Του Κώστα Στούπα
Τα αποτελέσματα των τοπικών εκλογών της περασμένης Κυριακής σε τρία κρατίδια της Γερμανίας επιβεβαίωσαν τη στροφή των ευρωπαϊκών κοινωνιών προς το συντηρητισμό και την ξενοφοβία.
Στο κρατίδιο της πρώην Ανατολικής Γερμανίας η ξενοφοβική και ευρωσκεπτικιστική AfD εκτοξεύθηκε στη δεύτερη θέση με 24%. Το πιο ενδιαφέρον είναι όμως οι πηγές απ’ όπου άντλησε ψήφους. Αναλυτικά το ρεπορτάζ αναφέρει τα εξής: "Στη Σαξονία-Άνχαλτ η AfD κατάφερε να κινητοποιήσει 103.000 ψηφοφόρους, οι οποίοι δεν συμμετείχαν στην προηγούμενη εκλογική αναμέτρηση. Επιπλέον δε, έχει κερδίσει 36.000 ψήφους από τους χριστιανοδημοκράτες αλλά και 26.000 ψήφους από το Κόμμα της Αριστεράς (Die Linke)...".
Εξελίξεις σαν αυτή επιβεβαιώνουν τις εκτιμήσεις πως πολιτικές ταυτοποιήσεις με βάση την πολιτική γεωγραφία του περασμένου αιώνα, μεταξύ δεξιάς και αριστεράς, βρίσκονται πλέον σε αποδρομή.
Οι νέες ταυτοποιήσεις που αναδεικνύονται αφορούν τους φίλους της προόδου, της ανοιχτής κοινωνίας, της παγκοσμιοποίησης, του ευρώ, της ολοκλήρωσης πολιτικής και οικονομικής ενοποίησης της Ευρώπης έναντι των οπαδών των κλειστών συνόρων, της ξενοφοβίας, των κλειστών αγορών, του προστατευτισμού κλπ.
Η επιστροφή στο παρελθόν αποτελούσε πάντα μια προσφιλή διαφυγή των ανθρώπων όταν αντιμετώπιζαν δυσκολίες προσαρμογής στα νέα δεδομένα των οικονομικών, πολιτικών και κοινωνικών εξελίξεων. Σπάνια όμως αποτελούσαν βιώσιμη λύση ιδίως όταν οι συνθήκες της υλικής παραγωγής είχαν αλλάξει. Όλοι αρέσκονται να κατηγορούν τις πολυεθνικές που αναπτύσσουν γενετικά τροποποιημένα υβρίδια γεωργικής παραγωγής. Χωρίς την παρουσία των 2-3 πολυεθνικών που χωρίς αμφιβολία κινούνται ολιγοπωλιακά, ο πληθυσμός των 7 δισ. ανθρώπων θα λιμοκτονούσε.
Αν υπάρχει πρόβλημα ολιγοπωλιακής διάρθρωσης η λύση είναι το άνοιγμα της παγκόσμιας αγοράς στον ανταγωνισμό, όχι το κλείσιμο των αγορών.
Τα ανοιχτά σύνορα και οι ανοιχτές αγορές όμως έχουν φέρει σημαντική ευημερία και μακροζωία στις αναπτυσσόμενες και τρίτες χώρες, όπου η αύξηση του πληθυσμού τις τελευταίες δεκαετίες ήταν εκρηκτική.
Η αιχμή της μετανάστευσης των πληθυσμών από τις φτωχότερες περιοχές προς τη Δύση αυτή τη στιγμή είναι το προσφυγικό. Η ανεξέλεγκτη μεταναστευτική-προσφυγική ροή προς τις δυτικές κοινωνίες ξυπνά το ξενοφοβικό ρεύμα της επιστροφής στα κλειστά σύνορα και τις κλειστές αγορές.
