Το τελευταίο χρονικό διάστημα ακούμε επισήμως την Ελληνική πλευρά να λέει ότι: "η μόνη διαφορά προς επίλυση με την Τουρκία είναι η οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών και πως αν δεν καταλήξουμε σε συμφωνία με την Τουρκία, τότε μπορούμε να προσφύγουμε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης από κοινού".
Είμαστε άραγε τόσο σίγουροι ότι σε τέτοια περίπτωση, η απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου θα είναι 100% υπέρ μας;
Η Ελλάδα δεσμεύεται ότι για την χάραξη της υφαλοκρηπίδας και της ΑΟΖ θα αποδεχθεί την όποια απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου.
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή
Η Τουρκία μέχρι στιγμής, βάσει της προκλητικότατης συμπεριφοράς της σε βάρος τόσο της Ελλάδας όσο και της Κύπρου, δεν φαίνεται να επιθυμεί προσφυγή στη Χάγη και κατά τη γνώμη μου οι διερευνητικές επαφές που θα προσέλθει, είναι ένα όπλο τακτικής για την ίδια προκειμένου να πείσει ΕΕ-ΗΠΑ, ότι είναι χώρα που επιθυμεί τον διάλογο και την ειρηνική επίλυση των διαφορών της με άλλα κράτη
Το Διεθνές Δικαστήριο συγκροτείται από 15 δικαστές που εκλέγονται για 9 έτη από το Συμβούλιο Ασφαλείας και τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Κάθε 3 έτη ανανεώνεται το 1/3 των δικαστών. Οι δικαστές εκλέγονται για 9 έτη με βάση τα προσόντα τους και όχι την εθνικότητά τους, αποκλειόμενης μόνο της περίπτωσης εκλογής δύο δικαστών της ίδιας εθνικότητας.
Για να εισέλθει ένα θέμα στο Διεθνές Δικαστήριο (ΔΔ) πρέπει τα ενδιαφερόμενα κράτη να συμφωνούν για την παραπομπή της διαφοράς τους σ’ αυτό και νωρίτερα να έχει υπογραφεί από κοινού συνυποσχετικό, κάτι το οποίο δεν μπορεί να γίνει αφού εμείς μιλάμε μόνο για οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών ως τη μόνη διαφορά μας με την Τουρκία, ενώ αυτή θέλει να πάρει τα πάντα από την Ελλάδα, αμφισβητώντας ευθέως θέματα Εθνικής μας κυριαρχίας(πχ εύρος ΧΥ-ΕΕΧ-FIR-την κυριότητα μας σε βραχονησίδες-νησίδες-νησιά μας, αποστρατικοποίηση των νησιών μας )
Οι εκδιδόμενες αποφάσεις από το ΔΔ λαμβάνονται μυστικά και κατά πλειοψηφία και είναι υποχρεωτικές, ενώ αντίθετα οι γνωμοδοτήσεις δεν έχουν δεσμευτικό χαρακτήρα.
Όλες οι χώρες που φέρονται να έχουν συνυπογράψει το καταστατικό του Δικαστηρίου μπορούν να παραπέμψουν σ΄ αυτό οποιαδήποτε υπόθεση. Μπορούν επίσης και να προσφύγουν και Χώρες που δεν έχουν προσυπογράψει το καταστατικό σύμφωνα πάντα με τους όρους που καθορίζει το Συμβούλιο Ασφαλείας.
Διαπιστώσεις ως προς την αντιμετώπιση των νησιών από τα διεθνή Δικαστήρια Παρατηρώντας τη διεθνή νομολογία ως προς την αντιμετώπιση των νησιών κατά τις οριοθετήσεις θαλάσσιων συνόρων, διαπιστώνεται ότι δεν εφαρμόζεται κάποιος γενικός κανόνας.
Ενώ στα νησιά αναγνωρίζονται πλήρη δικαιώματα κατά την οριοθέτηση της χωρικής θάλασσας, δεν συμβαίνει πάντοτε το ίδιο κατά την οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Α.Ο.Ζ. Σε κάποιες περιπτώσεις αναγνωρίζονται πλήρη δικαιώματα, σε κάποιες άλλες μερικά δικαιώματα και κάποιες φορές δεν αναγνωρίζονται στα νησιά δικαιώματα εκμετάλλευσης της Α.Ο.Ζ.
Οι αποφάσεις των διεθνών δικαστηρίων θα μπορούσαν να χωριστούν στις εξής κατηγορίες:
α. Όταν το νησί βρίσκεται πλησιέστερα στο κράτος που ανήκει, δηλαδή στη «σωστή» πλευρά σε σχέση με την προσωρινή μέση γραμμή (η οποία έχει χαραχτεί χωρίς το συνυπολογισμό του), συνήθως του αναγνωρίζονται δικαιώματα κατά το ήμισυ με αποτέλεσμα τη μετατόπιση της προσωρινής γραμμής προς όφελος του παράκτιου κράτους, στο οποίο ανήκει το νησί.
