Του Μάνου Χατζηγιάννη
Όποιος θέλει ειρήνη, προετοιμάζεται για πόλεμο; Πολύ κλισέ το λατινικό ρητό (Si vis pacem para bellum) αλλά επίκαιρο.... Οι προβλέψεις έχουν γίνει πλέον πραγματικότητα για την εμφάνιση μιας νέας ομάδας άμυνας που θα αλλάξει το ευρωπαϊκό περιβάλλον ασφαλείας.
Στις 25 Ιουνίου, οι αρχηγοί άμυνας από εννέα χώρες της ΕΕ υπέγραψαν τη δημιουργία μιας νέας δύναμης που ονομάζεται Ευρωπαϊκή Πρωτοβουλία Παρεμβάσεων (EII) με μπροστάρη τον Γάλλο Πρόεδρο Emanuel Macron. Ο νέος οργανισμός θα έχει έναν κοινό προϋπολογισμό και ένα δόγμα που θα καθορίζει τις κατευθυντήριες γραμμές του για ενεργό και κοινό προγραμματισμό για ενδεχόμενες περιστάσεις στις οποίες το ΝΑΤΟ μπορεί να μην εμπλακεί.
Η ομάδα περιλαμβάνει το Ηνωμένο Βασίλειο, τη Γερμανία, τη Δανία, τις Κάτω Χώρες, το Βέλγιο, την Εσθονία, την Ισπανία και την Πορτογαλία. Η Ιταλία μπορεί επίσης να συμμετάσχει σύντομα. Η πρωτοβουλία δεν συνδέεται με την κοινή ευρωπαϊκή άμυνα της ΕΕ, η οποία περιλαμβάνει τη συμφωνία PESCO καθώς και με το ΝΑΤΟ. Η Μεγάλη Βρετανία παραδοσιακά αντιτίθεται στην ιδέα της δημιουργίας μιας ευρωπαϊκής αμυντικής συμμαχίας, φοβούμενη ότι θα υπονόμευε τη διατλαντική ενότητα. Τώρα όμως οδηγήθηκε σε μια μεταστροφή απόψεων, καθώς οι ρωγμές στις ΗΠΑ μεγαλώνουν....
Η νέα δύναμη πρέπει να είναι πολύ πιο αποτελεσματική από οτιδήποτε άλλο μπορεί να προσφέρει η ΕΕ, με μια απλοποιημένη διαδικασία λήψης αποφάσεων που θα επιτρέψει έναν γρήγορο χρόνο αντίδρασης. Ο σχετικά μικρός αριθμός μελών της θα της δώσει μεγαλύτερη ευελιξία σε σύγκριση με την ΕΕ ή το ΝΑΤΟ. Για παράδειγμα, οι τέσσερις πολυεθνικές στρατιωτικές ομάδες μάχης της ΕΕ που δημιουργήθηκαν ήδη από το 2007 δεν έχουν αναπτυχθεί ποτέ.
Η κύρια αποστολή του νέου “Ευρωστρατού” είναι να προσφέρει ταχεία ανταπόκριση σε κρίσεις που θα μπορούσαν να απειλήσουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια. Οι ενέργειες πρέπει να διεξάγονται ανεξάρτητα από τον έλεγχο των ΗΠΑ.
Το Ηνωμένο Βασίλειο θα παραμείνει μέλος αυτής της ευρωπαϊκής οντότητας για την άμυνα ακόμη και μετά την αποχώρησή του από την ΕΕ το επόμενο έτος. Η Δανία, η οποία διατηρεί ειδικό καθεστώς εξαίρεσης και δεν έχει προσχωρήσει στην PESCO, έχει υπογράψει τον ΕΙΙ. Πρόκειται για ένα βήμα προς την κατεύθυνση της δημιουργίας μιας πραγματικής ευρωπαϊκής ένοπλης δύναμης.
Αν η διαδικασία κερδίσει πόντους, η Νορβηγία, ένα μέλος του ΝΑΤΟ που είναι εκτός της ΕΕ, καθώς και η Σουηδία και η Φινλανδία, που είναι μέλη της ΕΕ αλλά εκτός του ΝΑΤΟ, θα μπορούσαν σύμφωνα με ειδικούς αναλυτές να εξετάσουν το ενδεχόμενο ένταξής τους στον ΕΙΙ. Η Σουηδία και η Φινλανδία είναι ήδη μέλη της κοινής δύναμης εκστρατείας του Ηνωμένου Βασιλείου.