Η ευημερία στις δυτικές κοινωνίες τις τελευταίες δεκαετίες της ειρήνης, όπως και στις αρχές του περασμένου αιώνα, έχει δημιουργήσει μια κρίσιμη μάζα σοσιαλιζόντων, πασιφιστών. Στις αρχές του 19ου αιώνα υπήρξε μια ανάλογη περίοδος ευημερίας η οποία ανακόπηκε οριστικά από την κρίση του ’29.
Με τόσο ισχυρά και αριστερής απόχρωσης φιλειρηνικά κινήματα κανείς δεν περίμενε πως ήταν δυνατόν να ξεσπάσει και να μακροημερεύσει τότε ένας παγκόσμιος πόλεμος.
Και όμως ο πρώτος παγκόσμιος πόλεμος ξέσπασε το 1914 και ουσιαστικά τελείωσε το 1945 με τη νέα τάξη πραγμάτων υπό την ισχύ των ΗΠΑ και της ΕΣΣΔ. Παλιές αυτοκρατορίες εξαφανίστηκαν και νέες αναδείχθηκαν.
Στη Δύση διευρύνεται μια κατηγορία πολιτών που νιώθει πως παραγκωνίζεται από τις εξελίξεις.
Ο Τραμπ έχει ρεύμα μεταξύ των λευκών ανέργων.
Η αλήθεια είναι πως στη Δύση διευρύνεται η οικονομική ανισότητα λόγω των συνθηκών παγκοσμιοποίησης. Όντως τα τελευταία χρόνια έχει διευρυνθεί το χάσμα αλλά ο τρόπος που παρουσιάζεται συνήθως είναι μονομερής. Η παγκοσμιοποίηση έχει κρατήσει για κάποιους τους ονομαστικούς μισθούς στα ίδια επίπεδα, αλλά έχει ρίξει πολύ τις τιμές των προϊόντων. Πριν 30 χρόνια χρειάζονταν πολύ μεγαλύτερη προσπάθεια να αγοράσει ένα νοικοκυριό μια τηλεόραση, σε σχέση με σήμερα.
Τις εξελίξεις αυτές θα πρέπει κάποιος να τις παρατηρήσει υπό δυο διαφορετικά πρίσματα για να έχει μια πιο αντικειμενική άποψη.
Α) Αν κάποιος έχει ετήσιο εισόδημα 20.000 Ευρώ και κάποιος 40.000 Ευρώ η διαφορά (ανισότητα) είναι στα 20.000 Ευρώ.
Αν ο πρώτος φτάσει να παίρνει 40.000 Ευρώ και ο δεύτερος 80.000 Ευρώ η διαφορά (ανισότητα) θα έχει διπλασιαστεί, αλλά ο πρώτος θα έχει υψηλότερο βιοτικό επίπεδο από πριν.
Β) Αν κάποιος με εισόδημα 20.000 Ευρώ ζει σε μια γειτονιά όπου ο μέσος όρος των υπολοίπων έχει εισόδημα 10.000 Ευρώ και μετακομίσει σε μια γειτονιά με μέσο όρο εισοδημάτων 40.000 Ευρώ θα νιώθει πιο δυστυχής από πρώτα. Η ικανοποίηση ή η δυσαρέσκεια εκτός της μεταβολής των υλικών όρων άπτεται και ψυχολογικών εγωιστικών παραμέτρων.
Η παγκοσμιοποίηση περιθωριοποιεί ένα τμήμα ανειδίκευτου κοινωνικού δυναμικού των δυτικών κοινωνιών που τείνει προς αντισυστημικές θέσεις και ενισχύει τα άκρα του πολιτικού φάσματος.
Αν κοιτάξει κάποιος στο παρελθόν όλοι οι μεγάλοι πολιτισμοί παρακμάζουν με τα ίδια ή παρόμοια πάνω κάτω συμπτώματα.
Η πόρτα του φρενοκομείου...
Το αποτέλεσμα των τοπικών εκλογών στη Γερμανία της περασμένης εβδομάδας επιβεβαιώνει μια βαθιά αλλαγή που συντελείται στην ατμομηχανή της ΕΕ, τη Γερμανία.
