ΤΕΛΩΝΟΥ ΚΑΙ ΦΑΡΙΣΑΙΟΥ
« οὐκ εἰμὶ ὥσπερ οἱ λοιποὶ τῶν ἀνθρώπων»
Η σημερινή παραβολή του Τελώνου και Φαρισαίου ελέχθη υπό του Κυρίου μας Ιησού Χριστού δι’ εκείνους τους ανθρώπους , οι οποίοι θέλουν να εμφανίσουν τους εαυτούς τους μπροστά στα μάτια της κοινής γνώμης ότι είναι γεμάτοι προσόντα και ικανότητες. Και εξ’αιτίας της αρρωστημένης και βρώμικης αυτής τάσεως δεν διστάζουν να προβαίνουν σε πάμπολλες αδικίες κατά των άλλων. Δεν διστάζουν να τους ταπεινώνουν, να τους ειρωνεύονται και να τους εξευτελίζουν. Για να προβάλλουν τον εαυτό τους διαπράττουν δύο βασικά σφάλματα.
Πρώτον ψεύδονται εξαπατώντες το περιβάλλον με όσα λένε για τον εαυτό τους και δεύτερον αποτολμούν να κατηγορούν και να συκοφαντούν όλον τον υπόλοιπον κόσμον αρκεί να εξυπηρετούνται οι ταπεινότατοι σκοποί του αυτοθαυμασμού και της αρρωστημένης αυτοπροβολής.
Ο Κύριός μας δι’ αυτής της παραβολής θέλησε να μας περιγράψει την εξόφθαλμον αυτήν αντίθεσιν. Ο ένας είναι ο συνεσταλμένος, ο συντετριμενος, αυτός που έχει βαθιά συναίσθηση της αμαρτωλότητάς του. Ο άλλος παρουσίασε διαφορετική διαγωγή. Είναι ο εκπρόσωπος όλων εκείνων που ζητούν να επικρατήσουν. Ο Φαρισαίος δεν δίστασε να προβάλλει τον αρρωστημένο εαυτό του, το εγώ του, ακόμη και μέσα στο Ναό και προς τον ίδιο τον Θεό. Το αποτέλεσμα; Αντί να επιτύχει τον σκοπό του, απεκάλυψε ο ίδιος την κουφότητα και κενότητά του. Η δε προσπάθειά του να εκθέσει και να ταπεινώσει τον Τελώνη απέδειξε την ψυχική του κατωτερότητα.
Ποιοι ψυχολογικοί λόγοι συντελούν, ώστε ο άνθρωπος να προκαλεί και να επιδιώκει την προβολή του; Ο πλέον βασικός λόγος είναι ότι αισθάνεται και γνωρίζει πολύ καλά την μειωνεκτική θέση στην οποία ευρίσκεται. Συγκρίνει τον εαυτό του με τους άλλους, που βρίσκονται πιο ψηλά και θέλει να τους φθάσει και να τους περάσει με τεχνητά μέσα. Ο άνθρωπος της αυτοπροβολής καταφεύγει σε αυτό το μέσον, διότι είναι το ευκολότερο και συνηθέστερον. Και επειδή δεν αισθάνεται τον εαυτό του ικανόν να ανέβει με την αξίαν του, τότε αναρριχάται παρ’ αξίαν. Αυτό είναι το συνηθισμένο και αυτό πράττουν όλοι αυτοί.
Προβάλλων δε τα ψεύτικα προσόντα του αισθάνεται ιδιαιτέραν χαράν και ευχαρίστησιν. Αυτοκολακεύεται και επειδή από κοινωνική αγωγή δεν του αντιλέγουν νομίζει ότι αποδέχονται τα όσα λέγει. Το ενδιαφέρον του κόσμου προς το πρόσωπό του είναι ψεύτικο. Όταν δε τα κατορθώματά του είναι βουτηγμένα στην υπερβολή ή είναι ψεύτικα, τότε προκαλούν ειρωνεία και γέλιο. Ο μεγάλος ρήτορας της αρχαιότητος Δημοσθένης, παρατηρεί: «φύσει πάσιν ανθρώποις υπάρχει των μεν λοιδοριών και κατηγοριών ακούειν ηδεως, τοις δε επαινούσιν εαυτούς αχθεσθαι». Δηλαδή, βρίσκεται στην φύση όλων των ανθρώπων να ακούνε με ευχαρίστηση τις λοιδορίες και κατηγορίες, αντιθέτως δε να δυσανασχετούν όταν ακούνε άλλους να επαινούν τον εαυτόν τους.
