Η τρίτη πιο κατεβασμένη εφαρμογή στον κόσμο μετά το WhatsApp και το Messenger με 1,57 δισ. downloads εκ των οποίων τα 689 εκατομμύρια έγιναν το 2019. Πίσω από τη δημοφιλή εφαρμογή "κρύβεται" ο κινέζικος τεχνολογικός γίγαντας ByteDance, η μητρική εταιρεία της TikTok και παράλληλα η startup με τη μεγαλύτερη αξία παγκοσμίως (250 δισ. δολάρια).
Έχουν περάσει μόλις οκτώ χρόνια από την ίδρυσή της σε ένα διαμέρισμα στο Πεκίνο και η αξία της ByteDance είναι αντιστρόφως ανάλογη των πραγμάτων που γνωρίζουμε γι’ αυτήν.
Το όνομα του ιδρυτή της ByteDance είναι Zhang Yiming. Πρόκειται για έναν άνθρωπο που σπάνια δίνει συνεντεύξεις ή αποφασίζει να μιλήσει δημόσια. Ελάχιστοι είναι οι άνθρωποι που έχουν επισκεφθεί τα γραφεία της εταιρείας, ενώ απαγορεύεται ρητά στους εργαζομένους να μιλούν σε δημοσιογράφους αν δεν έχουν πάρει άδεια. Η παραβίαση του κανόνα θα σήμαινε απόλυση, ανέφεραν δύο υπάλληλοι της εταιρείας στο Nikkei Asian Review.
"Δεν συμφέρει να έχεις υψηλό προφίλ", ανέφερε σε ασιατικό μέσο ο Shaun Rein, διευθύνων σύμβουλος της China Market Research, μιας συμβουλευτικής με έδρα τη Σαγκάη. "Είναι πάντα καλύτερο να κρατάς χαμηλό προφίλ στην Κίνα, ειδικά αν είσαι CEO εταιρείας τεχνολογίας".
Ποιος είναι ο ιδρυτής της ByteDance
Ο 38χρονος Zhang σπούδασε μηχανικός λογισμικού και εργάστηκε για λίγο σε εταιρείες όπως η Microsoft, πριν αποφασίσει να φτιάξει τη δική του. Ένα από τα προηγούμενα εγχειρήματα του Zhang ήταν η "Kuxun", μια μηχανή αναζήτησης για ταξίδια και μεταφορές που αργότερα εξαγοράστηκε από το TripAdvisor.
Ο Zhang γεννήθηκε το 1983 στην επαρχία Fujian της Κίνας. Σύμφωνα με την South China Morning Post, οι γονείς του ήταν δημόσιοι υπάλληλοι, ενώ το όνομά του βασίζεται σε μια κινέζικη παροιμία που λέει: "να εκπλήσεις τους πάντες με την πρώτη προσπάθεια".
Ο Zhang που αποφοίτησε από το Πανεπιστήμιο Nankai στην Τιαντζίν περνούσε τον περισσότερο χρόνο του γράφοντας κώδικα και διαβάζοντας βιβλία. Επίσης του άρεσε να διοργανώνει βραδιές μπάρμπεκιου με συμφοιτητές του μετά τα εργαστήρια της σχολής. Πολλοί από αυτούς μοιράζονταν εξάλλου την ίδια αγάπη για τους κώδικες και το μπάρμπεκιου και στη συνέχεια έγιναν οι πρώτοι εργαζόμενοι της ByteDance.
"Το 2011 παρατήρησα ότι όλο και λιγότεροι άνθρωποι διαβάζουν εφημερίδες στο μετρό", έχει πει στο παρελθόν ο Zhang. "Οι πωλήσεις smartphone στην Κίνα παρουσίασαν εκρηκτική ανάπτυξη το 2011. Σκέφτηκα λοιπόν ότι τα smartphones θα αντικαταστήσουν τις εφημερίδες και θα γίνουν το πιο σημαντικό μέσο διανομής πληροφοριών."
Σήμερα η ByteDance έχει γραφεία σε 126 πόλεις, όπως στο Πεκίνο, τη Σαγκάη, το Λος Άντζελες, τη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Παρίσι, το Βερολίνο, το Ντουμπάι, τη Βομβάη, τη Σιγκαπούρη, τη Τζακάρτα, τη Σεούλ και το Τόκιο. Από τον Νοέμβριο του 2019 απασχολεί περισσότερους από 60.000 υπαλλήλους, ενώ έχει 15 κέντρα έρευνας και ανάπτυξης σε όλο τον κόσμο.