Η εκτίναξη του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ επιβεβαιώνει τα ανάλογα ζητήματα στην αντίπερα ακτή του Ατλαντικού.
Σε ένα σημαντικό βαθμό οι πολιτικές θέσεις του Τραμπ είναι παρόμοιες με αυτές της AfD.
Για την Ελλάδα, η οποία οικονομικά είναι μια χώρα που δεν είναι σε θέση να παράγει το μεγαλύτερο μέρος όσων καταναλώνει και διατηρεί ένα υψηλό βιοτικό επίπεδο χάρη στις εισροές που εξασφαλίζει από τη δορυφοροποίησή της στην Ευρώπη, οι όποιες αλλαγές ισορροπιών αναμένεται να έχουν ακόμη πιο δραματικές συνέπειες.
Είναι αμφίβολο αν το "τσίρκο" που μας κυβερνά αντιλαμβάνεται τις συνέπειες όσων έχουν δρομολογηθεί. Αμφίβολο είναι αν συνολικότερα το πολιτικό προσωπικό του συνόλου σχεδόν των κομμάτων, στη συντριπτική του πλειοψηφία, αντιλαμβάνεται τις εξελίξεις.
Η πλειοψηφία του πολιτικού προσωπικού που κυβέρνησε και κυβερνά τη χώρα έχει ειδικευτεί στη διεκπεραίωση πελατειακών σχέσεων.
Οι ίδιες αντισυστημικές τάσεις που εντοπίζονται σε όλη τη Δύση και εκτινάσσουν τα ακροδεξιά κόμματα συσσωρεύονται και στην Ελλάδα. Όλες οι δημοσκοπήσεις και η υψηλή αποχή στις εκλογές καταδεικνύουν τον κανένα σαν τον πιθανό εκπρόσωπο της αντισυστημικής δυσαρέσκειας.
Ο ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει με τον τελευταίο συστημικό "καρνάβαλο" που καρπώθηκε την αντισυστημική οργή και την πούλησε αποδεικνύοντας πως δεν ήταν παρά η χειρότερη πλευρά της Πασοκικής πελατοκρατίας.
Η μαζική αποστασιοποίηση των εξαπατημένων του ΣΥΡΙΖΑ δεν ενισχύει κάποιον άλλο προς το παρόν.
Αυτή η μετέωρη συσσώρευση δυναμικού αποτελεί πηγή ανατροπών.
Πολλά χρόνια πριν έχουμε επισημάνει πως όταν η άκρα αριστερά με την άκρα δεξιά διεκδικήσουν την οργή η δεύτερη έχει περισσότερες πιθανότητες να την κερδίσει.
Αυτό γιατί η ταυτοποίηση μέσω της ύπαρξης μιας εθνικής ταυτότητας (αληθινής ή ψεύτικης δεν έχει σημασία...) είναι πολύ ισχυρό χαρακτηριστικό όσων δεν ξέρουν ποιοι είναι, τι θέλουν και κυρίως πώς θα το αποκτήσουν.
Υπό αυτό το πρίσμα μην εκπλαγούμε σε εύλογο χρονικό διάστημα αν στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και της ΝΔ που σήμερα βρίσκονται στους αντίποδες του πολιτικού ανταγωνισμού, βρεθούν στην ίδια πλευρά μιας βάρκας που βάζει νερό εδώ και καιρό.
Πρέπει να αποφύγουμε τα χειρότερα, και αυτά δεν είναι η στάση πληρωμών και η δραχμή ενδεχομένως...
Η ολοκλήρωση της πολιτικής και οικονομικής ενοποίησης της Ευρώπης (της Δύσης γενικότερα) αποτελεί τη μοναδική λιγότερο καταστροφική διέξοδο.
Η εξασφάλιση της παραμονής της Ελλάδας εντός της, τη μοναδική λογική επιλογή.
Ποιος έχασε όμως τη λογική για να τη βρούμε εμείς...
Προς το παρόν η κυβέρνηση το μόνο που έχει να περιμένει είναι να εισπράξει την οργή από την εξαπάτηση που έχει κάνει.
