Το συμβάν με το τουρκικό πλοίο επιστημονικών ερευνών Πίρι Ρέις και η Άσκηση «Πυρπολητής», η ομιλία του Τούρκου Προέδρου στην Γ.Σ. του ΟΗΕ και η ακύρωση της συνάντησης Μητσοτάκη – Ερντογάν όχι μόνο μας δίνουν τροφή για σημαντικά συμπεράσματα, αλλά μας επαναφέρουν στην πραγματικότητα, αφού η τουρκική πλευρά μας έδειξε ότι αντιλαμβάνεται με διαφορετικό τρόπο τη «φιλία» και προβληματίζεται για επιστροφή σε καταστάσεις που θυμίζουν το παρελθόν.
Η Άγκυρα εξήγγειλε μέσω Navtex την πραγματοποίηση επιστημονικών 10ήμερων ερυενών (15-25 Σεπτεμβρίου) για το πλοίο Πίρι Ρέις στο Αιγαίο. Οι συντεταγμένες της Navtex έδιναν την εικόνα μιας ευρείας για έρευνες περιοχής, κάποια σημεία της οποίας ακουμπούσαν και τα Χωρικά μας Ύδατα. Χωρίς το τουρκικό ερευνητικό πλοίο να έχει εξέλθει για έρευνες, η ανακοίνωση από ελληνικής πλευράς της εκτέλεσης της Άσκησης Δοκιμής Ετοιμότητας των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων «Πυρπολητής» προκάλεσε την Άγκυρα με αποτέλεσμα να εκδοθεί η τουρκική Navtex επαναφέροντας το θέμα της αποστρατιωτικοποίησης 23 νησιών του Αιγαίου και υπενθυμίζοντας στην Αθήνα ότι, «δεν δικαιούται να πραγματοποιεί στρατιωτικές ασκήσεις στα νησιά αυτά αλλά και στα Χωρικά τους Ύδατα».
Το ενδιαφέρον είναι ότι η Τουρκία παρά την εξαγγελία για έρευνες, δεν έβγαλε το ερευνητικό πλοίο στο Αιγαίο αλλά αρκέσθηκε στη δήλωση του Έλληνα Υπουργού Εθνικής Άμυνας με την οποία αυτός αποσύνδεσε την Άσκηση «Πυρπολητής» από την εξαγγελία ερευνών του Πίρι Ρέις. Ακόμη πιο περίεργη ήταν η στάση της Άγκυρας την επομένη της ελληνικής Άσκησης καθώς στην εβδομαδιαία ενημέρωση των τουρκικών ΜΜΕ, ο Τούρκος Αρχιπλοίαρχος υπεύθυνος του Γραφείου Τύπου – Ενημέρωσης του τουρκικού Υπουργείου Εθνικής Άμυνας δεν αναφέρθηκε καθόλου στο θέμα.
Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι το θέμα της αξίωσης αποστρατιωτικοποίησης ελληνικών νησιών του Αιγαίου η Άγκυρα είχε να το προβάλλει από την εποχή προ της υπογραφής της Διακήρυξης Φιλίας των Αθηνών (7/12/23), δείχνοντας ξεκάθαρα ότι για την Άγκυρα η Διακήρυξη αυτή αποτελεί κενό γράμμα.
Το βασικό συμπέρασμα από την τουρκική στάση στον τρόπο διαχείρισης του συμβάντος με το Πίρι Ρέις, είναι ότι η Τουρκία απέφυγε να στρατιωτικοποιήσει το θέμα κρατώντας ωστόσο ότι στο επικοινωνιακό πεδίο αυτή ήταν η κερδισμένη πλευρά.
Οι πραγματικές προθέσεις της Άγκυρας και ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνεται την πραγματικότητα, φάνηκαν όμως από την ομιλία του Τούρκου Προέδρου στη Γ.Σ. του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη αλλά και από την ακύρωση της συνάντησής του με τον Έλληνα Πρωθυπουργό.
Η ομιλία του Ερντογάν από το βήμα της Γ.Σ. του ΟΗΕ η οποία αποτελεί προειδοποίηση - έμμεση απειλή εναντίον της Ελλάδας και της Κύπρου, στην ουσία επιβεβαίωσε το γεγονός ότι η ακύρωση της συνάντησης με τον Έλληνα Πρωθυπουργό ήταν επιλογή της Άγκυρας για να δείξει την ενόχληση της Άγκυρας από τη στάση της Αθήνας και της Λευκωσίας έναντι της τουρκικής στρατηγικής. Η ομιλία - κάλεσμα του ίδιου στη Διεθνή Κοινότητα για αναγνώριση του ψευδοκράτους δεν αποτελεί είδηση καθώς το ίδιο επανέλαβε ο Τούρκος Πρόεδρος από το ίδιο βήμα και στις προηγούμενες δύο αντίστοιχες ομιλίες του.
Οι λόγοι που η Τουρκία απέφυγε να στρατιωτικοποιήσει το συμβάν με το Πίρι Ρέις και την ελληνική στρατιωτική Άσκηση «»Πυρπολητής, έχουν να κάνουν με το καλό πρόσωπο που πρέπει να επιδείξει η Άγκυρα για να ενταχθεί στην ευρωπαϊκή άμυνα - αμυντικά προγράμματα αλλά και να εξασφαλίσει το πράσινο φως για τα αεροσκάφη F-35 και F-16 από τις ΗΠΑ.
