Ο θάνατος της Ουκρανής δημοσιογράφου Βικτόρια Ροστσίνα στη φυλακή Ταγκανρόγκ της νότιας Ρωσίας προκαλεί αποτροπιασμό για τα βασανιστήρια που υπέστη, καθώς η σορός της επιστράφηκε στην πατρίδα της χωρίς μάτια, εγκέφαλο και λάρυγγα, πιθανότατα για να μείνουν κρυφά τα βασανιστήρια που υπέστη, σύμφωνα με έρευνα.
Πριν από τον πόλεμο, η φυλακή αυτή φιλοξενούσε ανήλικους και μητέρες με παιδιά. Όμως, μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή στην Ουκρανία, μετατράπηκε σε ένα από τα πιο σκοτεινά σημεία ενός εκτεταμένου δικτύου βασανιστηρίων για Ουκρανούς αιχμαλώτους — τόσο στρατιωτικούς όσο και πολίτες.
Βασανιστήρια και εξαφανίσεις χωρίς δίκη
Σύμφωνα με τα στοιχεία της ουκρανικής Βουλής, περισσότεροι από 16.000 Ουκρανοί πολίτες έχουν εξαφανιστεί από τις ρωσοκατεχόμενες περιοχές. Πολλοί εξ αυτών κρατούνται χωρίς καμία κατηγορία ή νομική διαδικασία, σε περισσότερες από 180 τοποθεσίες.
Έρευνα έξι μηνών από διεθνή μέσα (The Guardian, Washington Post, Le Monde κ.ά.), με επικεφαλής την οργάνωση Forbidden Stories, κατέγραψε συστηματική χρήση βασανιστηρίων σε 29 φυλακές — 18 εντός Ρωσίας και 11 σε κατεχόμενα εδάφη. Η μελέτη ονομάστηκε «Project Viktoriia», προς τιμήν της Ουκρανής δημοσιογράφου Βικτόρια Ροστσίνα, που πέθανε κατά την κράτησή της στην Τάγκαναρογκ.
«Είναι σαφές για μένα ότι τα βασανιστήρια, τόσο των Ουκρανών πολιτών όσο και των αιχμαλώτων πολέμου, αποτελούν μέρος της ρωσικής πολεμικής πολιτικής και του ρωσικού μηχανισμού», δήλωσε σε συνέντευξή της η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα βασανιστήρια, Άλις Έντουαρντς. «Εφαρμόζεται σε όλες τις περιοχές που κατέχει η Ρωσική Ομοσπονδία, σε όλους τους τύπους των καταστημάτων κράτησης. Αυτό το επίπεδο οργάνωσης μπορεί να εγκριθεί μόνο στα υψηλότερα επίπεδα» πρόσθεσε.
Βασανιστήρια με ηλεκτροσόκ, και «ανθρώπινα έπιπλα»
Το Ταγκανρόγκ είναι μια ήσυχη πόλη στην Αζοφική Θάλασσα. Είναι η πλησιέστερη ρωσική πόλη στη Μαριούπολη, η οποία καταλήφθηκε από τις δυνάμεις της Μόσχας τον Μάιο του 2022 μετά από σφοδρές μάχες. Τους μήνες μετά την πτώση της Μαριούπολης, η Ρωσία μετέφερε στο Ταγκανρόγκ μερικούς από τους πιο «πολύτιμους» κρατούμενούς της, συμπεριλαμβανομένων στρατιωτών από την τάγμα Αζόφ.
Οι μαρτυρίες για την «κόλαση του Ταγκανρόγκ» περιλαμβάνουν ηλεκτροσόκ, εικονικές εκτελέσεις, χτυπήματα με μεταλλικά αντικείμενα, ακόμη και περιπτώσεις όπου κρατούμενοι δένονταν με ταινίες και χρησιμοποιούνταν σαν «ανθρώπινα έπιπλα». Η ομιλία στα ουκρανικά απαγορευόταν, το φαγητό ήταν ελάχιστο και συχνά τους προκαλούσαν ψυχολογικά για να αυτοκτονήσουν.
«Τελετουργική» βία και εξαθλίωση
Οι κρατούμενοι στην Τάγκαναρογκ υποβάλλονταν σε «τελετουργικό υποδοχής» με άγριο ξυλοδαρμό. Τους μετέφεραν με δεμένα μάτια σε φορτηγά με το σύμβολο Z. Οι συνθήκες κράτησης ήταν άθλιες: 8 άτομα σε κελί για 4, ελάχιστο φαγητό και χωρίς πρόσβαση σε ιατρική περίθαλψη.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Κάγια Κάλας: «Σχέδιο Β» ΕΕ για κυρώσεις στη Ρωσία σε περίπτωση εγκατάλειψης της Ουκρανίας από τις ΗΠΑ
Ένα τυπικό γεύμα στο Ταγκανρόγκ ήταν περίπου τεσσεράμισι κουταλιές φαγητό, σύμφωνα με πρώην κρατούμενους. Κάποιοι δεν έτρωγαν κατά τη διάρκεια της ημέρας, κρατώντας τις μερίδες τους για ένα μόνο βραδινό γεύμα, μόνο και μόνο για να νιώθουν αρκετά χορτάτοι ώστε να κοιμηθούν κανονικά. Ο Ουκρανός γιατρός Βολοντίμιρ Λαμπούζοφ, που κρατήθηκε και ο ίδιος στις φυλακές, είπε ότι οι άνδρες συνήθως έχαναν έως και 25 κιλά κατά τη διάρκεια της κράτησης.
