Το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, γνωστό ως EuroAsia Interconnector, αντιμετωπίζει σοβαρές προκλήσεις, καθώς οι πρόσφατες εντάσεις μεταξύ του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, και της ηγεσίας του ΑΔΜΗΕ (Ανεξάρτητος Διαχειριστής Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας) δημιουργούν αμφιβολίες για την περαιτέρω υλοποίησή του.
Η στάση της Αθήνας και η κυβερνητική σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου
Κατά τη διάρκεια απογευματινής σύσκεψης στο Μέγαρο Μαξίμου, υπό την προεδρία του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ξεκαθαρίστηκε η θέση της ελληνικής κυβέρνησης υπέρ της συνέχισης του έργου. Ωστόσο, δεν υπήρξε σαφής εικόνα για τη βιωσιμότητα του εγχειρήματος, γεγονός που εντείνει την αβεβαιότητα.
Σύμφωνα με πληροφορίες του protothema.gr, η ελληνική πλευρά δεν επιθυμεί να θέσει σε κίνδυνο τις σχέσεις με τη Λευκωσία, θεωρώντας πως οι διμερείς σχέσεις είναι ανεξάρτητες από την πορεία του έργου.
Αντιπαράθεση Χριστοδουλίδη - ΑΔΜΗΕ και κυβερνητική αντίδραση
Η νέα αντιπαράθεση γύρω από το έργο του Great Sea Interconnector μεταξύ Ελλάδας και Κύπρου φέρνει στο προσκήνιο σοβαρές διαφωνίες για τη χρηματοδότηση και τη διαχείριση του έργου. Η ένταση πυροδοτήθηκε από δημοσίευμα του Φιλελεύθερου της Κύπρου, το οποίο αποκάλυψε ότι ο ΑΔΜΗΕ αντιδρά στην καθυστέρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας να καταβάλει την πρώτη δόση των 25 εκατ. ευρώ, ζητώντας παράλληλα μεγαλύτερο ποσό από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου (ΡΑΕΚ).
Οι δηλώσεις του Προέδρου Χριστοδουλίδη περί εκβιασμού από την πλευρά του ΑΔΜΗΕ προκάλεσαν έντονη δυσαρέσκεια στην ελληνική κυβέρνηση. Ο Πρωθυπουργός και ο αρμόδιος υπουργός Σταύρος Παπασταύρου, που βρίσκονταν στην Άμοργο, επέστρεψαν εσπευσμένα στην Αθήνα με ελικόπτερο, προκειμένου να συμμετάσχουν στη σύσκεψη με τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο του ΑΔΜΗΕ, Μανούσο Μανουσάκη.
Κατά τη διάρκεια της σύσκεψης, παρουσιάστηκαν αναλυτικά τα δεδομένα του έργου, καθώς και οι δαπάνες που έχει ήδη πραγματοποιήσει ο ΑΔΜΗΕ, χωρίς να έχει λάβει την αντίστοιχη οικονομική συμμετοχή από την Κυπριακή πλευρά, παρά την επί της αρχής έγκριση της ΡΑΕΚ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας Κύπρου).
Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της εφημερίδας «Παραπολιτικά», ο ΑΔΜΗΕ υπέβαλε ένσταση στη ΡΑΕΚ κατά της απόφασης της 31ης Ιουλίου 2024, η οποία του ενέκρινε ανάκτηση εξόδων ύψους 82 εκατ. ευρώ, αλλά με δικαίωμα είσπραξης μόνο 25 εκατ. ευρώ για το 2025. Ο φορέας φέρεται να διεκδικεί αναγνώριση δαπανών ύψους 251 εκατ. ευρώ, που έχουν ήδη πραγματοποιηθεί, πριν την ολοκλήρωση του έργου.
Σκληρή αντίδραση Χριστοδουλίδη: «Η κυπριακή κυβέρνηση δεν εκβιάζεται»
Το δημοσίευμα προκάλεσε την έντονη αντίδραση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, ο οποίος προέβη σε σκληρές δηλώσεις, ανεβάζοντας τους τόνους. «Η κυπριακή κυβέρνηση δεν εκβιάζεται από κανέναν επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ», δήλωσε χαρακτηριστικά, απαντώντας σε σχετική ερώτηση δημοσιογράφου. Ο Πρόεδρος τόνισε ότι η κυβέρνηση της Κύπρου υπερασπίζεται αποκλειστικά τα συμφέροντα του κυπριακού λαού.