Υπάρχει όμως και άλλος ένας πολύ σοβαρός λόγος για τον οποίο η Τουρκία αποφεύγει την περίοδο αυτή να πιέσει στρατιωτικά την Ελλάδα, καθώς δεν θέλει να την «σπρώξει» περισσότερο στην πλευρά του Ισραήλ. Η Τουρκία δεν επιθυμεί ειδικά την περίοδο αυτή με δική της ευθύνη να χρεωθεί μία ενίσχυση της ελληνοϊσραηλινής στρατηγικής συνεργασίας, αφού αντιμετωπίζει μία δυνητική πολεμική σύγκρουση με το Ισραήλ στη Συρία. Η τουρκική πλευρά παρά το γεγονός ότι δείχνει ενοχλημένη από τη στρατιωτική ενίσχυση της Κύπρου από το Ισραήλ, αποφεύγει να έρθει σε μία ευθεία στρατιωτική αντιπαράθεση με την Ελλάδα καθώς έχει στραμμένο το ενδιαφέρον της στο άλλο μέτωπο, αυτό του Ισραήλ.
Η Τουρκία από ενάρξεως των επιχειρήσεων στη Συρία (24 Αυγούστου 2016), έχει μετακινήσει μεγάλο αριθμό στρατιωτικών της μονάδων στη Συρία για την εκτέλεση των επιχειρήσεων αλλά και τη διατήρηση μέρους της επικράτειας της Β. Συρίας. Οι πιο αξιόμαχες τουρκικές μονάδες στη Συρία προέρχονται από την 1η Στρατιά με Περιοχή Ευθύνης την Ανατολική Θράκη και τη Στρατιά του Αιγαίου με Περιοχή Ευθύνης το Αιγαίο. Η Τουρκία ειδικά την περίοδο αυτή όπου η δυναμική σύγκρουσης με το Ισραήλ αρχίζει να αποκτά και επιχειρησιακά χαρακτηριστικά στη Συρία σε συνδυασμό και με το γεγονός ότι οι Κούρδοι της Συρίας οι οποίοι διαθέτουν έναν αξιόμαχο στρατό συνολικής δύναμης 100 χιλιάδων δεν δέχονται να παραδώσουν τον οπλισμό τους, δεν θέλει από λάθος χειρισμούς της στα ελληνοτουρκικά να αναγκασθεί να επαναφέρει τις μονάδες αυτές στις μητρικές τους έδρες, στη Θράκη και στο Αιγαίο.
Φαίνεται λοιπόν ότι η Τουρκία, αν και απέφυγε να στρατιωτικοποιήσει την κατάσταση με το Πίρι Ρέις δεν μετατοπίζεται από τις κόκκινες αναθεωρητικές γραμμές της, δείχνοντας παράλληλα ενοχλημένη από τα αναχώματα που θέτει η ελληνική πλευρά στην ένταξή της στην ευρωπαϊκή άμυνα αλλά και από τις ενεργειακές εξελίξεις στις περιοχές δυτικά και νοτίως της Κρήτης. Απαιτείται ιδιαίτερη προσοχή καθώς κάθε κίνηση ενίσχυσης της σχέσης Ελλάδα – Κύπρος – Ισραήλ θα ενοχλεί περισσότερο την Τουρκία ειδικά την περίοδο αυτή όπου η Άγκυρα αντιμετωπίζει την δυναμική μιας σύγκρουσης με το Ισραήλ.
Οι παραπάνω εξελίξεις αποκαλύπτουν ότι η Διακήρυξη Φιλίας των Αθηνών «είναι στον αέρα» και η επιλογή επίλυσης των διαφορών με την Τουρκία επενδύοντας αποκλειστικά στο διάλογο έχει αποτύχει αφού το ήρεμο κλίμα που η Ελλάδα επιθυμεί όχι μόνο εκλαμβάνεται ως αδυναμία αλλά η Άγκυρα προσπαθεί να το εκμεταλλευθεί για να προωθήσει τους στρατηγικούς της στόχους εις βάρος του Ελληνισμού.
- Δημοσιεύεται στο «ΠΑΡΟΝ της Κυριακής»
Ο Αντιστράτηγος ε.α. Λάζαρος Καμπουρίδης είναι απόφοιτος της Σχολής Εθνικής Άμυνας, κάτοχος MBA από το Nottingham Trend University, Πτυχιούχος του Τμήματος Ιστορίας & Εθνολογίας του ΔΠΘ, και υποψήφιος Διδάκτορας του Παντείου Πανεπιστημίου, ενώ διετέλεσε μέλος της Ελληνικής Διπλωματικής Αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη την περίοδο 1995-1999, Ακόλουθος Άμυνας στην Ελληνική Πρεσβεία στην Άγκυρα/παράλληλη διαπίστευση στο Μπακού την περίοδο 2013-2017. Είναι συνεργάτης του αμερικανικού Ινστιτούτου αναλύσεων, «Defense & Foreign Affairs». Αποστρατεύθηκε τον Μάρτιο/2022
