Ένα από τα πλέον αξιοσημείωτα και μακραίωνης διάρκειας φυσικά μνημεία της φύσης ήταν ο «Προμηθέας», ένα πεύκο (είδος Pinus longaeva, γνωστό ως Great Basin bristlecone pine) που εκτιμάται ότι είχε ζωή σχεδόν 5.000 ετών πριν κοπεί κατά λάθος στη δεκαετία του 1960.
Σύμφωνα με το Gazzetta, ο Προμηθέας είχε αναπτυχθεί σε μια απομονωμένη πλαγιά στο Wheeler Peak της Νεβάδα στις Ηνωμένες Πολιτείες και θεωρούνταν ένας από τους παλαιότερους γνωστούς ζωντανούς οργανισμούς στον πλανήτη. Η ηλικία του ήταν πολύ μεγαλύτερη από πολλές ανθρώπινες ιστορίες, πολιτισμούς και ακόμη και πολλές θρησκείες, γεγονός που καθιστούσε τον κορμό του μια εξαιρετική φυσική «αντιγραφή» του χρόνου και των περιβαλλοντικών αλλαγών στον πλανήτη.
Πώς κόπηκε
Το 1964, ο Donald Rusk Currey, μεταπτυχιακός φοιτητής που μελετούσε τη δενδροχρονολογία (μελέτη των δακτυλίων ανάπτυξης των δέντρων), αποφάσισε να συλλέξει δείγμα από τον Προμηθέα με στόχο να μελετήσει τα δακτυλικά στοιχεία για κλιματολογικές και γεωλογικές έρευνες.
Σε εκείνη την περίοδο, οι μέθοδοι δενδροχρονολογίας ήταν περισσότερο επεμβατικές από ό,τι είναι σήμερα, και τα μέτρα προστασίας για παλαιά δέντρα δεν ήταν αυστηρά. Επιπλέον, παρά το γεγονός ότι είχε ζητηθεί και είχε δοθεί άδεια από την αρμόδια Δασική Υπηρεσία των ΗΠΑ για τη λήψη δειγμάτων, κανείς δεν γνώριζε ότι το συγκεκριμένο δέντρο είχε τόσο μεγάλη ηλικία.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης, η ερευνητική ομάδα αντιμετώπισε τεχνικό πρόβλημα με το εργαλείο δειγματοληψίας που είχε σφηνώσει στον κορμό. Σε μια προσπάθεια να το αφαιρέσει, ο Currey και οι συνεργάτες του προχώρησαν στην κοπή ολόκληρου του δέντρου. Αυτή η απόφαση αποδείχθηκε μοιραία, καθώς λίγες ημέρες αργότερα - όταν ο Currey επέστρεψε στο ξενοδοχείο και άρχισε να μετρά τους δακτυλίους της διατομής - συνειδητοποίησε ότι το δέντρο πλησίαζε τα πέντε χιλιετίες ζωής.
Η σημασία της ανακάλυψης
Παρά το γεγονός ότι ο Προμηθέας δεν ήταν τελικά το απόλυτα παλαιότερο δέντρο του κόσμου, η ηλικία του και η ιστορία της κοπής του άνοιξαν μια σημαντική συζήτηση στη διεθνή επιστημονική κοινότητα για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζονται οι παλαιότεροι φυσικοί οργανισμοί.
Για μήνες μετά την κοπή του, η διατριβή και η ανάλυση των δακτυλίων του δέντρου προκάλεσαν επανεξέταση των πρακτικών δειγματοληψίας και των πρωτοκόλλων προστασίας σχετικά με αρχαία δέντρα στις ΗΠΑ και αλλού. Με την πάροδο του χρόνου, η έρευνα και η κλιματική επιστήμη μετακινήθηκαν προς λιγότερο επεμβατικές μεθόδους, όπως η χρήση εργαλείων που λαμβάνουν δείγματα χωρίς να καταστρέφουν το δέντρο.
Επιπτώσεις στην προστασία της φύσης
Το περιστατικό του Προμηθέα πήρε μεγαλύτερη διάσταση όταν οι ειδικοί άρχισαν να συνδέουν όχι μόνο την καταγραφή της ηλικίας του, αλλά και την ανάγκη ενισχυμένης προστασίας για παλαιά και μοναδικά φυσικά μνημεία. Η απώλεια ενός δέντρου που είχε διαρκέσει χιλιετίες λειτούργησε ως προειδοποίηση για τη διεθνή κοινότητα ότι η γνώση και η επιστημονική έρευνα πρέπει να ενώνονται με την προστασία και τη διατήρηση των φυσικών οικοσυστημάτων.
Αν και σήμερα υπάρχουν μεθοδολογίες για την παθητική μελέτη ηλικίας δέντρων και τη λήψη δειγμάτων χωρίς απομάκρυνση του οργανισμού, η ιστορία του Προμηθέα παραμένει μια από τις πλέον χαρακτηριστικές περιπτώσεις όπου ανθρώπινη ενέργεια άλλαξε τον φυσικό κόσμο με ανεπανόρθωτο τρόπο.