Σε ερώτηση για τη σχέση του ΑΔΜΗΕ με την ελληνική κυβέρνηση, ο κ. Χριστοδουλίδης διευκρίνισε ότι η ελληνική κυβέρνηση δεν αποφασίζει για τις επιστολές του ΑΔΜΗΕ, καθώς υπάρχει πλαίσιο συνεργασίας για την πρόοδο του έργου και πρόσφατη κοινή ανακοίνωση με τον Πρωθυπουργό της Ελλάδας, Κυριάκο Μητσοτάκη, μετά τη συνάντησή τους στη Νέα Υόρκη.
Απαραίτητες προϋποθέσεις για την πρόοδο του έργου
Κυβερνητική πηγή ανέφερε στο protothema.gr ότι το έργο θα προχωρήσει μόνο εφόσον αρθούν οι αμφισβητήσεις για τη βιωσιμότητά του και επιλυθούν οι οικονομοτεχνικές εκκρεμότητες. Αυτό συνεπάγεται την ανάγκη για έμπρακτη δέσμευση της Κυπριακής πλευράς, ειδικά μετά τις πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών της Κύπρου, Μάκη Κεραυνού, που αμφισβήτησε τη βιωσιμότητα του έργου.
Παράλληλα, απαιτείται τεχνική συνεννόηση με τον ΑΔΜΗΕ για τις παραμέτρους και τα επόμενα βήματα. Αν και υπήρξε επί της αρχής συμφωνία μεταξύ Μητσοτάκη και Χριστοδουλίδη στη Νέα Υόρκη, στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, η υλοποίηση του έργου φαίνεται πλέον να απομακρύνεται.
Αντιπαραθέσεις και αμοιβαίες αιτιάσεις
Ο κ. Μανουσάκης παρουσίασε λεπτομερώς τις ενέργειες και τις δαπάνες του ΑΔΜΗΕ, επισημαίνοντας την έλλειψη οικονομικής ανταπόκρισης από την Κύπρο. Από την άλλη πλευρά, η Κυπριακή κυβέρνηση υποστηρίζει ότι ο ΑΔΜΗΕ δεν έχει εκπληρώσει τις συμβατικές του υποχρεώσεις, γεγονός που περιπλέκει περαιτέρω την κατάσταση.
Η ελληνική κυβέρνηση, ωστόσο, ευθυγραμμίζεται με τη θέση του ΑΔΜΗΕ, ζητώντας σαφείς και πρακτικές δεσμεύσεις από την Κυπριακή πλευρά, ώστε να προχωρήσει η υλοποίηση του έργου.
Διατήρηση των διμερών σχέσεων και αποφυγή έντασης
Παρά τις εντάσεις, η Αθήνα δεν προτίθεται να θέσει σε δοκιμασία τις σχέσεις Ελλάδας-Κύπρου. Κυβερνητικές πηγές τονίζουν ότι οι σχέσεις παραμένουν αδιατάρακτες, ανεξαρτήτως της εξέλιξης του έργου, και υπογραμμίζουν ότι η ενότητα του Ελληνισμού είναι απαραίτητη σε ένα ασταθές γεωπολιτικό περιβάλλον.
Αν και στην Αθήνα υπάρχει επίγνωση πιθανών σκοπιμοτήτων από κυπριακούς κύκλους, η κυβέρνηση δεν επιθυμεί να εμπλακεί σε μια ελληνοκυπριακή διελκυστίνδα.
Η συνάντηση στη Νέα Υόρκη και η κοινή δέσμευση για το έργο
Οι δύο ηγέτες συναντήθηκαν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, λίγες ημέρες μετά τις δηλώσεις του Υπουργού Οικονομικών της Κύπρου, Μάκη Κεραυνού, ο οποίος αμφισβήτησε δημόσια την οικονομική βιωσιμότητα του έργου, προκαλώντας αναταράξεις στις σχέσεις Αθήνας-Λευκωσίας.
