Η Τουρκία είναι γεγονός ότι έχει εστιάσει την προσοχή της στην προσέγγιση των αντίπαλων παρατάξεων της Λιβύης, επιδιώκοντας να ισορροπήσει τους δεσμούς τόσο με την Τρίπολη όσο και με τη Βεγγάζη, καθώς πιέζει για ενότητα στη χώρα που μαστίζεται από συγκρούσεις, ενισχύοντας παράλληλα την επιρροή της στην Ανατολική Μεσόγειο.
Συνάντηση του Διοικητή της ΜΙΤ Καλίν με τον Χαφτάρ
Μια σπάνια συνάντηση που πραγματοποιήθηκε αυτή την εβδομάδα μεταξύ του αρχηγού των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών Ιμπραήμ Καλίν και του διοικητή των ανατολικών δυνάμεων Χαλίφα Χαφτάρ, σηματοδότησε την πρώτη επαφή υψηλού επιπέδου της Άγκυρας με τη Βεγγάζη εδώ και χρόνια.
Η Λιβύη είναι διχασμένη από την εξέγερση που υποστηρίχθηκε από το ΝΑΤΟ το 2011, με αντίπαλες διοικήσεις στην ανατολή και τη δύση να ανταγωνίζονται για την εξουσία.
Ενώ η Τουρκία παραμένει βασικός υποστηρικτής της αναγνωρισμένης από τον ΟΗΕ κυβέρνησης στην Τρίπολη, τώρα διευρύνει τη συνεργασία της με το στρατόπεδο του Χαφτάρ, μια κίνηση που αντικατοπτρίζει την προσπάθεια της Άγκυρας να βοηθήσει στη σταθεροποίηση της Λιβύης χωρίς να αποξενώσει καμία από τις δύο πλευρές, σύμφωνα με τον Μουράτ Ασλάν, αναλυτή ασφαλείας στο τουρκικό think tank Foundation for Political, Economic and Social Research (SETA).
Η επανεκκίνηση της πολιτικής διαδικασίας
Η προσέγγιση έρχεται καθώς η πολιτική διαδικασία της Λιβύης παραμένει σε αδιέξοδο.
Οι διαφωνίες για τις εκλογές και το συνταγματικό δημοψήφισμα συνεχίζονται μεταξύ των ηγετών με έδρα την Τρίπολη και του ανατολικού κοινοβουλίου, ενώ οι ένοπλες ομάδες εξακολουθούν να ασκούν επιρροή σε όλη τη δυτική Λιβύη, συχνά ανταγωνιζόμενες μεταξύ τους.
Εδώ, η Τουρκία έχει διαδραματίσει έναν σταθεροποιητικό ρόλο.
Η στρατιωτική της παρουσία στη δυτική Λιβύη έχει βοηθήσει στην ηρεμία των αντίπαλων πολιτοφυλακών, ενώ ο ενεργός συντονισμός μεταξύ του Υπουργείου Εξωτερικών, της υπηρεσίας πληροφοριών και των αξιωματούχων άμυνας της Άγκυρας, σύμφωνα με τον Ασλάν, είχε «εποικοδομητικό αντίκτυπο στη Λιβύη σε μια τέτοια κατάσταση».
Κεντρικό στοιχείο της στρατηγικής της Τουρκίας, τόνισε ο Ασλάν, είναι η συνεργασία με όλες τις λιβυκές παρατάξεις. «Αν συναντιέσαι μόνο με τη μία πλευρά σε οποιαδήποτε χώρα, περιορίζεσαι σε μια θέση υποστήριξης αυτής της πλευράς, ενώ αποξενώνεις την άλλη», είπε. «Η Τουρκία δεν κάνει αυτό το λάθος».
Τόνισε ότι η προσέγγιση της Άγκυρας στη Βεγγάζη έγινε σε συντονισμό με την Τρίπολη. «Η πρωτοβουλία στη Βεγγάζη δεν αναλήφθηκε για να προσβάλει την Τρίπολη. Πραγματοποιείται σε στενό συντονισμό με την Τρίπολη», είπε ο Ασλάν.
Για την Άγκυρα, η ανταμοιβή δεν έγκειται στις στρατιωτικές νίκες αλλά στη δημιουργία πολιτικού χώρου. «Μια τέτοια πολιτική επιτυχία επιτυγχάνεται», είπε ο Ασλάν. «Καταδεικνύει την επιτυχία της πολιτικής της Τουρκίας στη Λιβύη».
