Κοινωνία

Το πρώτο αποτεφρωτήριο της Ελλάδας: Το πολιτικό και θρησκευτικό παρασκήνιο (βίντεο)

Πέμπτη απόγευμα. Μία ώρα πριν τη Δύση του ηλίου, φτάσαμε στο πρώτο αποτεφρωτήριο της Ελλάδας, στη Ριτσώνα Ευβοίας. Κάπου ανάμεσα στο πυκνό δάσος, τους χωματόδρομους και τις αποθήκες, δεσπόζει ένα μοντέρνο και καλαίσθητο κτίριο, που κανείς δεν φαντάζεται την πραγματική λειτουργία του.

Το Sputnik περιηγήθηκε στο πρώτο αποτεφρωτήριο στην Ελλάδα, στη Ριτσώνα Ευβοίας, που άνοιξε μετά από μια Οδύσσεια 23 ετών, σε... πείσμα πολιτειακών και εκκλησιαστικών παραγόντων.

Εδώ και ένα μήνα λειτουργεί το πρώτο αποτεφρωτήριο στην Ελλάδα, βάζοντας τέλος σε μια ιστορία 23 ετών, που στερούσε από τους ενδιαφερομένους το δικαίωμα της αποτέφρωσης.

Στον περίβολό του, θα δει κανείς τριανταφυλλιές, που, όπως μάθαμε αργότερα, εκεί μπορεί γίνει η απόθεση της τέφρας, ενώ κάποιος μπορεί να φυτέψει μια τριανταφυλλιά.

Μπαίνοντας μέσα στο κτίριο, θα πίστευε κανείς ότι βρίσκεται σε μια μοντέρνα, ίσως και πολυεθνική εταιρεία. Στην είσοδο υπάρχει κανονική ρεσεψιόν που παραπέμπει περισσότερο σε ξενοδοχείο, παρά σε αποτεφρωτήριο.

Στα ενδότερα του κτιρίου, θα δει κάποιος τους κλιβάνους της αποτέφρωσης, δίπλα από μια μεγάλη αίθουσα τελετών.

Απέναντί της, μια σειρά με ράφια γεμάτα τεφροδόχους, βιοδιασπώμενες και φιλικές προς το περιβάλλον, ή άλλα κοσμήματα για να μεταφέρουν την τέφρα.

Εκεί, το Sputnik συνάντησε τον Αντώνη Αλακιώτη, μέλος του ΔΣ του Αποτεφρωτηρίου Ριτσώνας και πρόεδρο της Ελληνικής Εταιρείας Αποτέφρωσης, ο οποίος μας ξενάγησε στο χώρο.

https://youtu.be/6SLSXZjSvQU

Όπως μας εξήγησε, η διαδικασία της αποτέφρωσης διαρκεί 75 λεπτά και γίνεται στους 800 - 1.000 βαθμούς Κελσίου. Αναφορικά με τα προϊόντα της αποτέφρωσης, μας επισήμανε ότι είναι πλήρως φιλικά προς το περιβάλλον.

«Η αποτέφρωση είναι μια διαδικασία συναισθηματικά ανώδυνη και πιο οικονομική. Μπορεί να διαρκεί περίπου 75 λεπτά, αλλά, συνολικά, απαιτούνται 2-2,5 ώρες, καθότι πρέπει να περισυλλεχθεί και η τέφρα από τους κλιβάνους που έχουν αποκτήσει εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες. Οι οικείοι του θανόντος παραμένουν καθ’ όλη τη διάρκεια εκεί. Έχει υπάρξει μια σύγχυση περί του κόστους. Οι υπηρεσίες που προσφέρουμε, η παραλαβή του σορού, η παραχώρηση των αιθουσών και όλων των άλλων υπηρεσιών, είναι 600 ευρώ συν ΦΠΑ.

Ωστόσο, το κόστος, αν υπολογιστούν τα έξοδα του γραφείου κηδειών, καθώς και του γεύματος ή του καφέ που ακολουθείται μετά την κηδεία, η υπηρεσία διασποράς της τέφρας, από μια λιτή έως μια πιο πλούσια διαδικασία αποτέφρωσης, ανέρχεται από 1.500 μέχρι 2.500 ευρώ».

Οι παρεχόμενες υπηρεσίες όμως δεν τελειώνουν εκεί. Διασπορά της τέφρας στη θάλασσα, στον αέρα, στη γη, ανάλογα με την επιθυμία του θανόντος ή των οικείων του, πώληση τεφροδόχων και προϊόντων, αποτέφρωση νεκρών και οστών μετά από εκταφή, εντάσσονται μεταξύ των υπηρεσιών που παρέχονται στη Ριτσώνα.

Το πολιτικό και θρησκευτικό παρασκήνιο της αποτέφρωσης

«Ένας καλός μου φίλος, ο ζωγράφος Παύλος Μοσχίδης, με έβαλε να του δώσω μια υπόσχεση το 1996. Ήθελε, όταν θα έφευγε από τη ζωή, να αποτεφρωθεί», μας εξιστορεί ο Αντώνης Αλακιώτης.