Στο κοινό ανακοινωθέν της Νέας Υόρκης, οι δύο κυβερνήσεις επαναβεβαίωσαν την πλήρη προσήλωσή τους στην υλοποίηση του έργου, χαρακτηρίζοντάς το στρατηγικής σημασίας. Την ίδια στήριξη εξέφρασαν και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι οποίοι παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις.
Η θέση του ΑΔΜΗΕ και οι διευκρινίσεις για τις δαπάνες
Ο ΑΔΜΗΕ, μέσω κύκλων, διέψευσε την πρόθεση δικαστικής αντιπαράθεσης ή αμφισβήτησης της διακρατικής συμφωνίας. Παράλληλα, διευκρίνισε ότι το περιεχόμενο της επιστολής προς τη ΡΑΕΚ έχει διαστρεβλωθεί. Όπως ανέφεραν οι ίδιες πηγές, ο ΑΔΜΗΕ δεν ζητά την καταβολή 251 εκατ. ευρώ από την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά την αναγνώριση του νόμιμου δικαιώματός του να καταγράψει και να εγκριθούν οι δαπάνες μέσω της ΡΑΕΚ, σύμφωνα με τη σύμβαση.
Επόμενες κινήσεις και δημόσιες τοποθετήσεις
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου, αναμένεται να δώσει τον τόνο της κυβερνητικής στάσης σήμερα το πρωί μέσω της εκπομπής του Open. Παράλληλα, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Παύλος Μαρινάκης θα κληθεί να δώσει απαντήσεις κατά τη διάρκεια του καθιερωμένου briefing.
Επείγουσα σύσκεψη στο Μαξίμου μετά τις εξελίξεις
Οι εξελίξεις στην Κύπρο βρήκαν τον Πρωθυπουργό στην Αμοργό, όπου πραγματοποιούσε διήμερη επίσκεψη. Μετά την ολοκλήρωση της παρουσίασης της πρωτοβουλίας «Αμοργόραμα», ο κ. Μητσοτάκης ζήτησε επείγουσα σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου, καλώντας τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρο Παπασταύρου, και τον επικεφαλής του ΑΔΜΗΕ, Μανούσο Μανουσάκη, για πλήρη ενημέρωση σχετικά με την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου.
Στην τελευταία του τηλεοπτική συνέντευξη, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης κλήθηκε να τοποθετηθεί για το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου-Ισραήλ, το οποίο έχει προκαλέσει αντίδραση από την Τουρκία και ενδοκυπριακές εντάσεις.
Ο κ. Μητσοτάκης χαρακτήρισε το έργο ως εκκρεμότητα, επισημαίνοντας ότι βρίσκεται σε συζήτηση με την κυπριακή κυβέρνηση. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά:
«Πιστεύω ότι θα λυθεί το ζήτημα αυτό, διότι πήρε και μεγάλη δημοσιότητα. Νομίζω ότι όλοι αναγνωρίζουν ότι είναι ένα έργο το οποίο είναι απολύτως κρίσιμο για την Κύπρο, όχι τόσο για την Ελλάδα, και το οποίο εμείς θέλουμε να στηρίξουμε για λόγους γεωπολιτικούς και για να βοηθήσουμε την Κύπρο».
Η δήλωση αυτή αποτυπώνει τη στρατηγική πρόθεση της ελληνικής κυβέρνησης να στηρίξει την Κύπρο, παρά τις τεχνικές και πολιτικές δυσκολίες που έχουν προκύψει. Η αναφορά στη γεωπολιτική σημασία του έργου ενισχύει την εικόνα του ως εργαλείου περιφερειακής σταθερότητας και ενεργειακής ασφάλειας.
Αναμένεται επίσημη αποτύπωση της κυβερνητικής θέσης
Μετά τις τελευταίες εξελίξεις, η επίσημη θέση της ελληνικής κυβέρνησης αναμένεται να αποτυπωθεί σε δύο δημόσιες παρεμβάσεις. Πρώτον, μέσω τηλεοπτικής συνέντευξης του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρου Παπασταύρου, σήμερα το πρωί. Δεύτερον, κατά τη διάρκεια της ενημέρωσης των πολιτικών συντακτών από τον κυβερνητικό εκπρόσωπο Παύλο Μαρινάκη, όπου αναμένεται να δοθούν διευκρινίσεις για τη στάση της Αθήνας και τις επόμενες κινήσεις.
