Όλοι οι γονείς γινόμαστε μάρτυρες ή ερχόμαστε αντιμέτωποι με εκδηλώσεις βίαιων συμπεριφορών τόσο μέσα στο σπίτι μας όσο και σε παιδικά πάρτι, στο πάρκο, στην παιδική χαρά...
κλπ. Σπρώχνονται για να πάρουν τη σειρά, μιλάνε άσχημα, αρπάζουν παιχνίδια που δεν τους ανήκουν, χτυπάνε, φτύνουν ή και απειλούν.
Ο κ. Στέλιος Μαντούδης, Αναπτυξιακός Εργοθεραπευτής, μάς εξηγεί ότι το πόσο επιθετικό είναι ένα παιδάκι εξαρτάται από εγγενείς αλλά και από περιβαλλοντικούς παράγοντες.
Αυτά μπορεί να συμβαίνουν είτε από ή προς το δικό μας παιδί
• Αν μέσα στο σπίτι μας επικρατεί φασαρία, βιαιότητα από τους γονείς, τότε και τα παιδιά είναι πολύ πιθανό να μιμηθούν και να υιοθετήσουν μία παρόμοια συμπεριφορά
• Ωστόσο, η επιθετικότητα σαν μία συμπεριφορά δεν περιλαμβάνει μόνο αρνητικά στοιχεία αλλά και θετικά
• Πρέπει να βρούμε τον τρόπο και να εκμεταλλευτούμε τις θετικές ιδιότητες της επιθετικότητας, χωρίς βέβαια να της δώσουμε υπεραξία και να ακυρώσουμε όλες τις καλές συμπεριφορές και ηθικές αξίες, όπως είναι ο αλληλοσεβασμός, η ελευθερία λόγου κλπ.
Όσο κι αν ο γονέας προσπαθήσει και καταφέρει να μεταδώσει όλες τις καλές αξίες στο παιδί του, να μάθει να μοιράζεται, να προσφέρει, να είναι ευγενικό κλπ. κάποια στιγμή θα έρθει αντιμέτωπο με τη σκληρή πραγματικότητα, που είναι:
• αυτή της αδικίας
• της ασέβειας
• του ψέματος
• και πολλές φορές της βίας
Πώς θα μάθουμε στα παιδιά μας να υπερασπίζονται τον εαυτό τους σε τέτοιου είδους καταστάσεις και ποια πρέπει να είναι η θέση τους;
Αυτό το ερώτημα έχει σαν αρχή την ίδια την επιθυμία μας ως γονείς:
• Το παιδί μας να γίνει ανεξάρτητο
• Να κατακτήσει νέες γνώσεις
• Να έχει έναν αρχηγικό ρόλο στην ομάδα του, της παρέας του, στο σχολείο
• Να ορίζει τα δικαιώματά του
• Να αναλαμβάνει τις υποχρεώσεις του και έτσι σιγά-σιγά να γίνεται αυτόνομο και με αυτοπεποίθηση
• Θέλουμε να αντιμετωπίζει εμπόδια και δύσκολες καταστάσεις με αποτελεσματικό τρόπο
• Να είναι πρώτος, να συναγωνίζεται, να διεκδικεί, να απαντά σε προκλήσεις
Όλα αυτά αποτελούν αυτό που ονομάζουμε στην παιδοψυχολογία "λειτουργική επιθετικότητα"
Τι κάνουμε όταν το παιδί μας εμπλακεί σε καβγά;
Καταρχήν, η στάση μας έχει να κάνει με την ηλικία του παιδιού. Αν έχουμε ένα παιδάκι ηλικίας μεταξύ 18 μηνών μέχρι 3,5 ετών και είμαστε για παράδειγμα σε ένα πάρτι και ένα άλλο συνομήλικο παιδάκι αρπάξει από τα χέρια του δικού μας το παιχνίδι του.
• Τότε, αφού βρίσκεται υπό την επίβλεψη μας, κάνουμε αρχικά λεκτική καθοδήγηση στο δικό μας παιδί: «Ζήτα από το παιδάκι ευγενικά να στο δώσει πίσω το παιχνίδι σου»
• Αν αυτό δεν ανταποκριθεί, τότε επεμβαίνουμε και ζητάμε εμείς ευγενικά από το άλλο παιδάκι να το επιστρέψει: «Τώρα είναι η σειρά π.χ. του Γιώργου, είναι δικό του το παιχνίδι, όταν τελειώσει και θέλει να στο δώσει θα μπορείς να παίξεις»
• Κατόπιν του περιστατικού, στο αυτοκίνητο ή στο σπίτι, το συζητάμε
Σε παιδιά που είναι μεγαλύτερης ηλικίας:
• Καλό είναι να μην το εμποδίσετε από το να το διεκδικήσει
• Μη παρέμβετε
• Αφήστε το να υπερασπιστεί τον εαυτό του με λεκτικό τρόπο
• Αφήστε το να ορίσει τις επιλογές του, με ποιους θα παίζει, πώς θα παίζει και τι θα παίζει
• Αφήστε το ελεύθερο να εκφραστεί και να αντιδράσει όταν αδικείται ή όταν γίνεται αντικείμενο της επιθετικότητας των άλλων
Συμβουλή Ειδικού:
Σαφώς και θα επέμβετε όταν κρίνετε ότι αντιμετωπίζει μεγαλύτερα παιδιά ή όταν προβλέπετε σωματική βία. Προκύπτει το εύλογο συμπέρασμα ότι η "λειτουργική επιθετικότητα" είναι μια θετική μορφή παιδικής συμπεριφοράς, που βοηθά τα παιδιά να εδραιώνουν τη δική τους ελευθερία, να λαμβάνουν το σεβασμό των συνομηλίκων τους και να προασπίζονται τα δικαιώματά τους. Ως γονείς, οφείλουμε να διδάξουμε τα παιδιά μας πώς να αμύνονται, πώς να αξιολογούν τις συμπεριφορές και πώς να αντιδρούν όταν γίνονται δέκτες "εχθρικής επιθετικότητας" σε κάθε επίπεδο της ζωής τους.