Στόχος της Τουρκίας η υπερψήφιση του Τουρκολιβυκού Μνημονίου
Αυτή η εξισορρόπηση των τάσεων στην Λιβύη έχει σημαντικές επιπτώσεις πολύ πέρα από τα σύνορα της .
Ένα βασικό μέρος των κινήσεων της Άγκυρας είναι η συμφωνία του 2019 για την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών με την Τρίπολη, μια συμφωνία που επέκτεινε την εμβέλεια της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, αλλά δεν έχει ακόμη επικυρωθεί από το κοινοβούλιο της Λιβύης που εδρεύει στην ανατολική περιοχή.
Ο Ασλάν είπε ότι η προσέγγιση της Τουρκίας στη Βεγγάζη θα μπορούσε να ανοίξει το δρόμο για αυτήν την έγκριση, ένα βήμα που θα ενίσχυε τηνθέση της Άγκυρας έναντι της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. «Το πρωτόκολλο θαλάσσιας δικαιοδοσίας μεταξύ αυτών των δύο χωρών πρέπει επίσης να επικυρωθεί από τη Συνέλευση», είπε ο Ασλάν.
«Εάν η Συνέλευση στην ανατολική Λιβύη επικυρώσει αυτή τη συμφωνία, η Ελλάδα δεν θα μπορεί πλέον να προβάλει αντεπιχείρημα».
Δύο ιστορικοί αντίπαλοι που αγωνίζονται για επιρροή στην περιοχή τους, η Τουρκία και η Ελλάδα, βρίσκονται επίσης σε διαμάχη για την εξερεύνηση ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένης της συμφωνίας της Άγκυρας με τη Λιβύη, η οποία επιτρέπει στα τουρκικά πλοία να ερευνούν τα χωρικά ύδατα της Λιβύης για υδρογονάνθρακες.
Η συμβολική κίνηση του γιού του Χαφτάρ
Η επίσκεψη του Καλίν συνέπεσε με τον ελλιμενισμό της τουρκικής κορβέτας TCG Kınalıada στη Βεγγάζη και τις στρατιωτικές συνομιλίες μεταξύ τουρκικών και λιβυκών αντιπροσωπειών.
Ο γιος και αναπληρωτής του Χαφτάρ, Σαντάμ Χαφτάρ, επιβιβάστηκε στο πλοίο, υπογραμμίζοντας την αυξανόμενη απόψυξη των εντάσεων μεταξύ της Άγκυρας και της ανατολής.
Για την Τουρκία, η προσέγγιση είναι μέρος αυτού που ο Ασλάν περιγράφει ως μια σταθερή πολιτική εμπλοκής και των δύο πλευρών. «Η πολιτική της Τουρκίας για τη Λιβύη παραμένει ουσιαστικά αμετάβλητη», είπε. «Αλλά η Λιβύη είναι επί του παρόντος de facto διχασμένη για την πολιτική ορισμένων άλλων χωρών, την οποία σκοπεύουν να διατηρήσουν. Η Τουρκία αντιτίθεται σε αυτό και έχει λάβει μέτρα για να βοηθήσει στην επίτευξη ενότητας».
Αυτή η προσπάθεια περιλαμβάνει το άνοιγμα του προξενείου της στη Βεγγάζη και την υποδοχή του Σαντάμ Χαφτάρ σε εκδηλώσεις αμυντικής βιομηχανίας στην Κωνσταντινούπολη.
Τέτοιες χειρονομίες, υποστήριξε ο Ασλάν, «οδήγησαν φυσικά τον Χαφτάρ να ευθυγραμμιστεί στενότερα με την Τουρκία».
Τρικυμία σε Αθήνα-Κάιρο
Η προοπτική επικύρωσης, ωστόσο, έχει προκαλέσει ανησυχία στην Αθήνα. Τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης χαρακτήρισαν τη συνάντηση του Καλίν με τον Χαφτάρ ως σημείο καμπής, με την Καθημερινή να δηλώνει: «Η Άγκυρα και ο Χαφτάρ είναι πλέον πιο κοντά».
Για την Ελλάδα, η έγκριση της συμφωνίας θα αφαιρούσε ένα βασικό επιχείρημα κατά της συμφωνίας του 2019, την οποία επιμένει ότι είναι «παράνομη», αν και το νομικό της πλαίσιο βασίζεται στο διεθνές δίκαιο.
