Οι δηλώσεις του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι την Τρίτη σχετικά με την ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ εξόργισε Αμερικανούς αξιωματούχους που βρίσκονταν στην πρωτεύουσα της Λιθουανίας, όπως γράφει η Washington Post , επικαλούμενη επίσημες πηγές.
Ο Ζελένσκι κατηγόρησε την έλλειψη συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος για την ένταξη, λέγοντας ότι πρόκειται για μια «πρωτοφανή και παράλογη» απόφαση. Η Washington Post γράφει ότι τα μηνύματα που έστειλε ο Ουκρανός πρόεδρος προκάλεσαν οργή στους υποστηρικτές της Ουκρανίας εντός της συμμαχίας. Η Ουκρανία ζήτησε ένα οριστικό χρονοδιάγραμμα για την ένταξη στο ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων συγκεκριμένων βημάτων και ορόσημων.
Ωστόσο, πολλές χώρες του ΝΑΤΟ είναι επιφυλακτικές για τον κίνδυνο ξεκάθαρου πολέμου με τη Ρωσία και έχουν αναζητήσει έναν τρόπο να εξισορροπήσουν τις ελπίδες της Ουκρανίας με ρεαλιστικούς υπολογισμούς ασφαλείας.
Η οργισμένη παρέμβαση του Ζελένσκι -ο οποίος ήρθε στο Βίλνιους πριν από την τελική συμφωνία της Τρίτης αλλά αφού έγραψε ένα σκληρό μήνυμα στο Twitter- εξέπληξε ορισμένους αξιωματούχους που περίμεναν μια μέτρια αντίδραση από τον Ουκρανό πρόεδρο.
«Τώρα, στο δρόμο προς το Βίλνιους, λάβαμε μηνύματα ότι συζητούνται ορισμένες διατυπώσεις χωρίς την Ουκρανία. Και θα ήθελα να τονίσω ότι αυτή η διατύπωση αναφέρεται στην πρόσκληση να γίνει μέλος του ΝΑΤΟ και όχι στην ένταξη της Ουκρανίας. Είναι κάτι πρωτοφανές και παράλογο στις συνθήκες που δεν καθιερώνεται ημερολόγιο ούτε για την πρόσκληση (της Ουκρανίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ) ούτε για την ένταξη της Ουκρανίας.
Η Ουκρανία θα εκπροσωπηθεί στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους. Γιατί είναι θέμα σεβασμού. Αλλά και η Ουκρανία αξίζει σεβασμό», έγραψε ο ηγέτης από το Κίεβο. Η καυστική δήλωση ήταν το τελευταίο στοίχημα του Ουκρανού προέδρου, ο οποίος δεν δίστασε να επικρίνει τους υποστηρικτές του όταν αισθάνεται μια στιγμή να συγκεντρώσει περισσότερη υποστήριξη για την Ουκρανία.
Διπλωμάτες του ΝΑΤΟ, που μίλησαν υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσαν ότι υποψιάζονται ότι ο Ζελένσκι χρησιμοποίησε το tweet ως διαπραγματευτική τακτική. Ο Ζελένσκι φάνηκε ιδιαίτερα θυμωμένος που δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις ακόμη και για πρόσκληση συμμετοχής, πόσο μάλλον για πλήρη ένταξη.
Υποστήριξε ότι οι ηγέτες του ΝΑΤΟ δεν είναι σοβαροί για την ένταξη της Ουκρανίας και παραπονέθηκε ότι η προσέγγισή τους δείχνει ότι θέλουν να διατηρήσουν την ένταξη ως διαπραγματευτικό χαρτί για πιθανές διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία. «Η αβεβαιότητα είναι αδυναμία», έγραψε, καθώς ετοιμαζόταν να ενωθεί με τους Συμμάχους για συναντήσεις στο Βίλνιους. «Και θα το συζητήσω ανοιχτά στη σύνοδο κορυφής».
Τα μέλη της αμερικανικής αντιπροσωπείας εξαγριώθηκαν με το tweet του Ζελένσκι
Το μήνυμα του Ζελένσκι εξέπληξε τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής στη σύνοδο κορυφής, όπου ο Μπάιντεν ήλπιζε να ηγηθεί μιας επίδειξης ενότητας κατά της Ρωσίας και να τονίσει την ικανότητά του να συσπειρώσει τους παγκόσμιους εταίρους γύρω από έναν κοινό στόχο.
