Του Ανδρέα Μουντζουρούλια
Την απόσυρση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ, την οποία επιθυμεί σφόδρα η Μόσχα, προλογίζουν τα ρωσικά ΜΜΕ, μετά την έναρξη της στρατιωτικής επιχείρησης «πηγή της Ειρήνης», η οποία ξεκίνησε από την Άγκυρα στη Συρία.
Η επιχείρηση αυτή κατά τους ίδιους είναι η τελική ώθηση για την ανασύνταξη του στρατιωτικο-πολιτικού και οικονομικού χάρτη της Ευρώπης και της Ευρασίας στο σύνολό της.
«Όπως γνωρίζετε, η Τουρκία είναι το πιο σημαντικό μέλος του ΝΑΤΟ στο αντιρωσικό αυτό στρατιωτικό μπλοκ. Ο τουρκικός στρατός είναι ο δεύτερος πολυπληθέστερος της συμμαχίας μετά τον αμερικανικό, ενώ ο τουρκικός στόλος ελέγχει τα Στενά, εμποδίζοντας τον ρωσικό στόλο της Μαύρης Θάλασσας να εισέλθει στο Αιγαίο και την Μεσόγειο Θάλασσα. Στη στρατιωτική βάση του Ιντσιρλίκ το αμερικανικό Πεντάγωνο έχει αποθέματα τακτικών πυρηνικών όπλων σε μια σχετική απόσταση από τα ρωσικά σύνορα", τονίζει Ρώσος ειδικός.
"Τώρα όμως όλα μπορούν να αλλάξουν. Η Ουάσινγκτον είναι απασχολημένη και συζητά την μεταφορά του πυρηνικού οπλοστασίου από την Τουρκία. Ως εναλλακτική λύση αποτελεί η μεταφορά των αμερικανικών βομβών σε αμερικανική στρατιωτική βάση στην Ελλάδα ή ακόμη και στην Κύπρο (εφόσον εισέλθει στο ΝΑΤΟ).
Η Ευρωπαϊκή Ένωση καταδίκασε την τουρκική στρατιωτική επιχείρηση στη Συρία. Τα μέλη της συμφώνησαν να διακόψουν κάθε προμήθεια όπλων στην Τουρκία.
Οι χθεσινοί σύμμαχοι χτυπούν αλύπητα την τουρκική οικονομία. Ο Πρόεδρος Τραμπ έχει σταματήσει τις διαπραγματεύσεις με την Άγκυρα, οι οποίες αφορούν συμφωνίες πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων, επιβάλλοντας αυξημένους δασμούς στα προϊόντα μεταλλουργίας. Η Ουάσιγκτον επέβαλε επίσης προσωπικές οικονομικές κυρώσεις εναντίον βασικών μελών της τουρκικής κυβέρνησης, ενώ η ήδη υποτιμημένη κατά 30% τουρκική λίρα συνέχισε την περαιτέρω ελεύθερη πτώση της", συνέχισε ο ίδιος.
Πόσο μακριά μπορούν να πάνε όλα αυτά; Είναι πιθανό η Άγκυρα τώρα πιο πολύ από ποτέ, να αφήσει ΗΠΑ, Ευρώπη και ΝΑΤΟ;
Και αν ναι, ποιες είναι οι πιθανότητες η Τουρκία να απομακρυνθεί από τη Δύση και να μετακινηθεί προς την Ανατολή, στρέφοντας τα μάτια της προς το Ευρασιατικό ΝΑΤΟ, τον οργανισμό CSTO;
"Πρώτα απ 'όλα, πρέπει να καταλάβουμε τι αποτελεί σήμερα η Βορειοατλαντική Συμμαχία. Κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, το ΝΑΤΟ ήταν ένα σταθερό γεωπολιτικό αντίβαρο στο σοσιαλιστικό στρατόπεδο. Οι αντιφάσεις μεταξύ των μελών αποκρύβονταν μπροστά στην ανάγκη αντιμετώπισης της τότε «κομμουνιστικής απειλής». Αλλά όλα άλλαξαν το 1991, όταν διαλύθηκε η Σοβιετική Ένωση, και τα ίδια τα μέλη της στράφηκαν σε ένα καπιταλιστικό μοντέλο ανάπτυξης.
Η υπαρξιακή εξωτερική απειλή εξαφανίστηκε και μαζί της η ρίζα της ενοποίησης των παραδοσιακών ανταγωνιστών του δυτικού κόσμου. Το μπλοκ του ΝΑΤΟ παρέμεινε εργαλείο για τον έλεγχο των ΗΠΑ απέναντι στην Ευρώπη. Και ο ρόλος της Τουρκίας εδώ φαίνεται ξεχωριστός. Υπήρχαν λόγοι για την ένταξή της στη συμμαχία.
