Δημοσίευμα – φωτιά, το οποίο κάνει λόγο για μεγάλη απάτη με τη χορήγηση ευρωπαϊκών κονδυλίων ύψους 2,5 δισ. στην Ελλάδα, παρουσιάζει σήμερα το Politico. Ωστόσο, το ενδιαφέρον είναι ότι το ρεπορτάζ αναφέρεται και στις εφόδους που έκανε πρόσφατα η Επιτροπή Ανταγωνισμού σε 10 εταιρείες τηλεπικοινωνιών και πληροφορικής «φωτογραφίζοντάς» τες ως εμπλεκόμενες στην υπόθεση με τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Όπως αναφέρει το Politico, οι αρχές ερευνούν καταγγελίες που συνδέονται στα γραφεία των τριών εταιρειών τηλεπικοινωνιών της χώρας — Cosmote, Vodafone και Nova — καθώς και πέντε εταιρειών πληροφορικής και δύο συμβούλων όπου έγινε έφοδος από τους «Ράμπο» της Επιτροπής Ανταγωνισμού τον περασμένο μήνα. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO) επίσης επιβεβαίωσε ότι έχει ξεκινήσει έρευνα.
Υπενθυμίζεται πως μόλις την περασμένη εβδομάδα, η αστυνομία συνέλαβε περισσότερους από 20 υπόπτους στην Ιταλία, την Αυστρία, τη Ρουμανία και τη Σλοβακία που συνδέονταν με φερόμενη απάτη και κατάχρηση 600 εκατομμυρίων ευρώ από το ταμείο στην Ιταλία.
Σε ό,τι αφορά την εμπλοκή της Ελλάδας, το Politico αναφέρει ότι με projects αξίας 35,95 δισ. ευρώ, η Ελλάδα υπήρξε ένας από τους κύριους ωφελούμενους του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (RRF). Περίπου το ένα πέμπτο αυτού του ποσού χρησιμοποιήθηκε για τον ψηφιακό μετασχηματισμό της χώρας – σύμφωνα με σχετικό σχέδιο που υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Σύμφωνα με στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίων Συμβάσεων μέχρι σήμερα, περίπου 600 ψηφιακά έργα αξίας άνω των 2,5 δισ. ευρώ έχουν δημοπρατηθεί και συναφθεί συμβάσεις. Η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και η Ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού διερευνούν πώς κατακυρώθηκαν αυτά τα έργα.
Σε ανακοίνωσή της, η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού ανέφερε ότι εξετάζει αν υπήρξε παραβίαση της συνθήκης της ΕΕ που «απαγορεύει τις αντιανταγωνιστικές συμφωνίες και αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων που εμποδίζουν, περιορίζουν ή στρεβλώνουν τον ανταγωνισμό, τις μονομερείς πρακτικές που συνιστούν πρόσκληση για συνεννόηση ή μελλοντικές ανακοινώσεις τιμών σε ανταγωνιστές και την κατάχρηση δεσπόζουσας θέσης».
Η Vodafone επιβεβαίωσε την έρευνα της επιτροπής ανταγωνισμού. Οι άλλες εταιρείες αρνήθηκαν να σχολιάσουν, όπως άλλωστε και το γραφείο του Έλληνα πρωθυπουργού και το υπουργείο Ανάπτυξης.
Όπως αναφέρει το σχετικό ρεπορτάζ, οι 10 υπό έρευνα εταιρείες «κέρδισαν» συμβάσεις για περισσότερα από 600 έργα στον τομέα της τεχνολογίας μεταξύ 2020 και 2023, το καθένα αξίας τουλάχιστον 100.000 ευρώ. Για λίγα από αυτά τα έργα υποβλήθηκαν περισσότερες από μία προσφορές.
