Η μεταναστευτική κρίση στην Κρήτη αποκαλύπτει ένα σκοτεινό και εξαιρετικά επικερδές δίκτυο διακίνησης ανθρώπων, με Λίβυους διακινητές να βρίσκονται στο επίκεντρο ενός οργανωμένου σχεδίου που λειτουργεί σαν καλοκουρδισμένη μηχανή παραγωγής μαύρου χρήματος.
Σύμφωνα με αποκαλυπτικό ρεπορτάζ του ieidiseis.gr , τα διεθνικά κυκλώματα διακίνησης μεταναστών έχουν στήσει ένα σύστημα υψηλής απόδοσης, με δρομολόγια που ξεκινούν από Τομπρούκ, Μισράτα και Σύρτη στη Λιβύη και καταλήγουν στις ακτές της Κρήτης. Οι διακινητές κερδίζουν έως και 2 εκατ. ευρώ ανά ταξίδι, ενώ μόνο στις 6 Ιουλίου εκτιμάται ότι τα έσοδά τους από τις αφίξεις στην Κρήτη άγγιξαν τα 6 εκατ. ευρώ.
Η συμφωνία για το «πακέτο» της διακίνησης
Η συμφωνία μεταξύ διακινητών και μεταναστών συνήθως κλείνεται στη χώρα καταγωγής των μεταναστών, με το κόστος του ταξιδιού να ανέρχεται στα 5.000 δολάρια κατ’ άτομο. Οι ενδιαφερόμενοι καταβάλλουν προκαταβολή περίπου 20%, ενώ η εξόφληση συμφωνείται να γίνει μετά την ασφαλή άφιξη στον προορισμό.
Η πληρωμή πραγματοποιείται κυρίως μέσω του «χαβάλα» (hawala), ενός άτυπου και ανεπίσημου συστήματος μεταφοράς χρημάτων που βασίζεται στην εμπιστοσύνη και την εχεμύθεια. Το σύστημα αυτό λειτουργεί εκτός τραπεζικού πλαισίου, χωρίς καταγραφή ή οικονομικό αποτύπωμα, και χρησιμοποιείται ευρέως σε περιοχές της Νότιας Ασίας, της Μέσης Ανατολής και της Βόρειας Αφρικής.
Στην πράξη, η οικογένεια του μετανάστη καταβάλλει το υπόλοιπο ποσό σε έναν τοπικό μεσολαβητή (hawaladar), ο οποίος ειδοποιεί τον αντίστοιχο συνεργάτη του στη χώρα προορισμού για να ολοκληρωθεί η πληρωμή. Η συναλλαγή βασίζεται σε κωδικούς αναγνώρισης και προσωπικές σχέσεις, χωρίς να μετακινούνται φυσικά χρήματα μεταξύ των χωρών.
Οι διακινητές εμπιστεύονται ότι η πληρωμή θα ολοκληρωθεί, καθώς διαθέτουν «συνδέσμους» στις χώρες προέλευσης, οι οποίοι είναι σε θέση να ασκήσουν πίεση ή ακόμη και να εκβιάσουν τις οικογένειες σε περίπτωση αθέτησης της συμφωνίας.
Οι αφανείς αρχηγοί και τα «μαθήματα» στους κυβερνήτες
Οι αρχηγοί των μεγάλων κυκλωμάτων είναι συνήθως -σύμφωνα με πηγές αρμόδιων υπηρεσιών- Λίβυοι, οι οποίοι είναι «αόρατοι».
Έχουν μεριμνήσει για τη «στεγανοποίηση» της δράσης τους, δεν έρχονται σε επαφή με τους μετανάστες και μάλιστα έχουν βρει τρόπους να ξεπλένουν το μαύρο χρήμα. Εκτιμάται ότι μόνο προχθές (6/7) κέρδισαν από τα δρομολόγια της Κρήτης 6 εκατ. ευρώ.