Φαίνεται πως δανείζονται επιχειρήματα και παραδείγματα από το εμπόριο. Η πολλή διαφήμιση μετρίας και κακή ποιότητος εμπορεύματος το επιβάλλει στην αγορά. Όταν όμως η ποιότητα δεν ανταποκρίνεται στα της διαφημίσεως θα αποκαλυφθεί η απάτη με την πάροδο του χρόνου και θα σβήσει και θα εξαφανισθεί.
Εάν η προβολή μας γινόταν πάνω σε υγιείς βάσεις δεν θα υπήρχε λόγος να κατακρίνεται. Αντιθέτως, θα έπρεπε να προβάλλεται εφ' όσον εξυπηρετούσε την εξυγίανσιν και την πνευματική μας άνοδον. Αυτός όμως ο τρόπος είναι πολύ δύσκολος. Και είναι δύσκολος διότι η αρετή απαιτεί μακροχρόνιους αγώνες, πόνους και κόπους. Να προβάλλουμε τους εαυτούς μας όχι με φαρισαϊκές υπερβολές, ούτε να εμφανιζόμαστε με ψεύτικες και ανύπαρκτες αρετές, εν επιγνώσει ψευδόμενοι για να συγκαλύψουμε την μηδαμηνότητά των έργων μας με την ακατάσχετη πολυλογία μας. Αυτό είναι το αξιοκατάκριτον και όχι η ευγενής φιλοδοξία, η οποία υπάρχει στη φύση μας. Θέλουμε να προβάλλουμε τον εαυτό μας; Μάλιστα! Οι καλύτεροι κήρυκες των αρετών μας είναι τα έργα και μόνον αυτά. Ψεύτικη δόξα η επιδίωξη να θέλει κάποιος να επιβληθεί στην κοινωνία και εις το περιβάλλον του με λόγια κενά περιεχομένου. Εάν αισθάνεται κανείς την εσωτερική ανάγκη και τον ενδόμυχο πόθο να τιμήση το όνομά του, ο πλέον ασφαλής δρόμος ανόδου είναι η αφοσίωσή του σε έργα που μπορούν να επιζήσουν. Όλοι οι μεγάλοι άνδρες, αλλά και γυναίκες αντέδρασαν στους επαίνους του κόσμου. Δεν είπαν ποτέ ότι είναι άξιοι για μεγάλα έργα. Άρχισαν από πολύ χαμηλά και ταπεινά και έφθασαν σε υψηλά και μεγαλεπίβολα επιτεύγματα. Ο Τίμιος Σταυρός και η αυταπάρνησις είναι η ζωή των έργων τα οποία απετέλεσαν τον σκοπόν της ζωής όλων των αγίων ανδρών και γυναικών και των ευεργετών της ανθρωπότητος.
Ο Μωϋσής στην κλήση του Θεού να αναλάβη την ηγεσία του Ισραήλ δεν δέχθηκε, ισχυριζόμενος ότι δεν είχε προσόντα ηγέτου. Υπέκυψε προ της επιμονής του Θεού, αλλά πίστευε ότι δεν ήταν άξιος.
Η σύνεση, η αποφασιστικότητα του, η τόλμη και η πίστης του προς την ιερότητα της αποστολής του απέδειξαν ότι ο Μωϋσής ήταν ο ενδεδειγμένος και άξιος ηγέτης. Οι αξίες δεν ε΄χουν ανάγκη διακηρύξεως. Επιβάλλονται εκ των πραγμάτων. Και αναγνωρίζονται, αλλά και με πολλή ευγνωμοσύνη μνημονεύονται.
Αδελφοί μου, αν θέλουμε την πραγματικήν και την άφθαρτον δόξαν , αν ποθούμε πράξεις που να μας συνοδεύουν και πέραν της παρούσης ζωής, ας τηρήσουμε τον αλάθητον ευαγγελικόν κανόνα: « ὁ δὲ ταπεινῶν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται»
Κήρυγμα Κυριακής Τελώνου και Φαρισαίου του Πρωτ. Παναγιώτου Δ. Ρούβαλη
