Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την Τετάρτη, 3 Σεπτεμβρίου, την έναρξη της διαδικασίας επικύρωσης της εμπορικής συμφωνίας που είχε υπογραφεί τον Δεκέμβριο του 2024 με τις χώρες της Mercosur — Αργεντινή, Βραζιλία, Παραγουάη και Ουρουγουάη — καθώς και με το Μεξικό. Η συμφωνία αυτή θεωρείται ορόσημο για την Κομισιόν, καθώς χρειάστηκαν περισσότερα από 25 χρόνια συνεχών διαπραγματεύσεων για να επιτευχθεί.
Αντιδράσεις και πολιτικές ισορροπίες
Η πρωτοβουλία της Επιτροπής έχει στόχο να κάμψει τις αντιστάσεις ορισμένων κρατών–μελών που εμφανίζονται διστακτικά, με τη Γαλλία να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της αντίθεσης. Στο παρελθόν, η γαλλική στάση είχε τη στήριξη της Πολωνίας, της Ολλανδίας, της Αυστρίας και πιθανόν της Ιταλίας, σχηματίζοντας μια μειοψηφία στο Συμβούλιο. Ωστόσο, μετά από μήνες δύσκολων διαπραγματεύσεων με την Ουάσιγκτον για τους δασμούς, οι ισορροπίες φαίνεται να έχουν μεταβληθεί.
Πλέον, η πλειονότητα των κρατών–μελών τάσσεται υπέρ της συμφωνίας, επιδιώκοντας να αντισταθμίσουν την επιδείνωση των εμπορικών σχέσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ειδικές προβλέψεις για την ευρωπαϊκή αγορά
Σε μια προσπάθεια να ικανοποιήσει το Παρίσι, η Επιτροπή προσάρτησε στο κείμενο της συμφωνίας ειδική δήλωση, με την οποία δεσμεύεται να παρακολουθεί στενά τις πιθανές αναταράξεις στην ευρωπαϊκή αγορά, ειδικά για τους πιο «ευαίσθητους» κλάδους, όπως το βοδινό κρέας και τα πουλερικά. Η δήλωση αυτή, που θα λάβει τη μορφή νομικής πράξης, δεσμεύει μόνο την Κομισιόν και όχι τις χώρες της Mercosur, με στόχο να κατευναστούν οι ανησυχίες των Ευρωπαίων αγροτών για αθέμιτο ανταγωνισμό.
Περιεχόμενο της συμφωνίας
Η συμφωνία προβλέπει τη δημιουργία ζώνης ελεύθερου εμπορίου, με σταδιακή κατάργηση των δασμών στα περισσότερα προϊόντα. Εξαιρούνται ορισμένα αγροτικά προϊόντα, τα οποία θα υπόκεινται σε ποσοστώσεις. Στο κείμενο του 2024 περιλαμβάνεται και ρήτρα ασφαλείας, η οποία επιτρέπει σε μια χώρα να περιορίσει τις εισαγωγές σε περίπτωση σοβαρής αναταραχής της αγοράς — πρόβλεψη που η Γαλλία έχει χαρακτηρίσει ως ανεπαρκώς αποτελεσματική.
Πολιτική πίεση στο Παρίσι
Το Ελιζέ δεν έχει ακόμη τοποθετηθεί επί της ανακοίνωσης, καθώς η γαλλική κυβέρνηση βρίσκεται εν μέσω πολιτικής πίεσης, με την ψήφο εμπιστοσύνης να πλησιάζει. Η συμφωνία παραμένει εξαιρετικά ευαίσθητο ζήτημα στο εσωτερικό της Γαλλίας, όπου μέχρι στιγμής έχει ενώσει όλες τις βασικές πολιτικές δυνάμεις στην αντίθεσή τους.
Δημοκρατική διαδικασία και επικύρωση
Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι η εφαρμογή της συμφωνίας είναι δημοκρατική, καθώς θα εξεταστεί από τους εκλεγμένους ευρωβουλευτές. Με στόχο την ταχεία εφαρμογή, αποφασίστηκε να χωριστεί το κείμενο σε δύο μέρη:
- Το εμπορικό σκέλος θα περάσει απευθείας από το Συμβούλιο της Ε.Ε. και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
- Το δεύτερο μέρος θα σταλεί στα εθνικά κοινοβούλια για επικύρωση.
Νομικές πράξεις και αρμοδιότητες
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι συμφωνίες απαιτούν χωριστή έγκριση από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη πριν τεθούν σε ισχύ. Οι προτάσεις της Επιτροπής για σύναψη και υπογραφή περιλαμβάνουν δύο παράλληλες νομικές πράξεις για κάθε συμφωνία:
- Τη συμφωνία εταιρικής σχέσης Ε.Ε.–Mercosur (EMPA) και την εκσυγχρονισμένη συνολική συμφωνία Ε.Ε.–Μεξικού (MGA), οι οποίες τελούν υπό την προϋπόθεση χωριστής κύρωσης από όλα τα κράτη μέλη.
- Δύο ενδιάμεσες εμπορικές συμφωνίες (iTA), μία για τη Mercosur και μία για το Μεξικό, που καλύπτουν μόνο τα τμήματα της EMPA και της MGA που εμπίπτουν στην αποκλειστική αρμοδιότητα της Ε.Ε.. Οι iTA θα εγκριθούν μόνο από την Ε.Ε., δηλαδή από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της Ε.Ε., και θα λήξουν όταν τεθούν σε ισχύ οι πλήρεις συμφωνίες EMPA και MGA.
