Η ιστορική στιγμή ανασύρεται από το χρονοντούλαπο της ιστορίας και μαζί φέρνει μνήμες και μαρτυρίες.
Γράφει ο Νίκος Κατσαρός
Ηταν Απρίλης του 1999 όταν η Ενωσης Σέρβων Χημικών(Serbian Chemical Society) επικοινώνησε μαζί μου ,ήμουν τότε πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Χημικών (Ε.Ε.Χ) και μου είπαν ότι από τους βομβαρδισμούς στο Πάντσεβο ,βιομηχανική περιοχή του Βελιγραδίου, αλλά και σε άλλες βιομηχανικές περιοχές της χώρας εκλύονταν διοξίνες,φουράνια,ΠολυΧλωριομένα Διφαινύλια(PCB),
κλπ. και δεν μπορούσαν να μετρηθούν διότι είχαν τον απαραίτητο εξοπλισμό και αντιδραστήρια.Συγχρόνως οι βμβαρδισμοί με βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου μόλυναν με ραδιενέργεια την ευρύτερη περιοχή της Σερβίας.Το Κέντρο Πυρηνικών Ερευνών Βίντσα έξω από το Βελιγράδι ήταν παροπλισμένο. Με απόφαση της Ε.Ε.Χ. προμηθεύτηκα τα απαραίτητα αντιδραστήρια και άλλα υλικά και μαζί με δύο άλλα μέλη της Δ.Ε. της Ε.Ε.Χ. μετά από δεκαοκτώ ώρες ταξίδι με το τραίνο μέσω Σκοπίων,και με συνεχείς ελέγχους λόγω του εμπάργκο,φθάσαμε στο Βελιγράδι,χωρίς να εντοπισθούν τα χημικά κλπ.που μεταφέραμε και τα παραδώσαμε στο Ινστιτούτο Υγιεινής του Βελιγραδίου που ήταν υπεύθυνο για τις μετρήσεις.
Την επομένη επισκεφθήκαμε το Πάντσεβο την βιομηχανική περιοχή του Βελιγραδίου και την μεγαλύτερη της Σερβίας οπου το εργοστάσιο παρασκευής αμμωνίας ήταν τελείως κατεστραμένο και μια σειρά από τοξικές και δηλητηριώδεις ουσίες μόλυναν την ευρύτερη περιοχή του Βελιγραδίου.Δίπλα το εργοστάσιο παραγωγής χλωρίωσης του νερού είχε επίσης βομβαρδισθεί με αποτέλεσμα οι κάτοικοι του Βελιγραδίου να πίνουν νερό που δεν ήταν καθαρό.Επίσης το διυλιστήριο πετρελαίου ήταν κατεστραμμένο από τους βομβαρδισμούς και το προσωπικό με υπεράνθρωπες προσπάθειες μετέφερε σε ασφαλείς χώρους ,ευφλεκτα υλικά και συσκευές που περιείχαν πολυχλωριομένα διφαινύλια και που βομβαρδιζόμενα θα παρήγαγαν διοξίνες και φουράνια.Η όλη εικόνα ήταν τραγική,αλλά οι ηρωικές προσπάθειες του προσωπικού ήταν σαν τίποτε να μην είχε συμβεί.Στο μεταξύ οι μετρήσεις του Ινστιτούτου Υγιεινής του Βελιγραδίου έδειχναν υψηλά επίπεδα διοξινών στην περιοχή του Βελιγραδίου.Συνολικά το Ινστιτούτο μέτρησε 27 τοξικές ουσίες στην ατμόσφαιρα του Βελιγραδίου αλλά επισημαίνω τις διοξίνες επειδή παραμένουν στην ατμόσφαιρα για περισσότερα από είκοσι χρόνια και συσωρεύωνται στον οργανισμό έχουν δηλαδή αθροιστική δράση και είναι ύποπτα για καρκινογενέσεις,τερατογενέσεις και βλάβες στο αμυντικό σύστημα του οργανισμού.
Ο άλλος μεγάλος κίνδυνος ήταν τα βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου.Τα νατοϊκά αεροπλάνα βομβάρδιζαν με βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου.οπου εκπέμπουν ραδιενέργεια για χιλιάδες χρόνια και μολύνουν τον υδροφόρο ορίζοντα για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα.Οι επιπτώσεις από τα βλήματα απεμπλουτισμένου ουρανίου ήταν γνωστές από τον πρώτο πόλεμο Ιράκ ,Ηνωμένων Πολιτειών και συμμάχων,οπου πολλοί αμερικανοί βετεράνοι εμφάνισαν το <<σύνδρομο του κόλπου>> με καρκινογενέσεις,τερατογενέσεις,δερματοπάθειες,αναπνευστικά και ψυχολογικά προβλήματα.
Υπήρχε ανησυχία εκείνη την περίοδο ότι το ραδιενεργό νέφος και το νέφος διοξινών θα έφθανε και στην Ελλάδα.Ο τότε Υπουργός Περιβάλλοντος Κ.Λαλιώτης, ορισε εμένα ως πρόεδρο της Ενωσης Ελλήνων Χημικών και τον τότε πρόεδρο του Τεχνικού Επιμελητηρίου να συντονίζουμε 27 φορείς Πανεπιστήμια,Ερευνητικά Κέντρα,Δημόσιους και Ιδιωτικούς φορείς που παρακολουθούσαν το φαινόμενο.Τελικά η χώρα μας δεν απειλήθηκε ούτε από το ραδιενεργό νέφος ούτε από τις διοξίνες,εάν όμως συνεχιζόταν οι βομβαρδισμοί ο κίνδυνος θα ήταν ορατός.
Δυο μέρες αργότερα πηγαίνοντας προς την δεύτερη βιομηχανική περιοχή του Νόβισαντ ,σταματήσαμε διότι μας ενημέρωσαν ότι βομβαρδιζόνταν η περιοχή μπροστά μας,όταν μετα μερικές ώρες περάσαμε είδαμε ένα βομβαρδισμένο βενζινάδικο.Το ίδιο βράδυ παρακολουθώντας CNN άκουσα…οτι βομβαρδίστηκαν στρατιωτικές αποθήκες πετρελαίου.Αργότερα σε συνέδριο στην Λισσαβώνα της Πορτογαλίας ο τότε εκπρόσωπος τύπου του ΝΑΤΟ δήλωνε <<ποτέ στην ζωή μου δεν είπα τόσες αναλήθειες οσο κατά την διάρκεια των βομβαρδισμών στην Σερβία>>.