Εξηγήσεις ζητά ο ΣΥΡΙΖΑ
Απολύτως εκτεθειμένη εμφανίζεται πλέον η ελληνική κυβέρνηση, σε σχέση με το ζήτημα της χρηματοδότησης έργων από το Ταμείο Ανάκαμψης, αναφέρεται σε ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ -ΠΣ, σύμφωνα με την οποία:
«Οι σημερινές αποκαλύψεις στο πρωτοσέλιδο θέμα της ευρωπαϊκής ειδησεογραφικής ιστοσελίδας Politico, για έρευνες σε σχέση με πιθανή απάτη στη χορήγηση 2,5 δισεκατομμυρίων ευρώ του Ταμείου Ανάκαμψης σε μόλις 10 εταιρείες στην Ελλάδα, επιβεβαιώνουν το σύνολο των ενστάσεων που έχει καταθέσει έως τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ για την επιλεκτική διάθεση των ευρωπαϊκών πόρων.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το δημοσίευμα, την έρευνα για πιθανή απάτη επιβεβαίωσε το Γραφείο του Ευρωπαίου Εισαγγελέα, ενώ η ελληνική Επιτροπή Ανταγωνισμού έκανε ήδη ελέγχους στα γραφεία τριών μεγάλων εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, σε πέντε εταιρείες πληροφορικής και σε δύο εταιρείες συμβούλων. Η έρευνα στη χώρα μας επικεντρώνεται στις διαδικασίες των δημόσιων προσφορών, καθώς οι εμπλεκόμενες εταιρείες κατηγορούνται ότι συνενώθηκαν για να μην ανταγωνιστούν για την ίδια σύμβαση περιορίζοντας με αυτόν το τρόπο τον αριθμό των εταιρειών που επωφελήθηκαν.
Είναι προφανές πως μετά τις αποκαλύψεις του Politico τόσο το Μέγαρο Μαξίμου όσο και το υπουργείο Ανάπτυξης οφείλουν να δώσουν άμεσα απαντήσεις, καθώς και τον κατάλογο όλων των επιχειρήσεων που χρηματοδοτήθηκαν έως τώρα με κονδύλια από το Ταμείο Ανάκαμψης», καταλήγει η ανακοίνωση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, καταλήγει η ανακοίνωση του ΣΥΡΙΖΑ -ΠΣ.
Πώς ξεκίνησε η έρευνα
Αξίζει να σημειωθεί πως η έρευνα ξεκίνησε όταν η European Dynamics, μια ελληνική εταιρεία παροχής υπηρεσιών λογισμικού και πληροφορικής, υπέβαλε καταγγελία τον Νοέμβριο του 2023 στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία εποπτεύει τη διαχείριση του RRF, υποστηρίζοντας ότι ένας δημόσιος διαγωνισμός ήταν μεροληπτικός υπέρ συγκεκριμένων εταιρειών.
Όταν δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά, ο διαγωνισμός όριζε τον προϋπολογισμό για ένα έργο ψηφιακού εκσυγχρονισμού που συνδέεται με το Εθνικό Σύστημα Ηλεκτρονικών Δημοσίων Συμβάσεων (ΕΣΗΔΗΣ) της Ελλάδας σε 44 εκατομμύρια ευρώ – ποσό που είναι αρκετές φορές μεγαλύτερο από το κόστος του αντίστοιχου έργου σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Για παράδειγμα, στην Ιρλανδία κόστισε 4,6 εκατ. ευρώ για επτά χρόνια, στην Κύπρο 4,5 εκατ. ευρώ για εννέα χρόνια και στη Μάλτα μόλις 1,3 εκατ. ευρώ.
Εντέλει έπειτα από διαμαρτυρίες τεσσάρων εταιρειών, το έργο χωρίστηκε σε δύο διαγωνισμούς με συνολικό προϋπολογισμό 5,7 και 12 εκατ. ευρώ για δύο έτη. Σημειώνεται πως το ελληνικό κράτος καλείται ακόμη να πληρώσει τον εξοπλισμό, τις άδειες χρήσης λογισμικού, αλλά και το κόστος φιλοξενίας του έργου.
Υπήρξε ακόμη καταγγελία για παράτυπη πρόσβαση από μη εξουσιοδοτημένους λογαριασμούς στα συστήματα του ΕΣΗΔΗΣ, σύμφωνα με δύο υπαλλήλους με γνώση του θέματος- γεγονός που προκαλεί πρόσθετα ερωτήματα σχετικά με την αξιοπιστία του συστήματος που χρησιμοποιείται για τη διαχείριση χιλιάδων διαγωνιστικών διαδικασιών αξίας δισεκατομμυρίων ευρώ.