Τα δίκτυα προτιμούν να τοποθετούν στη θέση του κυβερνήτη στα αλιευτικά σκάφη Αιγύπτιους. Στα σκάφη στα οποία στοιβάζουν 400-500 άτομα, οι χειριστές συνήθως είναι δύο και διαθέτουν τουλάχιστον δύο βοηθούς, οι οποίοι έχουν το ρόλο να κρατούν ήρεμο το κλίμα πάνω στο σκάφος κατά τη διάρκεια του πολύωρου ταξιδιού που μπορεί να διαρκέσει έως 20 ώρες.
Όταν οργανώνεται ένα ταξίδι με μεγάλο σκάφος, τότε γίνονται «ταχύρρυθμα μαθήματα» πλοήγησης στον χειριστή, στον οποίο δίνεται συσκευή GPS για να προσανατολίζεται.
Σε μικρότερα ξύλινα σκάφη έχουν υπάρξει ταξίδια στα οποία ο κυβερνήτης ήταν παντελώς «αρχάριος» και μπορεί να μην είχε καν σύστημα πλοήγησης.
Επίσης, οι λιμενικοί έχουν χειριστεί περιστατικά, στα οποία διαπίστωσαν ότι ο χειριστής του σκάφους δεν πληρώθηκε, αλλά πήρε ως «αντάλλαγμα» τη δωρεάν μεταφορά του ίδιου.
Σημεία εκκίνησης και safe house
Τα δρομολόγια ξεκινούν από τρία σημεία στις ακτές της Λιβύης, από το Τομπρούκ, τη Μισράτα και τη Σύρτη. Κοντά στις περιοχές αυτές υπάρχουν τα λεγόμενα «safe house», δηλαδή προσωρινοί χώροι φιλοξενίας για τους μετανάστες.
«Χρειάζεται πολιτική λύση», φωνάζουν στην Κρήτη
Αρμόδιοι παράγοντες με γνώση της εξέλιξης του μεταναστευτικού στην Κρήτη, σημειώνουν ότι «μόνο με πολιτική λύση μπορεί να δοθεί ένα τέλος στην αθρόα εισροή μεταναστών, δεδομένου ότι επιχειρησιακά δε μπορούν να ανακοπούν οι ροές.
Από αέρος υπάρχει έγκαιρη εικόνα μέσω υπηρεσιακών αεροπλάνων για τις κινήσεις των σκαφών, ξέρουν δηλαδή οι ελληνικές Αρχές ότι φτάνουν σκάφη πολλές ώρες -ακόμα και δέκα- πριν εμφανιστούν στις ακτές. Ωστόσο, δεν είναι δυνατή η αποτροπή μεσοπέλαγα».
Στο ερώτημα γιατί οι διακινητές στοχοποιούν τώρα την Κρήτη, οι ίδιες πηγές εκτιμούν ότι «ένα μεγάλο μέρος των μεταναστών που φτάνει στην Κρήτη θα κατέληγε μέχρι και πριν από λίγο καιρό από τα ίδια δουλεμπορικά δίκτυα στην Ιταλία. Εντούτοις, για κάποιο λόγο προτιμούν τους τελευταίους μήνες την Κρήτη. Είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο. Ίσως βρήκαν νέα και πιο κερδοφόρα δίοδο, ίσως οφείλεται στις κινήσεις της ιταλικής κυβέρνησης στο μεταναστευτικό που λειτουργούν αποτρεπτικά για τους διακινητές».
Στην Κρήτη καταφτάνουν κυρίως μετανάστες από την Αίγυπτο, το Μπαγκλαντές, το Σουδάν και λιγότερο από το Πακιστάν. Το 95% εξ αυτών είναι άνδρες.
Σε ερώτηση προς πηγή του Λιμενικού για το πού οφείλεται αυτό, σημειώνεται ότι «ίσως σε ένα βαθμό αυτό να οφείλεται στο ότι όσοι έχουν οικογένειες, έρχονται με το σκεπτικό ότι θα πάνε στην Ευρώπη, θα βρουν δουλειά, θα σταθούν οικονομικά στα πόδια τους και στη συνέχεια θα φέρουν τους δικούς τους στο νέο τόπο διαμονής τους».
