Η Ελλάδα αναστέλλει τη λειτουργία περισσότερων από 750 σχολείων για το νέο ακαδημαϊκό έτος, καθώς η απότομη μείωση των γεννήσεων έχει ως αποτέλεσμα να μην υπάρχουν αρκετοί μαθητές, σύμφωνα με τους Financial Times. Όπως σημειώνεται, τα κλεισίματα σχολείων, που αντιστοιχούν σε περισσότερο από το 5% των σχολείων της χώρας, εκτείνονται πέρα από τα απομακρυσμένα χωριά και νησιά, επηρεάζοντας τμήματα της περιοχής της Αττικής που περιλαμβάνει την Αθήνα, όπου οι αρχές προειδοποιούν για «δημογραφική κατάρρευση».
«Οι αίθουσες διδασκαλίας αντικατοπτρίζουν την κατάσταση των μαιευτηρίων μας και τον αριθμό των γεννήσεων, ο οποίος, δυστυχώς, μειώνεται εδώ και δεκαετίες στη χώρα μας», δήλωσε η Σοφία Ζαχαράκη, υπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων της Ελλάδας, τονίζουν οι FT.
Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Παιδείας, ο αριθμός των μαθητών στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση έχει μειωθεί κατά περισσότερο από 111.000 τα τελευταία επτά χρόνια, σε μια μείωση της τάξης του 19% από το 2018.
«Η πτώση είναι πολύ γρήγορη και στην Ελλάδα είναι πολύ απότομη», δήλωσε η Αλεξάνδρα Τραγάκη, καθηγήτρια οικονομικής δημογραφίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο. Σήμερα, λιγότερα άτομα βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες, σημείωσε. Φέτος, 766 από τα 14.857 σχολεία της Ελλάδας θα κλείσουν επειδή δεν πληρούν το ελάχιστο επίπεδο των 15 μαθητών. Τα περισσότερα είναι δημοτικά σχολεία, αν και το κλείσιμο σχολείων αυξάνονται σε όλα τα επίπεδα. Ενώ ορισμένα σχολεία μπορούν να ξανανοίξουν εάν ο αριθμός των μαθητών ανακάμψει εντός τριών ετών, τα περισσότερα δεν το κάνουν. Εξαίρεση αποτελούν τα νησιά κοντά στην Τουρκία και οι παραμεθόριες περιοχές, όπου τα σχολεία παραμένουν ανοιχτά ακόμη και με μικρό αριθμό μαθητών, σύμφωνα με τους FT.
Υπάρχουν όμως και κάποιες εξαιρέσεις. Στην Ψέριμο, ένα μικρό νησί των Δωδεκανήσων, το σχολείο θα ανοίξει για πρώτη φορά από το 2009, με δύο παιδιά στο δημοτικό και τρία στο νηπιαγωγείο. «Διατηρούμε τα σχολεία ανοιχτά με λιγότερους μαθητές από ό,τι επιτρέπει κανονικά ο νόμος — μια δαπανηρή απόφαση, αλλά πιστεύουμε ότι είναι απαραίτητη», είπε η Ζαχαράκη. Η απότομη δημογραφική μείωση της Ελλάδας ξεκίνησε κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της δεκαετίας του 2010. Από το 2011, οι θάνατοι υπερτερούν σταθερά των γεννήσεων. Μεταξύ των απογραφών του 2001 και του 2021, ο αριθμός των γυναικών στην κύρια ομάδα αναπαραγωγικής ηλικίας 20-40 ετών μειώθηκε κατά 500.000, ή 31%.
Σε συνδυασμό με την έξοδο Ελλήνων στο εξωτερικό, σε μία αναζήτηση για ένα καλύτερο μέλλον κατά τη διάρκεια των ετών της κρίσης, το αποτέλεσμα οδήγησε σε απότομη μείωση των δυνητικών γονέων. Μέχρι το 2022, οι ετήσιες γεννήσεις είχαν πέσει κάτω από τις 80.000, ενώ το 2023 οι θάνατοι ήταν σχεδόν διπλάσιοι από αυτόν τον αριθμό. Οι Ελληνίδες αποκτούν πλέον το πρώτο τους παιδί σε μέση ηλικία άνω των 32 ετών.
Η γονιμότητα έχει μειωθεί στο 1,35 — από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη — και οι γεννήσεις εκτός γάμου παραμένουν σπάνιες. Οι αξιωματούχοι αναγνωρίζουν τον αντίκτυπο του κλεισίματος των σχολείων, ιδίως στις αγροτικές περιοχές, όπου ορισμένα παιδιά μπορεί να διανύουν έως και 80 χιλιόμετρα καθημερινά. Ωστόσο, οι δημογράφοι υποστηρίζουν ότι τα οικονομικά κίνητρα από μόνα τους δεν είναι πιθανό να αντιστρέψουν την τάση. «Κανένα παιδί δεν θα μείνει χωρίς πρόσβαση στην εκπαίδευση, ανεξάρτητα από το πόσο απομακρυσμένο είναι το σπίτι του», δήλωσε η Ζαχαράκη. Άλλες βιομηχανικές χώρες με ισχυρά συστήματα κοινωνικής πρόνοιας και υψηλής ποιότητας παιδική φροντίδα, όπως η Δανία και η Σουηδία, έχουν επίσης δυσκολευτεί να αυξήσουν τα ποσοστά γεννήσεων.
