Τα πλέον σημαντικά νέα από την ανασκαφή στο φημισμένο Ιερό του Δία στο Λύκαιο Όρος Αρκαδίας έρχονται από εργαστηριακές αναλύσεις και απαντούν αρνητικά στο αν ο νεαρός νεκρός που βρέθηκε θαμμένος κοντά στον Βωμό ήταν θύμα ανθρωποθυσίας.
Ο σκελετός δεν είναι αρχαίος, ανήκει στα νεότερα χρόνια όπως σημείωσε η έφορος Αρκαδίας δρ Αννα- Βασιλική Καραπαναγιώτου κατά την παρουσίαση του έργου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας στο Μέγαρο. Όσο για το ίδιο το σημείο, στο Λύκαιο Όρος, οι αποκαλύψεις δείχνουν ανθρώπινη δραστηριότητα μέχρι πολύ πίσω, στην τελική Νεολιθική Εποχή. Ωστόσο, η κα Καραπαναγιώτου διευκρινίζει πως δεν έχουν εντοπιστεί ίχνη τελετουργιών και ούτε ένα νεολιθικό λατρευτικό ειδώλιο.
Από τις έρευνες στο Λύκαιο προκύπτει ότι η λατρεία του Δία στο Όρος, όπου, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, γεννήθηκε και μεγάλωσε ο βασιλιάς των θεών προηγείται χρονικά, ίσως κατά πέντε ολόκληρους αιώνες, της αντίστοιχης λατρείας στην Ολυμπία. Η τελευταία φαίνεται να ξεκίνησε τον 11ο αιώνα π.Χ. Εκεί έχουμε και θρύλους για ανθρωποθυσίες κατά την αρχαιότητα. Ο μύθος λέει ότι ο γιος του βασιλιά Πελασγού, ο Λυκάων, προσέφερε στον Δία μία ανθρώπινη θυσία για να τον τιμήσει αλλά και για να τον ξεγελάσει. Σε κάποιες πηγές αναφέρεται ότι θυσίασε τον ίδιο του τον γιο, τον Νύκτιμο. Πρόκειται φυσικά για μύθο, δείχνει όμως πώς ξεκίνησαν οι θρύλοι για τις ανθρωποθυσίες. Επομένως, δεν προξενήθηκε ιδιαίτερη εντύπωση όταν ταφή εφήβου ανασκάφηκε το 2016 πλησίον του κέντρου του Βωμού, αναφέρει το liberal.gr.
της Αγγελικής Κώτη
«Οι επιστημονικές αναλύσεις δεν έχουν ολοκληρωθεί, εντούτοις σύμφωνα από τα πρώτα αποτελέσματα καθίσταται σαφές ότι ο ανθρώπινος σκελετός δεν χρονολογείται στους αρχαίους χρόνους» είπε, η δρ Καραπαναγιώτου δίνοντας μια απάντηση στο ερώτημα που απασχολούσε ιδιαίτερα την επιστημονική κοινότητα. Ο εξαιρετικά καλοδιατηρημένος σκελετός, από τον οποίο λείπει το κρανίο, ενώ σώζεται η κάτω γνάθος, βρέθηκε τοποθετημένος σε ύπτια θέση στη μέση του βωμού τέφρας, όπου, σύμφωνα με γραπτές πηγές, τελούνταν ανθρωποθυσίες τουλάχιστον από τον 4ο αιώνα π.Χ. Περισσότερα στοιχεία σχετικά με την ηλικία, την προέλευση και τις συνθήκες θανάτου του περιμένουμε να προκύψουν από τις επιστημονικές αναλύσεις. Ωστόσο, πλέον, θεωρείται βέβαιο πως δεν ανήκε στον 11ο αιώνα π.Χ. όπως είχε υποτεθεί στην αρχή, αλλά στα νεότερα χρόνια.