β. Όταν το νησί βρίσκεται πλησιέστερα στο γειτονικό κράτος, δηλαδή στη «λάθος» πλευρά σε σχέση με τη προσωρινή μέση γραμμή, τότε εφαρμόζονται διάφοροι τρόποι απόδοσης θαλάσσιων ζωνών. Κατά κανόνα, στα νησιά αυτά αποδίδεται αυτοτελές τμήμα υφαλοκρηπίδας και Α.Ο.Ζ., συνυπολογίζοντας παράγοντες όπως το μέγεθος του νησιού, τον πληθυσμό του και την οικονομική του δραστηριότητα. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το κατά πόσο το νησί αυτό αποτελεί κομμάτι μία συστάδας νησιών, που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση, όπου τα αυτοτελή τμήματα των θαλάσσιων ζωνών τους ενώνονται μεταξύ τους αλλά και με τις θαλάσσιες ζώνες της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας, δημιουργώντας μία ενιαία περιοχή.
Σε αντίθετες περιπτώσεις, έχουν εκδοθεί αποφάσεις Δικαστηρίων όπου τα νησιά αυτά έχουν αγνοηθεί κατά την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών και τους έχουν αποδοθεί δικαιώματα μόνο σε χωρική θάλασσα. Σε κάθε περίπτωση, αλλάζει ο τρόπος προσέγγισης της διαφοράς των κρατών και συνυπολογίζονται όλοι οι παράγοντες που καθορίζουν την τελική απόφαση του Δικαστηρίου· γεγονός που καθιστά αδύνατο τον καθορισμό συγκεκριμένων κανόνων.
Τα διεθνή Δικαστήρια τόσο της Χάγης όσο και του Αμβούργου έχουν αναπτύξει μία συγκεκριμένη μεθοδολογία για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Τα στάδια που ακολουθούν είναι τα εξής:
- Αρχικά το Δικαστήριο εξετάζει αν υπάρχει παλαιότερη συμφωνία μεταξύ των δύο μερών, που να αφορά την υπό οριοθέτηση περιοχή και ελέγχει την ισχύ της, προκειμένου να τη λάβει υπόψη κατά την οριοθέτηση.
- Στη συνέχεια καθορίζει τις σχετικές ακτές με βάση τις οποίες θα πραγματοποιηθεί η οριοθέτηση και επιλέγει τα σημεία για τη χάραξη μίας προσωρινής μέσης γραμμής/γραμμής ίσης απόστασης.
- Προχωρά στη χάραξη της προσωρινής γραμμής ίσης απόστασης, εκτός αν σχετικές ή ειδικές περιστάσεις δικαιολογούν τη χρήση διαφορετικής μεθόδου.
- Μετά τη χάραξη της προσωρινής μέσης γραμμής, ή κάποιας άλλης γραμμής, το Δικαστήριο εξετάζει αν η γραμμή αυτή δίνει δίκαιο αποτέλεσμα στα δύο κράτη. Λαμβάνονται υπόψη οι σχετικές ή ειδικές περιστάσεις που θα δικαιολογούσαν την τροποποίηση της εν λόγω γραμμής, ώστε η οριοθέτηση να είναι δίκαιη.
- Στις περισσότερες περιπτώσεις, το Δικαστήριο πραγματοποιεί εκ των υστέρων έλεγχο αναλογικότητας προκειμένου να επαληθεύσει ότι η οριοθέτηση είναι ισοδύναμη και δίκαιη. Τέλος, το Δικαστήριο καθορίζει τα ακραία σημεία έναρξης και λήξης της οριοθέτησης, προκειμένου να μην καταπατηθούν δικαιώματα τρίτων κρατών.
Τέλος αναφορικά με την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στην θαλάσσια περιοχή του Καστελορίζου, θυμίζουμε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις Διεθνών Δικαστηρίων όπου:
Όταν το νησί βρίσκεται πλησιέστερα στο γειτονικό κράτος, δηλαδή στη «λάθος» πλευρά σε σχέση με τη προσωρινή μέση γραμμή, τότε εφαρμόζονται διάφοροι τρόποι απόδοσης θαλάσσιων ζωνών. Κατά κανόνα, στα νησιά αυτά αποδίδεται αυτοτελές τμήμα υφαλοκρηπίδας και Α.Ο.Ζ., συνυπολογίζοντας παράγοντες όπως το μέγεθος του νησιού, τον πληθυσμό του και την οικονομική του δραστηριότητα. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει το κατά πόσο το νησί αυτό αποτελεί κομμάτι μία συστάδας νησιών, που βρίσκονται σε κοντινή απόσταση, όπου τα αυτοτελή τμήματα των θαλάσσιων ζωνών τους ενώνονται μεταξύ τους αλλά και με τις θαλάσσιες ζώνες της ηπειρωτικής υφαλοκρηπίδας, δημιουργώντας μία ενιαία περιοχή.
Σε αντίθετες περιπτώσεις, έχουν εκδοθεί αποφάσεις Δικαστηρίων όπου τα νησιά αυτά έχουν αγνοηθεί κατά την οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών και τους έχουν αποδοθεί δικαιώματα μόνο σε χωρική θάλασσα. Σε κάθε περίπτωση, αλλάζει ο τρόπος προσέγγισης της διαφοράς των κρατών και συνυπολογίζονται όλοι οι παράγοντες που καθορίζουν την τελική απόφαση του Δικαστηρίου· γεγονός που καθιστά αδύνατο τον καθορισμό συγκεκριμένων κανόνων.
Μετά τα παραπάνω πιστεύετε ότι η προσφυγή της Ελλάδας στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών θα έχει ευνοϊκή κατάληξη για τη χώρα μας 100%;