Η μάχη του Κουρσκ έχει μείνει στην ιστορία όχι μόνο λόγω της σημασίας και του καθοριστικού ρόλου της στην πορεία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και για τα άρματα μάχης, τα τεθωρακισμένα τανκς τόσο των Σοβιετικών όσο και των Γερμανών, που ήρθαν αντιμέτωπα μέχρις εσχάτων.
Η μεγαλύτερη αρματομαχία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε σαν σήμερα, στις 5 Ιουλίου του 1943, στην περιοχή του Κουρσκ στην σημερινή Ουκρανία, στιγμάτισε τον Μεγάλο Πατριωτικό Αγώνα των Σοβιετικών Δυνάμεων και αποτελεί μέχρι και σήμερα αντικείμενο έρευνας και μελέτης από ιστορικούς και αναλυτές.
Το υπόβαθρο
To καλοκαίρι του 1943 ο Γερμανικός Στρατός προετοιμαζόταν για τη διεξαγωγή της Επιχείρησης CITADEL, τη μεγάλη επίθεση εναντίον της εξέχουσας του Κουρσκ.
Με το να εφαρμόσουν την επιτυχημένη τακτική της κυκλωτικής κίνησης, οι Γερμανοί αποσκοπούσαν στην εξάλειψη της σοβιετικής εξέχουσας, την ταχεία συντριβή των εχθρικών δυνάμεων που είχαν αναπτυχθεί εντός αυτής και τη δημιουργία των προϋποθέσεων που θα επέτρεπαν να τεθεί η Σοβιετική Ένωση εκτός πολέμου.
Από την πλευρά τους, οι Ρώσοι αξιοποίησαν το χρονικό διάστημα έως την έναρξη της γερμανικής επίθεσης και μετέτρεψαν την εξέχουσα του Κουρσκ σε ένα τεράστιο οχυρό.
Στην καθοριστική σύγκρουση που ακολούθησε οι Ρώσοι εξουθένωσαν τον εχθρό με την αμυντική δραστηριότητά τους, κατέστρεψαν τα τεθωρακισμένα του και, τελικά, ανέλαβαν την πρωτοβουλία των κινήσεων.
Οι Σοβιετικοί είχαν το πάνω χέρι σε όλες τις παραμέτρους που καθόρισαν την έκβαση της Μάχης του Κουρσκ. Αυτοί υπαγόρευσαν στους Γερμανούς το πεδίο της μάχης, τη φύση και το είδος των εχθροπραξιών.
Είναι αλήθεια ότι οι Σοβιετικοί υπέπεσαν σε σφάλματα κατά τη διάρκεια της μάχης, κάτι που παραδέχθηκαν και οι ίδιοι στην εξιστόρηση των γεγονότων κατά τη μεταπολεμική περίοδο. Παρά ταύτα, ο Κόκκινος Στρατός αφομοίωνε γνώσεις σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Σε τελική ανάλυση, εκείνος που έκανε την πλέον εύστοχη παρατήρηση για την «εκατόμβη θυμάτων του Belgorod» δεν ήταν άλλος από τον Hoth, που είπε στον von Manstein τα εξής: «Από το 1941 και μετά οι Ρώσοι έχουν μάθει πολλά. Δεν είναι πλέον απαίδευτοι χωριάτες. Έχουν διδαχθεί από εμάς την τέχνη του πολέμου».
Οι δυνάμεις των δύο πλευρών
Oι Γερμανοί δέσμευσαν περίπου 50 μεραρχίες (16 από αυτές θωρακισμένες ή γρεναδιέρων), αποτελούμενες από 900.000 άνδρες, με 10.000 πυροβόλα και 2.700 τεθωρακισμένα.
Στη σοβιετική πλευρά παρατάχθηκαν περίπου 100 μεραρχίες, με 1.300.000 άνδρες, 20.000 πυροβόλα και 3.500 τεθωρακισμένα και αυτοκινούμενα πυροβόλα. Aργότερα προστέθηκαν στη μάχη oι δυνάμεις του Mετώπου της Στέπας, δηλαδή ακόμη 573.000 άνδρες και 1.551 τεθωρακισμένα.
To κυρίως θέατρο της μάχης, η προεξοχή του Kουρσκ, είχε μέγεθος 240 χιλιόμετρα από Bορρά προς Nότο και 120 χιλιόμετρα από δυτικά προς ανατολικά.
Η μάχη του Κουρσκ και οι συνέπειές της
Το σημαντικότερο κέρδος που είχε η Σοβιετική Ένωση από τη νίκη της επί των Γερμανών στο Κουρσκ ήταν το γεγονός ότι ανέλαβε την πρωτοβουλία των κινήσεων σε επίπεδο στρατηγικής. Μετά το Κουρσκ οι Γερμανοί δεν πραγματοποίησαν άλλες επιθέσεις στο Ανατολικό Μέτωπο.
Από τα τέλη Ιουλίου του 1943, όταν οι Σοβιετικοί άρχισαν να ανακτούν με τις αντεπιθέσεις τους τα περιορισμένα εδάφη που είχε καταφέρει να καταλάβει η Βέρμαχτ εντός της εξέχουσας του Κουρσκ, η προέλαση του Κόκκινου Στρατού ήταν συνεχής και τερματίστηκε μόνον όταν η Κόκκινη Σημαία υψώθηκε στο Γερμανικό Κοινοβούλιο, στο Βερολίνο, το Μάιο του 1945.