Πρώτον, η ΕΣΣΔ είχε εκφράσει ορισμένες εδαφικές απαιτήσεις εναντίον της Τουρκίας, η οποία μεγάλωσε εδαφικά καταπατώντας σοβιετικό έδαφος στην Υπερκαυκασία το 1921 (συνθήκη του Κάρς).
Δεύτερον, στην τουρκική κοινωνία τα αριστερά αισθήματα ήταν πολύ ισχυρά, ειδικά μεταξύ των διανοουμένων.
Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι η Άγκυρα έσπευσε στη Δύση για στήριξη κατά της ΕΣΣΔ. Οι Τούρκοι έπρεπε ακόμη να στείλουν τα στρατεύματά τους για να βοηθήσουν τους Αμερικανούς στην Κορέα, επιδεικνύοντας όμως την πίστη τους στις ΗΠΑ.
Ως ευγνωμοσύνη, η Ουάσινγκτον υποστήριξε το σχηματισμό των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, κατασκεύασε στρατιωτικές βάσεις και ραδιοφωνικούς σταθμούς πληροφοριών στην επικράτειά της.
Ωστόσο, σταδιακά, άρχισαν να συσσωρεύονται σοβαρές αντιφάσεις στις σχέσεις μεταξύ Άγκυρας και ΗΠΑ.
Με την εξαφάνιση της ΕΣΣΔ, δεν εξαφανίστηκε μόνο η εξωτερική απειλή, αλλά και η ανάγκη να απεικονιστεί «φιλία» με έναν ιστορικό αντίπαλο όπως η Ελλάδα για τους Τούρκους.
Η διάθεση άλλαξε και στην ίδια την τουρκική κοινωνία, η οποία έχει αντιληφθεί το ΝΑΤΟ ως ένα μυστικό δυτικό οργανισμό που δρα κατά της χώρας , παρά ως κάτι δημοκρατικό. Το γεγονός ότι στην Τουρκία δεν έχει ποτέ επιτραπεί η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ταπεινώνει επίσης εδώ και δεκαετίες την χώρα, μη συμβάλλοντας στη διεθνή δημοτικότητά της. Τέλος ερχόμενοι στο σήμερα, η Άγκυρα δεν θέλει «στα πόδια της» τους Σύρους Κούρδους, διότι τους θεωρεί ως την κύρια απειλή για την εδαφική ακεραιότητα της.
Αποδεικνύεται λοιπόν περίτρανα ότι υπάρχουν προϋποθέσεις για την αποχώρηση της Τουρκίας από το ΝΑΤΟ. Είναι αλήθεια ότι η κατάσταση δεν έχει ακόμη ωριμάσει. Οι ΗΠΑ και η ΕΕ θα προτιμούσαν να μην αποκλείσουν το σημαντικότερο μέλος της συμμαχίας, αλλά να διώξουν τον Ερντογάν και να φέρουν μια ηγεσία «πιο υπάκουη», εξοργίζοντας όμως έτσι όλους τους Τούρκους.
Από την άλλη πλευρά, είναι πολύ βολικό για τον Πρόεδρο Ερντογάν ότι έχει ένα συγκεκριμένο περιθώριο ελιγμών μεταξύ Δύσης και Ανατολής. Μπορεί να αντικαταστήσει τα νατοϊκά του όπλα με ρωσικά. Εάν κρίνει αυτός παραίτητο, θα προβεί σε μια εναλλακτική λύση προς τη Βορειοατλαντική Συμμαχία, με την είσοδο της χώρας στο "Ευρασιατικό ΝΑΤΟ" και το στρατιωτικό σκέλος της, τον οργανισμό CSTO. Πιθανή τουρκική είσοδος στην Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, σημαίνει αυτόματα και εμβάθυνση της συνεργασίας με την Κίνα.
Γιατί όχι; Κρίνοντας από τα γεγονότα στην Συρία, όταν οι Κούρδοι εγκαταλείφθηκαν από τους Αμερικανούς, στράφηκαν αμέσως προς τη Δαμασκό και τη Μόσχα για βοήθεια. Προσβεβλημένοι από την στάση των ΗΠΑ, οι Τούρκοι μπορούν επίσης να στραφούν επίσης προς τη Ανατολή. Στην "εποχή του Τραμπ " άλλωστε όλα είναι δυνατά», καταλήγει Ρώσος ειδικός.
Αυτό είναι και το κύριο παιχνίδι μαζί με τους υδρογονάθρακες που παίζουν "μικροί και μεγάλοι" πλην Ελλάδος, εδώ και μεγάλο διάστημα στην Α.Μεσόγειο και την Μέση Ανατολή και είναι σχεδόν μαθηματικά σίγουρο, ότι όλα αυτά μπορεί να οδηγήσουν σε κάτι πολύ άσχημο όπως σε μια γενικευμένη πολεμική αναμέτρηση με απρόβλεπτες όμως συνέπειες.
