας, κυρίως επειδή ορισμένα κράτη μέλη δεν καταβάλλουν πλήρως ή έγκαιρα τις υποχρεωτικές συνεισφορές τους στον τακτικό προϋπολογισμό. Ενδεικτικά, οι ΗΠΑ, που καλύπτουν πάνω από το 22% του προϋπολογισμού, είχαν καθυστερούμενες οφειλές ύψους 1,5 δισ. δολαρίων στα τέλη Ιανουαρίου και δεν κατέβαλαν τίποτα μετά την επιστροφή του Τραμπ στον Λευκό Οίκο, σύμφωνα με τον ΟΗΕ.
Αντίστοιχα, η Κίνα, δεύτερη σε συνεισφορά με 20%, κατέβαλε τα προβλεπόμενα κονδύλια μόλις στα τέλη Δεκεμβρίου του 2024.
Η κατάσταση επιδεινώνεται από τις αυξανόμενες ανησυχίες για περαιτέρω περικοπές της αμερικανικής χρηματοδότησης, καθώς πολλές υπηρεσίες του ΟΗΕ έχουν ήδη πληγεί σοβαρά από τις μαζικές περικοπές της εξωτερικής βοήθειας των ΗΠΑ.
