Ο Μεχμέτ Αλί Κουλάτ, Πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της MAK Consulting, επέστησε την προσοχή σε ένα σημαντικό σημείο αναφορικά με τις επικείμενες Προεδρικές εκλογές.
Συγκεκριμένα εξέφρασε την άποψη του στο Twitter , όπου ανέφερε ότι δεν υπάρχουν σαφείς πληροφορίες για το εάν ο Πρόεδρος Ερντογάν θα είναι τελικά υποψήφιος στις επόμενες εκλογές
Ο Κουλάτ, υπονοεί εμμέσως πλην σαφώς ότι υπάρχει το ενδεχόμενο τελικά ο Ερντογάν να μην κατέβει ως υποψήφιος στις Προεδρικές εκλογές.
Αν και ακούγεται ως άποψη αιρετική, εντούτοις έχει υπόβαθρο με βάση την κάκιστη εσωτερική κατάσταση που επικρατεί στην Τουρκία, η οποία συμπαρασύρει δημοσκοπικά το δίδυμο Ερντογάν-Μπαχτσελί στα τάρταρα.
Αυτό είναι βέβαιο ότι αν συνεχιστεί θα οδηγήσει τον Ερντογάν σε μια οδυνηρή και μεγάλη εκλογική ήττα, με αποτέλεσμα να καταστρέψει εντελώς την υστεροφημία του Τούρκου Προέδρου, για την οποία τόσο πολύ αγωνίστηκε να πετύχει, προκειμένου να υποσκελίσει τον Κεμάλ Αττατούρκ στη συνείδηση του Τούρκου πολίτη
Η εσωτερική κατάσταση στην Τουρκία
Καθώς η οικονομία της Τουρκίας συνεχίζει να βυθίζεται και η εξωτερική της πολιτική ξεφεύγει από τον έλεγχο, οι εκκλήσεις για πρόωρες εθνικές εκλογές αυξάνονται. Ωστόσο, εάν διενεργούνταν τέτοιες εκλογές, πιθανώς το καλοκαίρι ή το φθινόπωρο του 2022, περίπου ένα χρόνο νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα, θα έβγαζε το τουρκικό εκλογικό σώμα τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν εκτός εξουσίας;
Οι δημοσκοπήσεις και οι πρόσφατες πολιτικές εξελίξεις δείχνουν μια αδιαμφισβήτητη και σταθερή πτώση της υποστήριξης προς αυτόν και το κυβερνών Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP). Ωστόσο, η διακυβέρνησή του έχει από καιρό οριστεί ως «ανταγωνιστικός αυταρχισμός», στον οποίο η αντιπολίτευση, κατ' αρχήν, έχει την ευκαιρία να έρθει στην εξουσία αλλά και να αντιμετωπίσει προκλήσεις.
Σε αυτή την περίπτωση, το πιο σημαντικό από αυτά είναι αν θα γίνουν ελεύθερες και δίκαιες εκλογές και αν το αποτέλεσμα τους θα γίνει σεβαστό.
Ως αποτέλεσμα, μεγάλο μέρος της συζήτησης για το πολιτικό μέλλον της Τουρκίας έχει μετατοπιστεί στο ερώτημα εάν οι επόμενες εκλογές της Τουρκίας θα είναι στην πραγματικότητα νοθευμένες ή όχι.
Ενώ πολλοί άνθρωποι υιοθετούν αυτό το σενάριο, υπάρχουν καλοί λόγοι να πιστεύουμε ότι η νοθεία των εκλογών θα είναι πιο δύσκολη από ότι νομίζουν αυτοί και ίσως οι σύμμαχοι του Ερντογάν. Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις ότι το τουρκικό εκλογικό σώμα ενδέχεται να αποχαιρετήσει σύντομα τον Ερντογάν.
Οι πιθανότητες της τουρκικής αντιπολίτευσης για νίκη στις εκλογές αυξάνονται συνεχώς
Οι παραπάνω εξελίξεις έχουν διαβρώσει σημαντικά τη θέση του Ερντογάν και του κόμματός του AKP στις δημοσκοπήσεις. Η δημόσια δυσαρέσκεια είναι διάχυτη ακόμη και μεταξύ των φιλοκυβερνητικών ψηφοφόρων.
Σχεδόν το 81%των ατόμων που συμμετείχαν σε δημοσκόπηση τον Οκτώβριο υποστήριξαν την άποψη ότι η τουρκική οικονομία υφίσταται κακή διαχείριση, με το 61% των ψηφοφόρων του AKP να εμπίπτουν σε αυτήν την κατηγορία.
Σύμφωνα με το πρακτορείο δημοσκοπήσεων Metropol, τα ποσοστά αποδοχής του Ερντογάν μειώθηκαν τον Αύγουστο του 2021 στο 38%, το χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων έξι ετών.