Ένα σχόλιο της Europost προχώρησε περαιτέρω, επικρίνοντας την ελληνική κυβέρνηση για έλλειψη συνεκτικής στρατηγικής, προειδοποιώντας ότι «η Τουρκία περικυκλώνει την Ελλάδα από όλες τις πλευρές».
Η ομαλοποίηση των σχέσεων Τουρκίας-Αιγύπτου
Οι κινήσεις της Άγκυρας στη Λιβύη συνδέονται επίσης στενά με την ομαλοποίησή της με την Αίγυπτο.
Μετά από χρόνια τεταμένων σχέσεων, η Τουρκία και το Κάιρο έχουν σε μεγάλο βαθμό αποκαταστήσει τις σχέσεις τους και η Λιβύη έχει καταστεί κεντρικό στοιχείο του διαλόγου τους. «Όσον αφορά τον Χαλίφα Χαφτάρ και τη Λιβύη, είναι απαραίτητο να εμβαθύνουμε στις τουρκοαιγυπτιακές σχέσεις», εξήγησε ο Ασλάν. «Επειδή η Αίγυπτος θεωρεί την ανατολική Λιβύη κρίσιμη για την ασφάλειά της».
Εάν η Άγκυρα, το Κάιρο και η Βεγγάζη καταλήξουν σε τριμερή συμφωνία, υποστήριξε ο Ασλάν, αυτό θα μπορούσε να αναδιαμορφώσει την Ανατολική Μεσόγειο.
«Εάν η Αίγυπτος, η Λιβύη και η Τουρκία καταλήξουν σε συμφωνία για την κατανομή των θαλάσσιων δικαιοδοσιών στην περιοχή, αυτό θα φέρει ειρήνη στον συνεχιζόμενο πόλεμο της Γάζας, στην αναταραχή στον Λίβανο, στο Ισραήλ και στην ελληνοκυπριακή διοίκηση», είπε.
Η Ελληνική αντίδραση
Η χώρα μας θα πρέπει να πάρει άμεσα μέτρα πριν βρεθεί προ τετελεσμένων γεγονότων και εκπλήξεων.
Εισήγησή μας είναι όπως ζητηθεί από την ΕΕ η σύσταση αεροναυτικής στρατιωτικής δύναμης με Διοίκηση και Επιτελείο, με έδρα την Κρήτη , για την διαφύλαξη της Ελληνικής-Ευρωπαϊκής ΑΟΖ σύμφωνα με τις προβλέψεις του χάρτη της Σεβίλλης.
Επιπλέον η χώρα μας θα πρέπει να έρθει σε συμφωνία με την Αίγυπτο για οριοθέτηση των ΑΟΖ μας ανατολικά του 28ου μεσημβρινού, περιλαμβάνοντας έτσι το Σύμπλεγμα Καστελορίζου-Ρω-Στρογγύλης, όπως και για οριοθέτηση της ΑΟΖ μας με την Κύπρο βάζοντας ταφόπλακα στην "Γαλάζια Πατρίδα" του Ερντογάν.
Η ενοποίηση της αεράμυνάς μας με αυτή του Ισραήλ στην ΝΑ Μεσόγειο θα ήταν ένα ακόμη θετικό βήμα, όπως και το κάλεσμα Ινδίας-Ισραήλ για κοινές αεροναυτικές ασκήσεις νοτίως της Κρήτης.
Η έναρξη συζητήσεων με το Ισραήλ για δημιουργία μιας στρατιωτικής βάσης της μιας χώρας στην άλλη θα ήταν ένα ακόμη σωστό βήμα, όπως και η δημιουργία Κυπριακής αεροναυτικής βάσης στην Κρήτη.
Σε αυτήν θα φιλοξενούνταν Ελληνικά πολεμικά πλοία και μαχητικά αεροσκάφη τα οποία θα παραχωρούσαμε έναντι χρηματικού ανταλλάγματος στην Κύπρο, προκειμένου να προμηθευθούμε με τα χρήματα αυτά νέα οπικά συστήματα-μέσα για την χώρα μας.
Τέλος η ενοικίαση άμεσα ερευνητικού σκάφους από χώρα της ΕΕ και η αποστολή του στο νοτιότερο άκρο της ΑΟΖ μας , μεταξύ Κρήτης-Λιβύης συνοδεία πλοίων του Πολεμικού Ναυτικού μας, κρίνεται ως αναγκαία.
Η Ελλάδα επιτέλους θα πρέπει να βγει από τον παθητικό ρόλο, αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες.