Ο ίδιος, όμως, δεν φανταζόταν ότι τότε θα ξεκινούσε μια... Οδύσσεια. Και αυτό, επειδή η πρώτη προσπάθεια για δημιουργία αποτεφρωτηρίου, ξεκίνησε πριν από 23 χρόνια.

«Απογοήτευση και έκπληξη αισθάνθηκα το 1996, που, παρά το γεγονός, ότι είχαμε κυβέρνηση ΠΑΣΟΚ και έναν προοδευτικό πολιτιστικό χαρακτήρα, η αποτέφρωση δεν προχωρούσε. Λόγω των προσωπικών μου γνωριμιών και της εμπλοκής μου στον αντιδικτατορικό αγώνα, πολλοί φίλοι μου είχαν γίνει υπουργοί και του είπα ότι σίγουρα θα το τακτοποιούσαμε. Τον καθησύχασα, ότι όταν πέθαινε θα υπήρχε αποτεφρωτήριο».

Δύο τροπολογίες διακομματικής υποστήριξης κατατέθηκαν το 1998 και, στη συνέχεια, το 2004 χωρίς αποτέλεσμα. «Το 2004 πέθανε και ο φίλος, τον πήγα στη Βουλγαρία για αποτέφρωση. Τότε, σκέφτηκα να τα παρατήσω.

Το θέμα προθυμοποιήθηκε να προχωρήσει η Ντόρα Μπακογιάννη, τότε ως δήμαρχος Αθηναίων. Μεσολάβησε μεταξύ του Μακαριστού Χριστόδουλου και του Προκόπη Παυλόπουλου και ψηφίστηκε ο νόμος που επιτρέπει την αποτέφρωση νεκρών στην Ελλάδα.

Ωστόσο, ο νόμος ολοκληρώθηκε το 2010 με κοινή υπουργική απόφαση, μετά το προσωπικό ενδιαφέρον του τότε πρωθυπουργού, Γιώργου Παπανδρέου. Η απόφαση καθορίζει τα τεχνικά και διαδικαστικά ζητήματα του αποτεφρωτηρίου».

Στη συνέχεια, όπως μας αναφέρει, οι δήμοι ήταν αυτοί που απέκτησαν τη δυνατότητα να κατασκευάζουν αποτεφρωτήριο.

«Το πολιτικό κόστος μεταφέρθηκε στους δήμους. Αρκετοί δήμοι αποφάσισαν να κάνουν αποτεφρωτήριο αλλά, είτε σκοντάψαν σε πολεοδομικά ζητήματα, ή σε τοπικές εκκλησίες».

https://youtu.be/6SLSXZjSvQUΟ χώρος που βρίσκονται οι κλίβανοι στο αποτεφρωτήριο της Ριτσώνας, Νοέμβριος 2019

Πού οφείλεται η καθυστέρηση

Για το θέμα της αποτέφρωσης, η Ιερά Συνόδος της Εκκλησίας της Ελλάδος ήταν αρνητική.

«Είναι γνωστός ο ρόλος της εκκλησίας της Ελλάδος. Όπου έχει συμφέροντα, η Πολιτεία δεν τολμά να νομοθετήσει απέναντι στα συμφέροντα της Εκκλησίας της Ελλάδος. Το πολιτικό κόστος θα ήταν τεράστιο. Ο τοπικός ιερέας θα απευθύνει λόγο στο ακροατήριο, θα καταδικάσει την κυβέρνηση, τον δήμαρχο, τον περιφερειάρχη ότι ενεργεί κατά παράβαση των θρησκευτικών αντιλήψεων του παπά της ή της Ιεράς Συνόδου και κάτι τέτοιο μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στις ψήφους».

Η Εκκλησία της Ελλάδος αποφάσισε να συντάξει και να μοιράσει φυλλάδια εναντίον της αποτέφρωσης.

Υπενθυμίζεται, ότι, το 2014, η Ιερά Σύνοδος απέστειλε εγκύκλιο στις Μητροπόλεις, με την οποία απαγόρευε την τέλεση εξόδιου ακολουθίας και μνημόσυνου σε όσους είχαν επιλέξει να αποτεφρωθούν. Στη συνέχεια, τοποθετήθηκε ξανά, χαρακτηρίζοντας αναξιοπρεπή την καύση των νεκρών. Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί, ότι, τότε είχε παρομοιάσει την αποτέφρωση με «διαδικασία ανακύκλωσης απορριμμάτων».

«Δεν έχει αποφασίσει καμία Οικουμενική Σύνοδος περί του θέματος. Πώς, όμως, η Ιερά Σύνοδος δέχεται την εκταφή και δεν δέχεται να παρέχει την εξόδιο ακολουθία;», αναφέρει ο κ. Αλακιώτης.

Πώς φτάσαμε όμως στο αποτεφρωτήριο της Ριτσώνας;

«Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η κοινοβουλευτική ερώτηση της Άννας Βαγενά στον Σκουρλέτη μετά τον θάνατο του Συζύγου της Λουκιανού Κηλαηδόνη.