Ο Βωμός του Λυκαίου Διός ήταν σε ένα φημισμένο ιερό κατά την αρχαιότητα. Φαίνεται ωστόσο πως προϋπήρχε άλλη λατρεία. Η συνέχιση της διερεύνησης του Βωμού επί της Ιεράς κορυφής σε υψόμετρο 1.382μ. έδωσε αδιατάρακτο στρώμα της Πρωτοελλαδικής και Μεσοελλαδικής περιόδου (3200/3000 – 1600 π.Χ.) Επιπλέον περισυνελέγη κοντά σε αυτή μεγάλη ποσότητα κυλίκων και ειδωλίων ζωόμορφων και ανθρωπόμορφων μαζί με μεγάλες ποσότητες καμένων ζωικών οστών από τις θυσίες προς τιμήν της λατρευόμενης θεότητας, που δεν γνωρίζουμε ποια ήταν. Ανατολικά της κατασκευής εντοπίστηκε μία μεγάλη έκταση με πρωτοελλαδικά και μεσοελλαδικά χρηστικά αγγεία. Τα πολυάριθμα αγγεία πόσεως (κυρίως κύλικες και σκύφοι), τα πήλινα ειδώλια και τα καμένα οστά ζώων υποδεικνύουν ότι πρόκειται για ένα σημαντικό ιερό σε ψηλή κορφή, στο οποίο ελάμβαναν χώρα θυσίες ήδη από τη μυκηναϊκή περίοδο.
Στο δυτικότερο τμήμα εντοπίστηκε μία επίχωση επί του φυσικού βράχου με ευρήματα που χρονολογούνται από την Τελική Νεολιθική Εποχή (4.500-3.200/3.000 π.Χ.) έως την Πρώιμη Εποχή Σιδήρου (1050–900 π.Χ.). Στον ίδιο χώρο αποκαλύφθηκαν δύο οπές διανοιγμένες επί του φυσικού βράχου, οι οποίες απέχουν μεταξύ τους 1,60 μ., διατάσσονται κατά τον άξονα Δύση – Ανατολή και προορίζονταν πιθανόν για τη στερέωση ξύλινων πασσάλων άγνωστης προς το παρόν κατασκευής. Χαρακτηριστικοί είναι οι χάλκινοι αναθηματικοί τριποδίσκοι και τα σιδερένια εργαλεία που ομοιάζουν οβελών (κοιν. σούβλες). Οι πάσσαλοι στήριζαν κατά πάσα πιθανότητα είδος τέντας ή πρόχειρου στεγάστρου και ήταν στην «περιφέρεια» των λατρευτικών κτισμάτων.
Μεγάλος είναι ο αριθμός των αρχαίων νομισμάτων που ήλθαν στο φως σε όλες τις ανασκαφικές περιόδους πάνω στο Βωμό. Πρόκειται κυρίως για αργυρές κοπές που χρονολογούνται από το β' μισό του 6ου έως τον 4ο αι. π.Χ.
Το πρόγραμμα τελεί υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και της Αμερικανικής Σχολής Κλασικών Σπουδών. Διευθύντρια του προγράμματος είναι η δρ. Αννα Βασιλική Καραπαναγιώτου, Προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αρκαδίας, και συνδιευθυντές από αμερικανικής πλευράς οι καθηγητές του Πανεπιστημίου της Αριζόνας David Gilman Romano και Mary E. Voyatzis.
Οι έρευνες της ελληνικής ομάδας συνεχίστηκαν το 2019 χάρις στην ευγενική χορηγία των Αθανασίου και Μαρίνας Μαρτίνου (ΑΙΓΕΑΣ ΑΜΚΕ) και τη φιλοξενία του Συλλόγου Άνω Καρυωτών Αρκαδίας «Ο Λύκαιος Δίας». Χορηγοί της αμερικανικής ομάδας 2017-2019 είναι οι Nicholas and Athena Karabots, Annette Merle-Smith, James H. Ottaway, Jr., 1984 Foundation, Cole and Jeanne Davis, Frelinghuysen Foundation, Institute for Aegean Prehistory, The Parrhasian Heritage Foundation, Thomas and Reenie Keating, 50 “Friends of Mt. Lykaion”. Εκτός από την ερευνητική ομάδα στην ανασκαφή συμμετείχαν και πολλοί φοιτητές από ελληνικά, ευρωπαϊκά και αμερικανικά πανεπιστήμια.
