Η Κοπεγχάγη γίνεται το νέο πεδίο διπλωματικής αντιπαράθεσης, καθώς την Πέμπτη ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ συναντά τον Έλληνα πρωθυπουργό με φόντο την προσπάθεια της Τουρκίας να ενταχθεί στο πρόγραμμα SAFE.
Το ζήτημα συζητείται στη σύνοδο της ΕΕ στη Δανία, που ασκεί την προεδρία αυτό το εξάμηνο. Η Άγκυρα επιδιώκει να συμμετάσχει στο χρηματοδοτικό εργαλείο SAFE, το οποίο προβλέπει 150 δισ. ευρώ για αμυντικές δαπάνες, στο πλαίσιο του ευρύτερου σχεδίου ReArm Europe ύψους 800 δισ. ευρώ. Πρόκειται για ένα πρόγραμμα που φιλοδοξεί να ενισχύσει την αμυντική ικανότητα των κρατών-μελών, με πλήρη διαλειτουργικότητα με τα πρότυπα του ΝΑΤΟ.
Ο Μαρκ Ρούτε αναμένεται να πιέσει την Αθήνα, θεωρώντας ότι η Ευρώπη πρέπει να δείξει διάθεση διαλόγου με την Τουρκία, εάν θέλει να ενισχύσει τη συνεργασία με το ΝΑΤΟ. Ο ίδιος ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ υπαινίχθηκε ότι η συμμετοχή της Τουρκίας στο SAFE θα μπορούσε να άρει τις χρόνιες αντιρρήσεις της Άγκυρας για την ανταλλαγή ευαίσθητων πληροφοριών με την ΕΕ.
Η Ελλάδα, ωστόσο, έχει ξεκαθαρίσει τη θέση της: δεν μπορεί μια χώρα που διατηρεί το casus belli από το 1995 εναντίον κράτους-μέλους της ΕΕ και του ΝΑΤΟ να διεκδικεί ευρωπαϊκά κονδύλια για την άμυνα. Η Αθήνα τονίζει ότι όσο η Άγκυρα δεν αλλάζει στάση, η συμμετοχή της δεν θα γίνει αποδεκτή.
Από το βήμα της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έστειλε σαφές μήνυμα: «Η Τουρκία πρέπει να αποσύρει την απειλή πολέμου που εξακολουθεί να πλανάται ως “γκρίζο σύννεφο” πάνω από τις σχέσεις μας. Έχουν περάσει 30 χρόνια, το casus belli πρέπει να αποσυρθεί. Ο δρόμος είναι η διπλωματία, όχι η “γλώσσα των όπλων”».
Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν θα παραστεί στη σύνοδο, παρά την πρόσκληση, και θα εκπροσωπηθεί από τον υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν.
Οι διαβουλεύσεις αναμένονται δύσκολες. Η Ελλάδα, πάντως, έχει στο πλευρό της το Παρίσι. Γαλλικές διπλωματικές πηγές στην Αθήνα τόνιζαν ότι «η Τουρκία δεν μπορεί να ενταχθεί στο πρόγραμμα SAFE», επισημαίνοντας ότι δεν υπάρχει πιθανότητα ειδικής πλειοψηφίας και ότι, αν επιχειρηθεί ένταξη μέσω πλαγίων οδών, «η ομοφωνία σημαίνει βέτο».
Η ΕΕ θέλει να χρηματοδοτήσει την παραγωγή συστημάτων με προδιαγραφές ΝΑΤΟ, ώστε να διασφαλιστεί η διαλειτουργικότητα. Για τον σκοπό αυτό απαιτείται πρόσβαση σε πρότυπα, είτε αδιαβάθμητα είτε διαβαθμισμένα.
Τέλος, η σύνοδος της Κοπεγχάγης έχει προπαρασκευαστικό χαρακτήρα. Οι τελικές αποφάσεις θα ληφθούν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 24-25 Οκτωβρίου στις Βρυξέλλες, όπου θα φανεί αν η Ευρώπη θα επιμείνει στη γραμμή της Αθήνας ή θα επιχειρήσει να ανοίξει «παράθυρο» στην Άγκυρα.