Το υπουργείο ψηφιακής διακυβέρνησης της Ελλάδας δήλωσε ότι δεν υπήρξε καμία παραβίαση του συστήματος και δεν έχει υποβληθεί καμία καταγγελία.
Εκπρόσωπος της Επιτροπής επιβεβαίωσε ότι είχε λάβει επιστολή από την European Dynamics σχετικά με τον διαγωνισμό ΕΣΗΔΗΣ, αλλά και πως είχε μοιραστεί όλες τις σχετικές πληροφορίες με την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF).
Εκτός από τις εταιρείες τηλεπικοινωνιών, έφοδοι πραγματοποιήθηκαν στις εταιρείες πληροφορικής και λογισμικού Byte, Uni Systems, Netcompany-Intrasoft, Space Hellas, Cosmos Business Systems και στις δύο εταιρείες συμβούλων Toolbox και Active.
«Θα συνεχίσουμε να αντιμετωπίζουμε κάθε πληροφορία ή καταγγελία που ενδέχεται να λάβουμε στο πλαίσιο των εξουσιών που προβλέπονται από τις Συνθήκες της ΕΕ και τον κανονισμό RRF», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
Αξιωματούχος με γνώση του θέματος είπε στο Politico ότι η EPPO ζήτησε από την ελληνική επιτροπή ανταγωνισμού να συγκεντρωθούν στοιχεία.
Το Politico εξέτασε 110 ελληνικούς δημόσιους διαγωνισμούς που χρηματοδoτήθηκαν από την ΕΕ, κυρίως από το ταμείο ανάκαμψης της ΕΕ, μεταξύ 2021 και Ιανουαρίου 2024.
Η συντριπτική πλειονότητα των συμβάσεων, 101 προσφορές, ανατέθηκαν σε μία από τις 10 εταιρείες που ερευνώνται χωρίς να υπάρξει κανένας απολύτως ανταγωνισμός. Μόνο σε εννέα διαγωνισμούς υπήρξαν περισσότερες από μία προσφορές.
Ακόμα και σε εκείνους, όμως, που πολλές εταιρείες υπέβαλαν προσφορά, κάθε μία φαίνεται ότι έκανε προσφορά μόνο για ένα μοναδικό τμήμα.
Όταν του ζητήθηκε σχόλιο, εκπρόσωπος της Επιτροπής δήλωσε ότι οι αποφάσεις για την ανάθεση συμβάσεων εμπίπτουν στην αρμοδιότητα των ελληνικών αρχών. «Η πρωταρχική ευθύνη για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τους κανόνες της ΕΕ και τους εθνικούς κανόνες για τις δημόσιες συμβάσεις ανήκει στα κράτη μέλη», πρόσθεσε ο εκπρόσωπος.
To πρόβλημα της Ελλάδας
Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα της ΕΕ όπου υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με τον τρόπο κατανομής αυτών των κεφαλαίων. Εκτός από τις συλλήψεις για την ιταλική υπόθεση, η OLAF ερευνά πιθανή απάτη χρησιμοποιώντας τα μετρητά του μπλοκ για την ανάκαμψη μετά την πανδημία σε πολλές χώρες της ΕΕ.
Ωστόσο, τα προβλήματα με τις δημόσιες συμβάσεις φαίνεται να αποτελούν ιδιαίτερο πρόβλημα στην Ελλάδα. Υπάρχει εδώ και καιρό εκτεταμένη κριτική στη χώρα για τον τρόπο διεξαγωγής του, με ισχυρισμούς ότι οι εταιρείες συνεργάζονται για το πώς και πότε να υποβάλουν αίτηση για δημόσιο διαγωνισμό, αντί να τους επιτρέπουν να είναι ανταγωνιστικοί και να προσφέρουν καλύτερη σχέση ποιότητας/τιμής.
Άνθρωποι με γνώση του θέματος επικαλούνται αδιαφανείς διαδικασίες και παραχωρήσεις σε εταιρείες. Παρά τις πολυάριθμες μεταρρυθμίσεις που επιβλήθηκαν από διεθνείς πιστωτές σε αντάλλαγμα για μετρητά διάσωσης κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της χώρας πριν από περισσότερο από μια δεκαετία, η έρευνα δείχνει ότι η διαφθορά έχει χειροτερέψει παρά βελτιωθεί.
