Σαφές μήνυμα αποκλεισμού τρίτων χωρών από τη συμμετοχή σε ευρωπαϊκά αμυντικά κονδύλια στέλνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με τον Επίτροπο Άμυνας Άντριους Κουμπίλιους να ξεκαθαρίζει ότι μόνο τα κράτη μέλη έχουν πρόσβαση σε δάνεια και ότι τρίτες χώρες που δεν πληρούν συγκεκριμένες προϋποθέσεις ασφαλείας δεν μπορούν να συμμετέχουν σε κοινές αμυντικές προμήθειες.
Η δήλωση αυτή δόθηκε ως απάντηση σε ερώτηση του ευρωβουλευτή της Νέας Δημοκρατίας και του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος, Γιώργου Αυτιά, σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση.
Πρωτοβουλία Αυτιά για τον αποκλεισμό της Τουρκίας
Όπως αναφέρεται στην ίδια ανακοίνωση, ο κ. Αυτιάς, έπειτα από πιεστικές ερωτήσεις προς την Κομισιόν, ζήτησε να μπλοκαριστεί η Τουρκία από πιθανή συμμετοχή της σε ευρωπαϊκά κονδύλια για την άμυνα. Η απάντηση που έλαβε χαρακτηρίζεται ως βαρυσήμαντη δέσμευση από τον Επίτροπο Άμυνας, καθώς για πρώτη φορά μπλοκάρονται τρίτες χώρες, όπως η Τουρκία, από τέτοιου είδους χρηματοδοτήσεις.
Η σημασία της απάντησης υπογραμμίζεται περαιτέρω, καθώς πρόκειται για την πρώτη φορά που η Κομισιόν απαντά επίσημα σε ερώτηση ευρωβουλευτή για το συγκεκριμένο θέμα.
Ο κ. Αυτιάς είχε επανειλημμένα υπενθυμίσει στην Κομισιόν ότι «δεν μπορεί η Τουρκία να συμμετέχει στη χρηματοδότηση για την άμυνα, όσο εκτοξεύει απειλές κατά της κυριαρχίας της Ελλάδας, ζητά το μισό Αιγαίο και κατέχει το Βόρειο τμήμα της Κύπρου».
Το πλήρες πλαίσιο του κανονισμού SAFE
Η πλήρης απάντηση του Επιτρόπου Άντριους Κουμπίλιους, όπως κοινοποιείται στην ανακοίνωση, βασίζεται στον Κανονισμό (ΕΕ) 2025/1106 του Συμβουλίου, που αφορά το μέσο δράσης για την ασφάλεια στην Ευρώπη (SAFE). Σύμφωνα με τον κανονισμό:
- Το μέσο SAFE στοχεύει στη χρηματοδοτική στήριξη των κρατών μελών για την ενίσχυση της αμυντικής τους ετοιμότητας.
- Μόνο τα κράτη μέλη έχουν πρόσβαση σε δάνεια.
- Ο κανονισμός θεσπίζει όρους επιλεξιμότητας για τη συμμετοχή εταιρειών ως αναδόχων σε κοινές προμήθειες.
- Οντότητες εγκατεστημένες σε τρίτες χώρες ή υπό τον έλεγχο τρίτων χωρών (με εξαίρεση την Ουκρανία και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών που είναι επίσης μέλη του ΕΟΧ) δεν επιτρέπεται, καταρχήν, να συμμετέχουν σε κοινές προμήθειες.
- Οντότητες εγκατεστημένες στην ΕΕ αλλά ελεγχόμενες από τρίτες χώρες μπορούν να συμμετάσχουν μόνο εφόσον πληρούν προϋποθέσεις ασφαλείας ή έχουν υποβληθεί σε έλεγχο βάσει του Κανονισμού (ΕΕ) 2019/452 και, αν χρειαστεί, σε κατάλληλα μέτρα μετριασμού.
Απαγόρευση χρήσης υλικών από εχθρικές χώρες
Ο κανονισμός SAFE προβλέπει επίσης ότι για τις προμήθειες που λαμβάνουν στήριξη από το μέσο, κανένα κατασκευαστικό στοιχείο δεν μπορεί να προέρχεται από τρίτη χώρα που αντιβαίνει στα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της Ένωσης και των κρατών μελών της.
Περιορισμοί για υποψήφιες και συνεργαζόμενες χώρες
Τέλος, ο κανονισμός προβλέπει ότι οντότητες από προσχωρούσες, δυνάμει υποψήφιες και υποψήφιες χώρες (εκτός της Ουκρανίας), καθώς και άλλες τρίτες χώρες με τις οποίες η ΕΕ έχει συνάψει εταιρική σχέση για την ασφάλεια και την άμυνα, μπορούν να συμμετέχουν μόνο εφόσον έχει συναφθεί διεθνής συμφωνία με την ΕΕ, όπως ορίζεται στο άρθρο 17 του κανονισμού SAFE.