Η έδρα της εταιρείας είναι στο Πεκίνο, ωστόσο φορολογικά υπάγεται στα νησιών Κέιμαν.
Από τις ειδήσεις στο TikTok
Η ιδέα του Zhang βασίστηκε στις προσωπικές προτάσεις. "Ακριβώς όπως το Facebook συνδέει ανθρώπους με ανθρώπους και η Uber συνδέει ανθρώπους με οχήματα", αυτό το προϊόν "συνδέει τους ανθρώπους με πληροφορίες", ανέφερε. Έτσι ο Zhang και η ομάδα του οδηγήθηκαν στην τεχνητή νοημοσύνη για την οποία όμως γνώριζαν ελάχιστα. Κανείς τους δεν ήξερε να δημιουργήσει έναν εξελιγμένο αλγόριθμο οπότε άρχισαν από την αρχή και έμαθαν στην πορεία.
Ο αλγόριθμος παίρνει εκατοντάδες σημεία δεδομένων για τον χρήστη και "μαθαίνει" τι θέλει για να τον κρατήσουν στην εφαρμογή.
Την ίδια λογική έχει το Twitter και το Facebook ωστόσο με διαφορετική ταχύτητα. Το Facebook στηρίζεται στην εκτίμηση ότι οι χρήστες ενδιαφέρονται για τους άλλους χρήστες και θέλουν να βλέπουν πράγματα που τους κάνουν να αισθάνονται μέρος της κοινότητας. Η ByteDance από την άλλη θεωρεί πως αυτό που ενδιαφέρει έναν χρήστη δεν έχει καμία σχέση με αυτό που ενδιαφέρει έναν φίλο του.
Το αποτέλεσμα ήταν η "Jinri Toutiao", μια εφαρμογή ειδήσεων που χρησιμοποίησε τον αλγόριθμο του Zhang για να δημιουργήσει μια προσαρμοσμένη λίστα άρθρων και βίντεο με βάση τις συνήθειες ανάγνωσης των χρηστών.
Μετά την Toutiao, το 2016 έφτιαξαν την Douyin ή όπως είναι γνωστό στη Δύση, το TikTok. Αυτή τη φορά όμως έπεσαν πάνω σε ισχυρό ανταγωνισμό και την startup "Kuaishou" (εφαρμογή video-sharing), η οποία είχε καταφέρει να συγκεντρώσει κεφάλαια από την Tencent Holdings. Η επιτυχία της Douyin κατάφερε όμως να φέρει πολύ περισσότερες επενδύσεις από τους αντιπάλους της και συγκεκριμένα πάνω από 1 δισ. δολάρια, συμπεριλαμβανομένων κεφαλαίων από επενδυτές όπως η Sequoia Capital.
Το 2017 η ByteDance εξαγόρασε την Musical.ly, μια startup με γραφεία στη Σαγκάη και στην Καλιφόρνια. Στην εφαρμογή αυτή, οι χρήστες μπορούσαν να δημιουργήσουν ένα βίντεο 15 έως 60 δευτερολέπτων συγχρονίζοντας τις κινήσεις τους με μουσική. Όταν η ByteDance αγόρασε την startup είχε ήδη 200 εκατομμύρια χρήστες, πολλοί εκ των οποίων ήταν νέοι και Αμερικάνοι. Παράλληλα, η ByteDance έτρεχε το TikTok και τον Αύγουστο του 2018 συγχώνευσε τις δύο πλατφόρμες με την επωνυμία TikTok.
Η συνταγή της επιτυχίας
Τους πρώτους δύο μήνες το κοινό ήταν σκεπτικό. Κυριαρχούσε έτσι κι αλλιώς η πεποίθηση ότι η εφαρμογή ήταν μόνο για παιδιά, ότι ήταν φασαριόζικη και ενοχλητική. Τι άλλαξε όμως;
Η εταιρεία ξόδεψε πολλά χρήματα. Διαφημίσεις στο Twitter έπαιζαν βίντεο από το TikTok και είχαν ενσωματωμένο ένα κουμπί εγκατάστασης της εφαρμογής. Έπειτα έφτασε να γίνει η πιο δημοφιλής εφαρμογή στο App Store και πολύς κόσμος άρχισε να την κατεβάζει γι' αυτό.
Επίσης, σημείο καμπής ήταν η πανδημία. Το TikTok έγινε mainstream γιατί μπορούσε να απευθυνθεί και στους ενήλικες που δεν είχαν τίποτα καλύτερο να κάνουν.