Ανατριχιαστικές μαρτυρίες κρατουμένων για χρήση ηλεκτρικής καρέκλας κατά τις ανακρίσεις
Όλοι οι Ουκρανοί αιχμάλωτοι που πέρασαν από το Ταγκανρόγκ ανέφεραν φρικτά και συνεχή βασανιστήρια. Η Shylyk, πρώην στρατιώτης που ήταν πολίτης κατά τη διάρκεια της κράτησής της, ξυλοκοπήθηκε με γκλομπ σε όλο της το σώμα, υποβλήθηκε σε ηλεκτροσόκ, απειλήθηκε με βιασμό και δέχτηκε επίθεση με σκυλιά. Ο Oleksandr Maksymchuk, ένας αιχμάλωτος πολέμου που πέρασε 21 μήνες στο Ταγκανρόγκ σε δύο διαφορετικές περιόδους, έγραψε σε μαρτυρία που περιήλθε στην κατοχή του Guardian για επανειλημμένους ξυλοδαρμούς, ηλεκτροσόκ, ασφυξία και μια τεχνική κατά την οποία οι φρουροί τύλιγαν τους κρατούμενους από το κεφάλι ως τα νύχια με κολλητική ταινία και στη συνέχεια «τους χρησιμοποιούσαν ως ανθρώπινα έπιπλα».
Η Shylyk μίλησε για το δωμάτιο που περιείχε μια ηλεκτρική καρέκλα: «Με έβαλαν στην ηλεκτρική καρέκλα δύο φορές… με μια συσκευή που έβαζε σφιγκτήρες ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών μου. Στη συνέχεια ενεργοποίησαν το ρεύμα». Περιέγραψε ότι άκουσε τους φύλακες να παραπονιούνται ότι έπρεπε να κρατήσουν το χρόνο της ηλεκτροπληξίας κάτω από δύο ώρες για να αποφύγουν τη θανάτωση κρατουμένων, καθώς «οι θάνατοι σήμαιναν περισσότερη γραφειοκρατία».
Υπήρχε ακόμα ένα ειδικό δωμάτιο βασανιστηρίων όπου κρεμούσαν τους κρατούμενους ανάποδα σε εμβρυακή θέση, με τα γόνατά τους δεμένα σε μια μπάρα, για 10-15 λεπτά, ενώ τους χτυπούσαν άγρια. Χρησιμοποιούσαν, επίσης, μια τεχνική που οι κρατούμενοι αποκαλούσαν «τηλέφωνο του Πούτιν», για να βάζουν καλώδια στους λοβούς των αυτιών, στη μύτη ή στα γεννητικά όργανα.
Ο Ουκρανός γιατρός Βολοντίμιρ Λαμπούζοφ ανέφερε ότι τον χτυπούσαν με σφυριά, καίγαν τις παλάμες του με αναπτήρα και τον απειλούσαν με μαχαίρια στην κουζίνα της φυλακής.
Ανακρίσεις FSB και συγκάλυψη
Η Ρωσική Υπηρεσία Ασφαλείας FSB ήταν υπεύθυνη για τις ανακρίσεις και τα βασανιστήρια. Φρουροί από μονάδες του FSIN (σωφρονιστική υπηρεσία) φορούσαν κουκούλες, μιλούσαν με κωδικά ονόματα όπως «λύκος», «σαμάνος» και απέφευγαν κάθε ταυτοποίηση.
Πρώην στελέχη του FSIN δήλωσαν ότι από την αρχή του πολέμου δόθηκε σιωπηρή εντολή για χρήση βίας χωρίς καμία καταγραφή. Οι εντολές μεταφέρονταν μέσω της διοίκησης με υπονοούμενα όπως «δουλέψτε σκληρά, κάντε ό,τι χρειάζεται».
Θάνατοι, απουσία νομικής διαδικασίας και εκφοβισμός
Τουλάχιστον 15 Ουκρανοί πέθαναν στην Τάγκαναρογκ, σύμφωνα με μαρτυρίες απελευθερωμένων κρατουμένων. Οι περισσότεροι κρατούνται χωρίς καμία επίσημη κατηγορία, και οι οικογένειες τους δεν γνωρίζουν καν πού βρίσκονται.
Οι δικηγόροι συχνά λαμβάνουν έγγραφα άρνησης της πρόσβασης, ενώ ορισμένοι περιέγραψαν ότι έκλαιγαν επί μέρες μετά από συναντήσεις με κρατούμενους σε απάνθρωπη κατάσταση.
Αν και υπάρχουν αναφορές για ελαφρά βελτίωση των συνθηκών πρόσφατα, το όνομα «Τάγκαναρογκ» παραμένει απειλή. Όπως αναφέρει Ρώσος νομικός, «αν σου πουν πως θα σε στείλουν εκεί, υπογράφεις ό,τι σου πουν».