Αν και ο Ζελένσκι δεν ανέφερε τον Μπάιντεν στο tweet του, ο Ουκρανός ηγέτης αποκάλεσε τον Αμερικανό πρόεδρο «αποφασιστικό φορέα» του ΝΑΤΟ και κατεύθυνε τις εκκλήσεις του για ένταξη στον Λευκό Οίκο. Τα μέλη της αμερικανικής αντιπροσωπείας εξαγριώθηκαν με το tweet του Ζελένσκι, σύμφωνα με έναν αξιωματούχο που γνωρίζει την κατάσταση, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ προσπάθησε να ηρεμήσει τα πράγματα. «Δεν υπήρξε ποτέ ισχυρότερο μήνυμα από το ΝΑΤΟ, τόσο όσον αφορά τα πολιτικά μηνύματα για την πορεία προς την ένταξη όσο και τη συγκεκριμένη υποστήριξη από τους συμμάχους του ΝΑΤΟ», δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ στο τέλος της πρώτης ημέρας της συνόδου κορυφής.
Όμως ο Ζελένσκι έδωσε έναν πιο συμφιλιωτικό τόνο μετά την άφιξή του στο Βίλνιους, όπου είπε σε πλήθος χιλιάδων ότι συνέχισε να έχει «πίστη» σε ένα ισχυρό ΝΑΤΟ που θα μπορούσε να γίνει ισχυρότερο με την Ουκρανία. «Θα ήθελα αυτή η πίστη να γίνει εμπιστοσύνη – εμπιστοσύνη στις αποφάσεις που αξίζουμε, που όλοι αξίζουμε και που κάθε πολεμιστής, κάθε πολίτης, κάθε μητέρα, κάθε παιδί περιμένει», έγραψε αργότερα στο Twitter.
Ωστόσο, τα προηγούμενα μηνύματα του Ζελένσκι που κατακεραυνώνουν τη συμμαχία ήρθαν σε πλήρη αντίθεση με την εικόνα της δυτικής αρμονίας που είχαν προβάλει ο Μπάιντεν και οι βοηθοί του. Για αρκετές εβδομάδες, διπλωμάτες του ΝΑΤΟ προσπαθούν να βρουν έναν τρόπο να σηματοδοτήσουν την υποστήριξη της Ουκρανίας χωρίς να προσφέρουν στην πραγματικότητα ένταξη στο ΝΑΤΟ.
Στο τελευταίο ανακοινωθέν, οι σύμμαχοι είπαν ότι «το μέλλον της Ουκρανίας είναι στο ΝΑΤΟ», αν και αρνήθηκαν να πουν πότε μπορεί να είναι αυτό το μέλλον. Οι Ουκρανοί επέμειναν να συμπεριληφθεί η λέξη "πρόσκληση" στη δήλωση της συνόδου κορυφής, σύμφωνα με τους διπλωμάτες. Ωστόσο, ορισμένοι διπλωμάτες υποστήριξαν ότι δεν είναι ρεαλιστικό να παραχωρηθεί στην Ουκρανία ένταξη στο ΝΑΤΟ ενώ βρίσκεται σε πόλεμο, καθώς αυτό θα εμπλέκει αμέσως τη συμμαχία σε στρατιωτικές εχθροπραξίες.
Άλλοι υποστήριξαν ότι η αναμονή μέχρι το τέλος του πολέμου θα έδινε στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν έναν λόγο να τον παρατείνει. Ακόμη και όταν ο Ζελένσκι ενίσχυσε τις εκκλήσεις του για ένταξη, ο Μπάιντεν είπε ότι η χώρα έπρεπε να βελτιώσει το δημοκρατικό της σύστημα πριν γίνει επιλέξιμη. Δίπλα στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν η Γερμανία, η οποία υποστήριξε τη θέση του Προέδρου Μπάιντεν. Ο Αμερικανός και ο Ουκρανός πρόεδρος θα συναντηθούν στο Βίλνιους την Τετάρτη.