Η ByteDance άρχισε να "κυνηγάει" δημοφιλείς παραγωγούς βίντεο από αντίπαλες εφαρμογές, πληρώνοντας τους για να δημιουργήσουν περιεχόμενο αποκλειστικά για την πλατφόρμα της. Με τον καιρό άρχισε να γίνεται αντιληπτό το μέγεθος της επίδρασης της Douyin στον κινεζικό διαδικτυακό πολιτισμό. Μέσα σε λίγα χρόνια κατάφερε να γίνει η κύρια πηγή πληροφόρησης στη χώρα.
Όσο περνούσαν τα χρόνια ήρθαν ακόμα περισσότεροι επενδυτές και βάσει των εκτιμήσεων της Crunchbase, μέχρι σήμερα η ByteDance έχει προσελκύσει περισσότερα από 4,6 δισ. δολάρια. Στους επενδυτές συγκαταλέγονται η SoftBank, η επενδυτική KKR και η General Atlantic.
Δουλειά, δουλειά και δουλειά
Η εταιρεία είναι σκληρή απέναντι στους εργαζομένους της ωστόσο, σύμφωνα με δηλώσεις υπαλλήλων, δίνει "ευκαιρίες σε όσους το αξίζουν" και προσπαθεί να ακολουθεί μια πιο προσωπική προσέγγιση απ' ό,τι άλλες κινέζικες εταιρείες (Baidu, Alibaba, Tencent). Με μηνιαίες, τριμηνιαίες και ετήσιες αξιολογήσεις απόδοσης των προϊόντων και των διαχειριστών τους ελέγχουν την ποιότητα τόσο του άψυχου όσο και του έμψυχου δυναμικού.
Την ίδια στιγμή, ενώ οι περισσότερες κινεζικές τεχνολογικές εταιρείες στηρίζουν την λεγόμενη κουλτούρα 9-9-6, δηλαδή ένα πρόγραμμα όπου οι υπάλληλοι εργάζονται από τις 9 π.μ. έως τις 9 μ.μ., 6 ημέρες την εβδομάδα, η ByteDance έχει πάει ένα βήμα παραπέρα. "Πρέπει να είμαστε προσβάσιμοι σχεδόν κάθε μέρα, ακόμη και τα Σαββατοκύριακα", δήλωσε ένας μηχανικός στο Nikkei. "Τις καθημερινές, αν φύγω από το γραφείο στις 10 το βράδυ, είναι νωρίς".
Μάλιστα, για να βοηθήσει τους υπαλλήλους να ανταπεξέλθουν στις πολλές ώρες εργασίας, η ByteDance παρέχει επιδόματα στέγασης σε όποιον μένει κοντά στο γραφείο.
Η αποχώρηση του Zhang από τη θέση του CEO
Στις 20 Μαϊου 2021 ο Zhang Yiming ανακοίνωσε πως παραιτείται από τη θέση του CEO της ByteDance παραδίδοντας τα ηνία σε έναν παλιό συγκάτοικο και στέλεχος της εταιρείας. Η είδηση της αποχώρησης ήρθε λίγο πριν την πολυαναμενόμενη εισαγωγή της ByteDance σε χρηματιστήριο των ΗΠΑ ή στο Χονγκ Κονγκ.
Ο Zhang θα δώσει τη θέση του στον επικεφαλής ανθρώπινων δυναμικού Rubo Liang. Ο δισεκατομμυριούχος επιχειρηματίας θα παραμείνει πρόεδρος ωστόσο σχεδιάζει να παραιτηθεί από το μεγαλύτερο μέρος των καθημερινών καθηκόντων του.
Σύμφωνα με το Bloomberg, ο Zhang αποχωρεί από το προσκήνιο την ώρα που το Πεκίνο εντείνει τις προσπάθειές του για περιορισμό της επιρροής των κινέζικων τεχνολογικών εταιρειών και των δισεκατομμυριούχων ιδρυτών του, όπως ο Jack Ma και η Alibaba ή η Tencent.
"Νομίζω ότι δεν πέτυχα όσο ήλπιζα τους στόχους μου στους τομείς των νέων στρατηγικών ευκαιριών, της οργανωτικής διαχείρισης και της κοινωνικής ευθύνης", δήλωσε ο Zhang στην ανακοίνωσή του. "Μετά από αρκετούς μήνες σκέψης κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η αποχώρηση από τη θέση του Διευθύνοντος Συμβούλου, με όλες τις σχετικές καθημερινές ευθύνες που αυτή έχει, θα μου επέτρεπε να φέρω μεγαλύτερο αποτέλεσμα σε πιο μακροπρόθεσμες πρωτοβουλίες", είπε.
