Του Μάνου Χατζηγιάννη
Στα 12 χρόνια μετά την ανεξαρτησία του Μαυροβουνίου, η χώρα εντάχθηκε στο ΝΑΤΟ, ενίσχυσε τις αμυντικές δαπάνες της και σύμφωνα με επίσημα στοιχεία συμβάλλει περισσότερο κατά κεφαλήν στον πόλεμο στο Αφγανιστάν από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ωστόσο, αυτός ο σύμμαχος των Η.Π.Α. - μικρότερος από την πολιτεία του Κοννέκτικατ – βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα δια της τεθλασμένης όταν αργά την Τρίτη ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλτν Τραμπ για άλλη μια φορά επέκρινε το ΝΑΤΟ.
Συγκεκριμένα ο Αμερικανός πρόεδρος ανέφερε ότι δεν θα ήταν ευχαριστημένος να υπερασπιστεί το "μικροσκοπικό" Μαυροβούνιο εάν δεχόταν αυτό επίθεση, θέτοντας υπό αμφισβήτηση την κεντρική αρχή του ΝΑΤΟ για αμοιβαία άμυνα.
Αμφισβήτησε επίσης το κατά πόσον οι «πολύ επιθετικοί άνθρωποι» της χώρας θα μπορούσαν να βοηθήσουν το ΝΑΤΟ σε έναν ενδεχόμενο πόλεμο με τη Ρωσία.
Όπως και άλλοι πρόεδροι πριν από αυτόν, ο Τραμπ θέλει τα μικρότερα μέλη του ΝΑΤΟ να σηκώνουν το βάρος δαπανώντας περισσότερα για τον στρατό και την άμυνα. Αλλά είναι ο πρώτος που αμφισβητεί άμεσα τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας της συμμαχίας. Οι επικριτές του έσπευσαν να πουν ότι αποσταθεροποιεί ένα από τα θεμέλια του δυτικού κόσμου μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο.
Βέβαια ο Τραμπ δεν ανακίνησε το θέμα με το Μαυροβούνιο ο ίδιος. Χρησιμοποιήθηκε τεχνηέντως ως παράδειγμα από τον Tucker Carlson κατά τη διάρκεια συνέντευξης στο Fox News.
"Η ιδιότητα του μέλους στο ΝΑΤΟ υποχρεώνει τα μέλη να υπερασπιστούν οποιοδήποτε άλλο μέλος δέχεται επίθεση", δήλωσε ο Carlson. "Ας πούμε ότι το Μαυροβούνιο, το οποίο εντάχθηκε πέρυσι, δέχεται επίθεση. Γιατί πρέπει ο γιος μου να πάει στο Μαυροβούνιο για να το υπερασπιστεί από την επίθεση;"σχολίασε
Σε αυτό ο Τραμπ απάντησε: "Καταλαβαίνω τι λέτε, έχω θέσει την ίδια ερώτηση: το Μαυροβούνιο είναι μια μικρή χώρα με πολύ δυνατούς ανθρώπους ... Είναι πολύ επιθετικοί άνθρωποι. Μπορεί να γίνουν επιθετικοί και τότε συγχαρητήρια είστε στον Τρίτο Παγκόσμιο Πόλεμο"
Δεκατέσσερις άνθρωποι βρίσκονται σήμερα σε δίκη στο Μαυροβούνιο κατηγορούμενοι ότι σχεδίασαν να σκοτώσουν τον πρωθυπουργό και να προβούν σε πραξικόπημα για να φέρουν στην εξουσία ένα φιλορωσικό κόμμα. Η κυβέρνηση αναφέρει ότι ένας από τους στόχους του σχεδίου ήταν να σταματήσει τη χώρα από την ένταξη στο ΝΑΤΟ. Το Κρεμλίνο έχει αρνηθεί οποιαδήποτε σχέση με το φερόμενο σχέδιο.