Τα πολιτικά κόμματα της αντιπολίτευσης συγκλίνουν πίσω από την ιδέα της επιστροφής στο κοινοβουλευτικό σύστημα, αν και θα ήταν αυτό που περιγράφουν ως «ενισχυμένο και βελτιωμένο κοινοβουλευτικό σύστημα» — ένα με ισχυρότερες νομοθετικές εξουσίες από αυτό που είχε το προεδρικό του Ερντογάν
Έξι κόμματα της αντιπολίτευσης συμφώνησαν τον Οκτώβριο να υιοθετήσουν βασικές αρχές που επικεντρώνονται στην ανεξαρτησία του δικαστικού σώματος, των μέσων ενημέρωσης και του ακαδημαϊκού χώρου, καθώς και νόμους σχετικά με τα πολιτικά κόμματα και τις εκλογές, με στόχο την ενίσχυση του διαχωρισμού των εξουσιών και της δημοκρατίας.
Η υποστήριξη για το τρέχον προεδρικό σύστημα μειώνεται στο ιστορικό χαμηλό στο 34%, ενώ το 57,7% τάσσεται υπέρ της επιστροφής στο κοινοβουλευτικό σύστημα.
Επίσης, η ικανότητα του Ερντογάν να θέτει την ατζέντα και να φιμώνει την αντιπολίτευση εξασθενεί.
Ο θυμός του και η διχαστική πολιτική του αφήγηση αποτυγχάνουν όλο και περισσότερο να συσπειρώσουν τη θρησκευτική-εθνικιστική βάση του.
Η συνεργασία του με το υπερεθνικιστικό Κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος (MHP) οδήγησε πολλούς Κούρδους σε μητροπολιτικές περιοχές να ψηφίσουν στις τοπικές εκλογές του 2019 για υποψηφίους του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης, του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP).
Μετά από σχεδόν δύο δεκαετίες στην εξουσία, ο Ερντογάν φαίνεται επίσης σωματικά εξαντλημένος.
Για να διαλύσει τέτοιες ιστορίες, η Διεύθυνση Επικοινωνιών του Προέδρου ένιωσε την ανάγκη να μοιραστεί σύντομα πλάνα του Ερντογάν να περπατά προς την κάμερα, αν και ακόμη και αυτό έδειξε ότι το έκανε με κάποια δυσκολία.
Υπό το φως του βαθμού στον οποίο ο Ερντογάν έχει συγκεντρώσει την εξουσία και έχει αποδυναμώσει τους θεσμούς τα τελευταία χρόνια, η αδύναμη φυσική του κατάσταση εγείρει αυξανόμενες ανησυχίες για την ικανότητά του να κυβερνά.
Ένας άλλος λόγος που το εκλογικό σώμα μπορεί να είναι έτοιμο να αποβάλλει ει τον Ερντογάν από την εξουσία είναι ότι νέα πολιτικά αστέρια ανεβαίνουν μεταξύ των τάξεων της αντιπολίτευσης, όπως οι Δήμαρχοι Άγκυρας και Κωνσταντινούπολης
Ένα τέταρτο σήμα του πιθανού πολιτικού χαμού του Ερντογάν είναι ότι οι αποστασίες από τις τάξεις του περιβάλλοντός του και οι ρήξεις μέσα στο AKP αυξάνονται, δημιουργώντας την εικόνα ενός πλοίου που βυθίζεται. Αυτή η τάση ξεκίνησε πέρυσι, όταν δύο πρώην μέλη των υπουργικών συμβουλίων του Ερντογάν, ο Αλί Μπαμπατζάν και ο Αχμέτ Νταβούτογλου, αποχώρησαν από το AKP για να δημιουργήσουν τα δικά τους πολιτικά κόμματα — το Κόμμα Δημοκρατίας και Προόδου (DEVA) και το Κόμμα του Μέλλοντος (Gelecek), αντίστοιχα.
Κίνδυνος εκλογικής χειραγώγησης
Μια τελευταία σημαντική πρόκληση είναι η προοπτική ότι ο Ερντογάν μπορεί να επιχειρήσει ενεργά να χειραγωγήσει ή να αμφισβητήσει το εκλογικό αποτέλεσμα.
Υπήρξαν περιπτώσεις στο παρελθόν όπου τα κυβερνώντα κόμματα κατέφυγαν σε παρατυπίες σε ιδιαίτερα απομονωμένες περιοχές της χώρας πέρα από την εύκολη πρόσβαση αποτελεσματικών εκλογικών παρατηρητών από τα κόμματα της αντιπολίτευσης και την κοινωνία των πολιτών.
Παραδοσιακά, οι αγροτικές περιοχές στην ανατολική και νοτιοανατολική Τουρκία που κυριαρχούνται κυρίως από Κούρδους ήταν επιρρεπείς σε τέτοιες παρατυπίες. Αυτό αναγνωρίζεται ότι συνέβη όταν, πριν από το συνταγματικό δημοψήφισμα του 2017, η κυβέρνηση με την υποστήριξη κομμάτων της αντιπολίτευσης αφαίρεσε την ασυλία πολλών βουλευτών του HDP, συμπεριλαμβανομένου του δημοφιλούς συναρχηγού του κόμματος, Σελαχατίν Ντεμιρτάς, και τους φυλάκισε.