Θα μπορούσε ο νέος αυτός “Ευρωστρατός” να υπονομεύσει το ΝΑΤΟ; Σε κάποιο βαθμό θα το κάνει, είναι η πρώτη απάντηση των αναλυτών. Οποιαδήποτε αμυντική ομάδα εκτός της συμμαχίας που ενεργεί ανεξάρτητα την αποδυναμώνει. Ταυτόχρονα, όμως, αυτό δίνει στο ΝΑΤΟ την ευκαιρία να επικεντρωθεί στο ευρωπαϊκό θέατρο επιχειρήσεων χωρίς να αποσπάται η προσοχή από άλλα καυτά σημεία.
Κάθε νόμισμα έχει δύο πλευρές. Το Αφγανιστάν είναι ένα παράδειγμα αλληλεγγύης σε επίπεδο ΝΑΤΟ, αλλά αποτελεί επίσης παράδειγμα για το πώς μια κρίση που συμβαίνει εκτός του κύριου πεδίου αρμοδιότητας της συμμαχίας αποδυνάμωσε τη θέση του ΝΑΤΟ στην Ευρώπη.
Οι Ευρωπαίοι συμμετείχαν στις επιχειρήσεις στο Αφγανιστάν και στο Ιράκ, συγκρούσεις για τις οποίες δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον, προκειμένου να ικανοποιήσουν τις ΗΠΑ. Η πραγματική απειλή για την Ευρώπη προέρχεται από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (MENA). Η προγραμματισμένη δημιουργία κέντρων υποδοχής μεταναστών στην Αφρική μπορεί να απαιτήσει στρατιωτική συμμετοχή. Η Ουάσινγκτον βλέπει την μεταναστευτική κρίση της Ευρώπης ως ένα μακρινό πρόβλημα που δεν επηρεάζει άμεσα τα συμφέροντα της εθνικής ασφάλειας. Το ΝΑΤΟ προτρέπει τους Ευρωπαίους να επικεντρωθούν περισσότερο στη λεγόμενη ρωσική απειλή που κανείς δεν παίρνει σοβαρά, παρά το γεγονός ότι η υπεράσπιση των δικών της συνόρων είναι ένα πιεστικό ζήτημα.
Η Ευρώπη δεν μπορεί ποτέ να είναι πραγματικά ανεξάρτητη χωρίς την ικανότητα να αναπτύξει μια ισχυρή άμυνα από μόνη της, υποστηρίζουν στρατιωτικοί αναλυτές και φέρνουν ως παράδειγμα, το γεογονός πως σύμφωνα με τους ίδιους η ΕΕ χρειάζεται μια κοινή δύναμη συνόρων για να αποτρέψει την παράνομη μετανάστευση, η οποία μοιάζει σαφώς πραγματική απειλή.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι πως σύμφωνα με τους ειδικούς τα συμφέροντα της νέας ομάδας και της Ρωσίας δεν βρίσκονται σε σύγκρουση. Εάν τελικά κερδίσει η κυβέρνηση της Συρίας που υποστηρίζεται από τη Ρωσία, η πλημμύρα των προσφύγων στην Ευρώπη θα μειωθεί σημαντικά. Επίσης μερικοί μετανάστες μπορούν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους, υποστηρίζεται.
Συνάμα, η Ρωσία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη Λιβύη, μια άλλη πηγή προσφύγων. Αυτά τα συμφέροντα συμπίπτουν, ενώ αντίθετα, οι ΗΠΑ ενδιαφέρονται περισσότερο να καταπολεμήσουν το Ιράν, γεγονός που θα επιδεινώσει τις εντάσεις, προκαλώντας πιθανόν περισσότερα μεταναστευτικά ρεύματα προς την Ευρώπη αναζητώντας καταφύγιο από τον πόλεμο. Εάν μια διεθνής επιχείρηση στη Λιβύη εγκριθεί από το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών, το ΕΙΙ και η Ρωσία θα μπορούσαν να ενεργούν από κοινού, ενοποιημένα με κοινό συμφέρον, λένε οι αναλυτές.
Δεδομένου ότι η ΕΕ εξακολουθεί να μην είναι σε θέση να φέρει εις πέρας τα σχέδιά της, το σχέδιο με επικεφαλής τον Πρόεδρο Macron είναι μια πολύ καλή ευκαιρία για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ομάδας που θα γίνει ανεξάρτητος παγκόσμιος παίκτης. Το ΝΑΤΟ και η ΕΕ διαταράσσονται από εσωτερικές συγκρούσεις, ενώ το ΕΙΙ δεν έχιε τέτοια θέματα.... Αυτή η ομάδα θα είναι σε θέση να αντιμετωπίσει πραγματικές απειλές, όχι φανταστικές.