Λέγοντας ότι είχε «ρωτήσει την ίδια ερώτηση» για ποιο λόγο θα έπρεπε να ζητηθεί από τα στρατεύματα των Αμερικανών να υπερασπιστούν τους συμμάχους τους, ο Τράμπ έβαλε μπουρλότο σε ολόκληρο το νόημα της ύπαρξης του ΝΑΤΟ.
Το άρθρο 5 της ιδρυτικής συνθήκης αναφέρει ότι μια επίθεση εναντίον ενός μέλους "θεωρείται επίθεση εναντίον όλων" και βρίσκεται στην "καρδιά" της ύπαρξης του οργανισμού. Δεν υποχρεώνει ειδικά τους συμμάχους να ανταποκριθούν με ένοπλη ισχύ, αλλά αυτό είναι το πνεύμα το οποίο πολλοί αναγνωρίζουν.
Η μόνη φορά που έγινε επίκληση του άρθρου 5 ήταν για λογαριασμό των ΗΠΑ μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.
Δεν είναι η πρώτη φορά πάντως που το Τράμπ αμφισβήτησε την αρχή της αμοιβαίας άμυνας. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής του εκστρατείας, δήλωσε στους New York Times ότι η προθυμία του να προστατεύσει τα μικρότερα κράτη από τη Ρωσία εξαρτάται από τις αμυντικές τους δαπάνες.
Στη συνέντευξή του στο Fox News την Τρίτη, ο Tράμπ ανέφερε ξανά ότι δεν του αρέσει η ιδέα της αμοιβαίας άμυνας, λέγοντας για το ΝΑΤΟ "αλλά αυτός είναι ο τρόπος που δημιουργήθηκε".
Άλλοι πρόεδροι συμπεριλαμβανομένου του Μπαράκ Ομπάμα έχουν υποστηρίξει το ίδιο σημείο και πολλοί ειδικοί συμφωνούν με την αρχή ότι άλλες χώρες πρέπει να πληρώσουν περισσότερα.
Αυτό στο οποίο αντιτίθενται οι επικριτές του Τράμπ είναι ο τρόπος με τον οποίο το κάνει, με σκληρή ρητορική που αποσταθεροποιεί την συμμαχία και επικρίνει και υπονομεύει τους συμμάχους, ενώ εμφανίζεται την ίδια στιγμή πιο μαλακός απέναντι στον ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν.
Το 2014, κάθε μέλος της συμμαχίας συμφώνησε ότι μέχρι το 2024 θα δαπανούσε το 2% του εθνικού του πλούτου στην άμυνα. Επί του παρόντος, μόνο πέντε έθνη το επιτυγχάνουν αυτό και ο Τραμπ κατηγόρησε ορισμένα έθνη, όπως η Γερμανία, για υστέρηση.
Το Μαυροβούνιο δαπανά περίπου το 1,5% του εθνικού του προϋπολογισμού για την άμυνα, σύμφωνα με τις στατιστικές του ΝΑΤΟ, και υποστηρίζει ότι θα φτάσει το 2% έως την ημερομηνία στόχου του 2024.
Συνεισφέρει σήμερα με 20 στρατιώτες στη λειτουργία του ΝΑΤΟ στο Αφγανιστάν, συμμετοχή η οποία με πληθυσμό περίπου 620.000 κατοίκων καθιστούν την συνεισφορά του Μαυροβουνίου μεγαλύτερη κατά κεφαλήν από την επίσημη συνεισφορά των ΗΠΑ 8.475.
Πάντως η ιστορία με τις ΗΠΑ και το Μαυροβουνιο δεν είναι τωρινή. Κατά την περυσινή διάσκεψη κορυφής του ΝΑΤΟ, ο Αμερικανός πρόεδρος έσπρωξε τον Πρωθυπουργό του Μαυροβουνίου Duško Marković από τους ηγέτες που προετοιμάζοντας για την ομαδική φωτογραφία.
https://www.youtube.com/watch?v=PY-8qp7FY_s