Αυτό συνοδεύτηκε από το διορισμό κυβερνητικών διαχειριστών στη θέση των εκλεγμένων δημάρχων πολλών δήμων στα ανατολικά και νοτιοανατολικά της χώρας.
Αυτές οι εξελίξεις διέκοψαν σοβαρά την ικανότητα του HDP να παρατηρεί και να επιβλέπει την ασφάλεια της διαδικασίας ψηφοφορίας κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος. Ως αποτέλεσμα, μια εμπειρική μελέτη έδειξε μια εντυπωσιακή απόκλιση μεταξύ του αριθμού των ψήφων που δόθηκαν για το κυβερνών AKP στις προηγούμενες εκλογές σε σύγκριση με το σχετικά υψηλό ποσοστό των ψήφων «Ναι» στο δημοψήφισμα στα προπύργια του HDP, παρόλο που το κόμμα ήταν αντίθετο στις τροπολογίες
Σε επερχόμενες εκλογές, είναι πολύ πιθανό η κυβέρνηση να επιχειρήσει να καταφύγει σε παρόμοια μορφή χειραγώγησης, ειδικά εάν το Συνταγματικό Δικαστήριο καταδικάσει τους επόμενους μήνες κατά του HDP στην υπόθεση που επιδιώκει την απαγόρευση του κόμματος.
Ωστόσο, οι δημοσκόποι σημειώνουν ιδιωτικά ότι μια τέτοια χειραγώγηση δεν θα βελτίωνε σημαντικά τις προοπτικές των ψήφων του Ερντογάν και του AKP – για παράδειγμα, κατά περισσότερες από 2-3 μονάδες σε εθνικό επίπεδο.
Αυτό, προβλέπουν, δεν θα μπορούσε να διαταράξει ένα αποτέλεσμα που ευνοεί την αντιπολίτευση κατά 8-9 μονάδες.
Επιπλέον, τέτοιες παρατυπίες θα ήταν πολύ δύσκολο να εφαρμοστούν στις δυτικές περιοχές της χώρας, όπου βρίσκεται το μεγαλύτερο μέρος του εκλογικού σώματος, και όπου τόσο τα κόμματα της αντιπολίτευσης όσο και η κοινωνία των πολιτών είναι πολύ πιο πιθανό να οργανωθούν αποτελεσματικά για την προστασία της ασφάλειας των ψηφοδελτίων.
Επιπλέον, υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Ερντογάν δεν απολαμβάνει πλέον τον ισχυρό έλεγχο που ασκούσε κάποτε στα μέσα ενημέρωσης και τους κρατικούς θεσμούς για να χειραγωγήσει τα αποτελέσματα χωρίς να προκαλέσει μεγάλη αντίδραση στη χώρα.
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν όλο και περισσότερο ότι μειώνεται η δημοτικότητά του και η πιθανότητα νίκης του ίδιου και του πολιτικού του κόμματος στις εκλογές.
Δεν πρέπει επίσης να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο καθώς πλησιάζει η ημερομηνία εκλογών, ο Ερντογάν και οι σύμμαχοί του να καταφύγουν σε απεγνωσμένα μέτρα για να παραμείνουν στην εξουσία.
Ο χρόνος θα δείξει εάν τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα μπορέσουν να ξεπεράσουν τις προκλήσεις τους και να πείσουν το εκλογικό σώμα να αποχαιρετήσει τον Ερντογάν και το ΑΚΡ του. Μέχρι τότε, μπορεί να είναι ακόμη πρόωρο να διαγραφεί η ικανότητά του να επιβιώσει.
Ωστόσο είναι πιο κοντά από οποιαδήποτε άλλη περίοδο της μακροχρόνιας πολιτικής του σταδιοδρομίας στην απώλεια της εξουσίας.
Εκτίμησή μας είναι ότι ο Ερντογάν θα το "παλέψει" για αρκετό χρονικό διάστημα ακόμη για να ανακτήσει τα δημοσκοπικά ηνία για τις Προεδρικές εκλογές και πως η πιθανότητα να μην κατέβει στις εκλογές τελικά, θα "παίξει" μόνο αν μετά από πολλές προσπάθειες που θα καταβάλλει δει ότι οδηγείται σε εκλογική συντριβή και μόνο αν πάρει εγγυήσεις από την αντιπολίτευση ότι δεν θα διωχθεί από αυτή
Τα ελληνοτουρκικά τέλος δεν αναμένεται να διαφοροποιηθούν σε όποια των περιπτώσεων αφού η Τουρκία ανεξαρτήτως κυβερνήσεως τηρεί πάντα επιθετική και εχθρική στάση έναντι της Ελλάδας.
Επισημαίνουμε πάντως ότι απαιτείται μεγάλη προσοχή από τη χώρα μας στις εξελίξεις στην Τουρκία, αφού ο Ερντογάν είναι απρόβλεπτος και ενδεχομένως για να αναβάλλει τις εκλογές στη χώρα του αν δει ότι συντρίβεται, μπορεί να την κηρύξει σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, πράγμα που θα επισυμβεί μόνο σε περίπτωση πολέμου...