Οι κύριοι Βούτσης και Σκουρλέτης μετά και από συνεννόηση με το φορέα μας ψήφισαν νόμο, ώστε πέρα από τους δήμους να μπορούν να κατασκευάσουν αποτεφρωτήριο και οι ιδιώτες.

Με τον τρόπο αυτό κατασκευάστηκε από πολυμετοχικό σχήμα ιδιωτών, μαζί με την Ελληνική Κοινωνία Αποτέφρωσης, με συνολικό κόστος τεσάρρων εκατομμυρίων».

Η διαδικασία για την αποτέφρωση

Η οικογένεια ειδοποιεί το Γραφείο Τελετών να παραλάβει τη σορό και τα χαρτιά που απαιτούνται από τον νόμο, μαζί με τη ληξιαρχική πράξη θανάτου, είτε το πιστοποιητικό του γιατρού που πιστοποιεί τον θάνατο. Χρειάζεταιν επίσηςν υπεύθυνη δήλωση του αποθανόντος, που είχε κάνει όσο ήταν εν ζωή, ή υπεύθυνη δήλωση των μελών της οικογενείας του, ότι αυτός ο άνθρωπος επιθυμούσε να αποτεφρωθεί.

Απαραίτητο συστατικό της ληξιαρχικής πράξης θανάτου, είναι που θα γίνει η αποτέφρωση, ποια ημέρα και ποια ώρα. Προηγείται η συνεννόηση για όλα αυτά με το αποτεφρωτήριο.

«Ακόμα δεν έχει μπει ιερέας στο αποτεφρωτήριο για να πραγματοποιήσει κάποια κηδεία. Είναι πιο εύκολο να γίνει στην περιοχή όπου ζούσε ο νεκρός. Δεν έχουμε μεγάλη προσέλευση στις τελετές στο χώρο μας. Το γραφείο τελετών μπορεί να επιλέξει αν θα γίνει θρησκευτική η πολιτική κηδεία και αν θα φέρει κάποιον ιερέα στο χώρο».

Γιατί η αποτέφρωση παίρνει μεγάλες διαστάσεις στον δυτικό χριστιανικό κόσμο
Χαμηλά, όπως μας λέει, είναι τα ποσοστά του ενδιαφέροντος για την αποτέφρωση στην Ελλάδα, σε αντίθεση με άλλα κράτη της Ευρώπης.

«Δεν αυξάνεται το ενδιαφέρον για την αποτέφρωση μόνο λόγω του κόστους. Το κύριο ζήτημα, είναι η εκταφή και ό,τι βάρβαρο αυτό συνεπάγεται για τους συγγενείς. Το ότι, στα τρία χρόνια μετά την ταφή, βλέπουν λιωμένο - άλιωτο τον άνθρωπό τους, με τα ρούχα που τον είχαν θάψει και να ξαναζούν όλη αυτή τη βαρβαρότητα, είναι η μεγαλύτερη αιτία που οι άνθρωποι δεν θέλουν να βιώνουν αυτήν την τραυματική εμπειρία», μας αναφέρει ο κ. Αλακιώτης.

Και συμπληρώνει:

«Τα ποσοστά της αποτέφρωσης είναι ιδιαιτέρως χαμηλά. Επειδή εδώ και αρκετά χρόνια το ότι οι άνθρωποι πήγαιναν στο εξωτερικό, λειτουργούσε ιδιαιτέρως αποτρεπτικά. Αν σκεφτείτε, ότι έχουμε 100.000 θανάτους τον χρόνο και, με βάση την εμπειρία που έχουμε, από αυτό τον πρώτο μήνα λειτουργίας, ότι η αποτέφρωση θα κυμανθεί στο 1% των θανάτων, είναι στα όρια της βιωσιμότητας».

Η επιστημονική κοινότητα συμφωνεί ότι η αποτέφρωση ξεκίνησε γύρω στο 3000 π.Χ. σε Ευρώπη και Μέση Ανατολή. Η παράδοση της αποτέφρωσης ταξίδεψε με νομαδικούς λαούς, για τους οποίους αποτελούσε και πρακτική συνήθεια (με την αποτέφρωση και τη μεταφορά της τέφρας, είχαν πάντα μαζί τους προγόνους τους). Ευρήματα αποτέφρωσης έχουν εντοπιστεί στη Ρωσία, τη Μ. Βρετανία, την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ουγγαρία, αλλά και την Ιρλανδία.

«Πιστεύω ότι από αυτό που εισπράττουμε από τις οικογένειες που έρχονται εδώ είναι ότι η αποτέφρωση και η διαδικασία της αποτελεί την αναβάθμιση αυτής της τελευταίας στιγμής του ανθρώπου», καταλήγει ο Α. Αλακιώτης.

Ακολουθήστε το Πενταπόσταγμα στο Google news Google News

ΔΗΜΟΦΙΛΗ