Ο διαστρικός κομήτης 3I/ATLAS 2025, που εντοπίστηκε για πρώτη φορά την 1η Ιουλίου από το τηλεσκόπιο ATLAS(Asteroid Terrestrial-impact Last Alert System) στο Ρίο Ουρτάδο της Χιλής, έχει προκαλέσει το έντονο ενδιαφέρον της επιστημονικής κοινότητας. Αμέσως μετά την ανακάλυψή του, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Διαστήματος (ESA)ενεργοποίησε ένα παγκόσμιο δίκτυο παρακολούθησης, στρέφοντας επίγεια τηλεσκόπια στη Χαβάη, τη Χιλή και την Αυστραλία προς το ουράνιο σώμα, ενώ καταγράφηκε και από τα διαστημικά τηλεσκόπια Hubble και James Webb, των συνεργαζόμενων διαστημικών υπηρεσιών NASA, ESA και CSA.
Στις 3 Οκτωβρίου, κατά το κοντινότερο πέρασμά του από τον Άρη, σε απόσταση περίπου 30 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, δύο ακόμη οχήματα προστέθηκαν στη λίστα των παρατηρητών: τα διαστημικά σκάφη ExoMars Trace Gas Orbiter και Mars Express, τα οποία βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Κόκκινο Πλανήτη, αφιέρωσαν το διάστημα 1-7 Οκτωβρίου στην παρακολούθηση του διαστημικού επισκέπτη.
Η κόμη του κομήτη, που σχηματίζεται από αέρια και σκόνη καθώς πλησιάζει τον Ήλιο, είχε εντυπωσιακή διάμετρο αρκετών χιλιάδων χιλιομέτρων, καθιστώντας την ορατή ακόμα και από μεγάλη απόσταση. Η ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί την εξάτμιση του υλικού του πυρήνα, δημιουργώντας ένα φωτεινό φωτοστέφανο — χαρακτηριστικό των ενεργών κομητών.
Σπάνια χημική σύσταση
Οι μέχρι τώρα αναλύσεις δείχνουν ότι ο 3I/ATLAS παρουσιάζει ιδιαιτερότητες στη χημική του σύσταση: είναι ασυνήθιστα πλούσιος σε διοξείδιο του άνθρακα και φτωχός σε νερό σε μορφή πάγου, ενώ περιέχει και ίχνη από υδρατμούς, μονοξείδιο του άνθρακα και καρβονυλικό σουλφίδιο. Επιπλέον, έχουν εντοπιστεί αέριο κυανίδιο και ατμοί νικελίου, σε ποσότητες συγκρίσιμες με εκείνες των κομητών του Ηλιακού Συστήματος.
Ο τρίτος διαστρικός επισκέπτης στην Ιστορία
Ο 3I/ATLAS αποτελεί μόλις το τρίτο διαστρικό αντικείμενο που έχει εντοπιστεί, μετά τον 1I/‘Oumuamua το 2017 και τον 2I/Borisov το 2019. Σε αντίθεση με τα ουράνια σώματα του Ηλιακού Συστήματος —που έχουν κοινή προέλευση— οι διαστρικοί κομήτες προέρχονται από μακρινούς πλανητικούς δίσκους άλλων άστρων, φέρνοντας μαζί τους πολύτιμες ενδείξεις για τη δημιουργία κόσμων εκτός του δικού μας πλανητικού συστήματος.
Η τροχιά του 3I/ATLAS έχει οδηγήσει τους επιστήμονες να θεωρούν ότι ίσως πρόκειται για τον αρχαιότερο κομήτη που έχει παρατηρηθεί ποτέ, με πιθανή ηλικία τρία δισεκατομμύρια χρόνια μεγαλύτερη από αυτήν του Ηλιακού μας Συστήματος (4,6 δισεκατομμύρια ετών).
Ένα βήμα πιο κοντά στον γαλαξία
Οι κομήτες διαστρικής προέλευσης, όπως ο 3I/ATLAS, αποτελούν μια σπάνια ευκαιρία σύνδεσης με τον υπόλοιπο Γαλαξία — μια απτή επαφή με κόσμους πέρα από τον δικό μας. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο, η ESA ετοιμάζει την αποστολή “Comet Interceptor”, που θα εκτοξευθεί το 2029. Το σκάφος θα τεθεί σε τροχιά αναμονής γύρω από τη Γη, περιμένοντας την ευκαιρία να αναχαιτίσει ένα παρόμοιο αντικείμενο, είτε από το απομακρυσμένο Νέφος του Όορτ είτε – ιδανικά – ένα νέο διαστρικό σώμα.
Όπως εξηγεί ο επιστημονικός υπεύθυνος της αποστολής, Μάικλ Κέπερς, όταν σχεδιάστηκε η αποστολή το 2019 είχε ανακαλυφθεί μόνο ένα διαστρικό αντικείμενο. Έκτοτε προστέθηκαν άλλα δύο, παρουσιάζοντας μεγάλη ποικιλομορφία στη δομή και τα χαρακτηριστικά τους. «Μια άμεση επίσκεψη σε έναν τέτοιο κομήτη θα μπορούσε να μας αποκαλύψει κρίσιμες πληροφορίες για τη φύση και την προέλευσή τους», σημειώνει.
