Πάνω από 50 χρόνια μετά τα γεγονότα, ένας Βρετανός πρώην στρατιώτης δικάζεται από σήμερα στο Μπέλφαστ για δύο φόνους και πέντε απόπειρες φόνου κατά τη «Ματωμένη Κυριακή» (Bloody Sunday), ένα από τα πιο αιματηρά επεισόδια της βορειοϊρλανδικής σύγκρουσης που διήρκεσε τρεις δεκαετίες.
Κανένας στρατιώτης δεν έχει μέχρι σήμερα δικαστεί για τη «Ματωμένη Κυριακή» την 30η Ιανουαρίου του 1972 στο Λόντοντερι, πόλη που είναι επίσης γνωστή ως Ντέρι, όταν Βρετανοί αλεξιπτωτιστές άνοιξαν πυρ σε ειρηνική διαδήλωση καθολικών ακτιβιστών, με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 13 άνθρωποι.
Ο βρετανικός στρατός είχε ανακοινώσει τότε ότι οι αλεξιπτωτιστές είχαν απαντήσει στα πυρά «τρομοκρατών» του IRA (Ιρλανδικός Δημοκρατικός Στρατός, παραστρατιωτικοί που εναντιώνονταν σε οποιαδήποτε βρετανική παρουσία στη νήσο της Ιρλανδίας), εκδοχή που τότε είχε ενισχυθεί από αναφορά που συντάχθηκε βιαστικά.
Παρά τις μαρτυρίες που είχαν αντικρούσει αυτήν την εκδοχή, χρειάστηκαν χρόνια και μόλις το 2010 αναγνωρίστηκε επισήμως η αθωότητα των θυμάτων, κάποια από τα οποία είχαν πυροβοληθεί στην πλάτη ή ακόμη ενώ βρισκόντουσαν στο έδαφος και κουνούσαν λευκό μαντίλι.
Ο πρώην αλεξιπτωτιστής που αποκαλείται «στρατιώτης Φ» δικάζεται από σήμερα κατηγορούμενος για δύο φόνους, αυτούς των Τζέιμς Ρέι και Ουίλιαμ Μακίνεϊ, και πέντε απόπειρες φόνου, κατά την καταστολή της συγκέντρωσης αυτής.
Τον Δεκέμβριο, είχε δηλώσει αθώος ενώπιον του δικαστηρίου του Μπέλφαστ.
Για να προστατευθεί η ανωνυμία του, την οποία θα διατηρήσει καθ’ όλη τη διάρκεια της δίκης, αυτός θα βρίσκεται πίσω από παραπέτασμα. Η προστασία αυτή του χορηγήθηκε από τον δικαστή, καθώς οι δικηγόροι του φοβόντουσαν για την ασφάλειά του.
«53 ολόκληρα χρόνια»
Πριν από την έναρξη της δίκης σήμερα προβλέπεται να γίνει διαδήλωση έξω από το δικαστήριο.
«Περιμέναμε 53 ολόκληρα χρόνια για να αποδοθεί δικαιοσύνη και, ας ελπίσουμε, ότι θα ικανοποιηθεί το αίτημά μας χάρη σε αυτήν τη δίκη», δήλωσε ο Τόνι Ντόχερτι, ο πατέρας του οποίου, ο Πάτρικ, βρισκόταν μεταξύ των θυμάτων της «Ματωμένης Κυριακής», στο τοπικό μέσο Derry Now.
Η βορειοϊρλανδική εισαγγελία είχε ασκήσει ποινική δίωξη στον «στρατιώτη Φ» το 2019. Στη συνέχεια η δίωξη είχε εγκαταλειφθεί, αλλά ασκήθηκε εκ νέου το 2022.
Η σφαγή της «Ματωμένης Κυριακής» --την οποία απαθανάτισε το ιρλανδικό ροκ συγκρότημα U2 στο τραγούδι του «Sunday Bloody Sunday» το 1983—έσπρωξε πολλούς νεαρούς δημοκρατικούς καθολικούς στην αγκαλιά του IRA.
Είναι μια από τις πιο ζοφερές στιγμές των επί τρεις δεκαετίες «Ταραχών», των «Troubles» που έφεραν αντιμέτωπους τους δημοκρατικούς, κυρίως καθολικούς, υποστηρικτές μιας επανένωσης με την Ιρλανδία, με τους ενωτικούς προτεστάντες, υπέρμαχους της παραμονής της Βόρειας Ιρλανδίας υπό το βρετανικό Στέμμα.
Τέλος στη σύγκρουση αυτή με τους περίπου 3.500 νεκρούς δόθηκε μόλις το 1998 με τη συμφωνία ειρήνης της Μεγάλης Παρασκευής.
Το 2010, ύστερα από την πιο μακρά σε διάρκεια και την πιο δαπανηρή δημόσια έρευνα στη βρετανική ιστορία, η οποία αναγνώρισε την αθωότητα των θυμάτων της «Ματωμένης Κυριακής», ο τότε πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάμερον ζήτησε επισήμως συγγνώμη, χαρακτηρίζοντας «αδικαιολόγητα» τα γεγονότα που συνέβησαν εκείνη την ημέρα.
Από τότε που τερματίστηκε η βορειοϊρλανδική σύγκρουση, μόνον ένας Βρετανός πρώην στρατιώτης έχει καταδικαστεί: στις αρχές του 2023, ποινή φυλάκισης τριών ετών με αναστολή επιβλήθηκε στον Ντέιβιντ Χόλντεν, ο οποίος είχε σκοτώσει έναν άνδρα πυροβολώντας τον στην πλάτη σε σημείο ελέγχου το 1988. Είχε υποστηρίξει πως είχε πυροβολήσει κατά λάθος, επειδή ήταν βρεγμένα τα χέρια του.
