Τα προβλήματα του νομοσχεδίου για την Υγεία που κατατέθηκε στη Βουλή και ειδικά των ρυθμίσεων για το κάπνισμα, επισημαίνουν στον υπουργό Υγείας, τον Πρωθυπουργό και τους βουλευτές, οκτώ σύλλογοι, αστικοί μη-κερδοσκοπικοί οργανισμοί και ομάδες πολιτών που αγωνίζονται για την προστασία από το παθητικό κάπνισμα.
Στο πλαίσιο αυτό, συμφωνούν ανεπιφύλακτα επί της αρχής με το νομοσχέδιο, εντοπίζουν όμως προβλήματα στις σχετικές με το κάπνισμα διατάξεις που το καθιστούν ανεφάρμοστο.
«Έχουμε ένα πολύπλοκο και προβληματικό νομοσχέδιο με αλληλοσυγκρουόμενες διατάξεις που καταλήγουν να είναι ανεφάρμοστες. Το τελικό αποτέλεσμα θα είναι ο πολίτης να μείνει για άλλη μια φορά ανυπεράσπιστος μέσα από τη γνωστή διαδικασία της μετατόπισης ευθυνών σε μια θολή «αναρμοδιότητα». Χωρίς να αναφέρουμε τις πολύ πιθανές προσφυγές από όσους θεωρούν, αδικαιολόγητα, ότι έχουν συμφέρον από τη μη εφαρμογή του νόμου», αναφέρουν σε σχετική ανακοίνωση.
Αυτή η κατάσταση ώθησε τους παραπάνω συλλόγους και ομάδες να γράψουν στον Υπουργό Υγείας και στη συνέχεια στον Πρωθυπουργό και τους βουλευτές επισημαίνοντας τα προβλήματα.
Καθιστούν, βέβαια, σαφές ότι συμφωνούν ανεπιφύλακτα επί της αρχής με το νομοσχέδιο, το οποίο περιλαμβάνει ρηξικέλευθες διατάξεις (κατάργηση της εξαίρεσης των κέντρων διασκέδασης, απαγόρευση σε ορισμένους υπαίθριους χώρους, εμπλοκή της ΕΛ.ΑΣ.). Όπως αναφέρουν, το μεγάλο πρόβλημα είναι η εφαρμογή και οι προτεινόμενες διατάξεις κινδυνεύουν να μείνουν ξανά κενό γράμμα. Κι αυτό λόγω της πολύπλοκης διατύπωσης και των νομικών προβλημάτων που δημιουργούν, αφού αλληλεπικαλύπτονται με άλλες ισχύουσες διατάξεις της τροποποιούμενης νομοθεσίας χωρίς να τις καταργούν ρητά. Κάτι που αποκαλύπτει είτε άγνοια της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας είτε προχειρότητα .
Τονίζουν δε ότι, το Υπουργείο συνέταξε το νομοσχέδιο και προχώρησε στην διαβούλευση χωρίς να έχει προηγηθεί συζήτηση με εκπροσώπους οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών που αγωνίζονται για την προστασία από το παθητικό κάπνισμα αλλά ούτε και της συμβουλευτικής επιτροπής υπό τον καθ. Παν. Μπεχράκη η οποία δεν έχει ακόμη συσταθεί επίσημα.
«Η σύγκριση του κειμένου που τέθηκε σε διαβούλευση με το νομοσχέδιο που κατατέθηκε αποκαλύπτει ότι δεν υιοθετήθηκε ΚΑΜΙΑ από τις ουσιαστικές παρεμβάσεις όσων συμμετείχαν στη διαβούλευση. Επιπλέον, η έκθεση αξιολόγησης των συνεπειών είναι σαφώς ελλιπής (π.χ. δεν αναφέρεται σε ποσοτικά στοιχεία ούτε όσον αφορά τις αναμενόμενες επιπτώσεις στις δαπάνες υγείας από τον περιορισμό του καπνίσματος ούτε όσον αφορά τις επιπτώσεις στο περιβάλλον λόγω μείωσης των αποτσίγαρων).
Ελπίζουμε ότι έστω και στη ύστατη αυτή στιγμή η πολιτική ηγεσία θα λάβει υπόψη της τις προτάσεις μας στην τελική μορφή του νόμου που θα ψηφιστεί. Επιπλέον ελπίζουμε ότι θα ζητηθεί η βοήθειά μας, κατά τον σχεδιασμό των μέτρων εφαρμογής, τα οποία θα πρέπει οπωσδήποτε να περιλαμβάνουν κατά προτεραιότητα τη θέσπιση πρακτικής διαδικασίας (και ανώνυμων) καταγγελιών (τηλεφωνικά και διαδικτυακά) καθώς και την δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων των ελέγχων», αναφέρουν.
Τα κυριότερα σημεία που επισημαίνονται ως προβληματικά
1. Δεν προβλέπεται ρητά
α) ότι το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα των μη καπνιστών, θέτει σε άμεσο κίνδυνο την υγεία τους, παραβιάζει τους κανονισμούς υγιεινής κι ασφάλειας στην εργασία και παρεμποδίζει τη συμμετοχή των ατόμων με σοβαρές χρονιές παθήσεις και των εγκύων γυναικών στην κοινωνική και επαγγελματική ζωή (βλέπε και σχετική ανακοίνωση του Ιατρικού Συλλόγου Αθηνών).
β) ο υποχρεωτικός ορισμός υπεύθυνου κάθε δημόσιου χώρου ο οποίος να φέρει και ποινική ευθύνη για τις τυχόν παραβάσεις της νομοθεσίας (πρβλ. την νομοθεσία της Κύπρου και τις σχετικές οδηγίες εφαρμογής).
Οι μόνες χρήσιμες τροποποιήσεις που είναι απαραίτητες αφορούν:
α) Την εμπλοκή της Ελληνικής Αστυνομίας (αλλά και των υπηρεσιών αστυνόμευσης των Ενόπλων Δυνάμεων δηλ. Στρατονομία, Ναυτονομία, Αερονομία που δεν προβλέπεται). Ωστόσο, όχι με τον τρόπο που προβλέπει το νομοσχέδιο δηλ. με προσθήκη νέας παραγράφου 3 στο άρθρο 3, αλλά με την συμπλήρωση του σχετικού άρθρου που προβλέπει τις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές (άρθρο 5 παράγραφος 3 τελευταία υπο-παράγραφος).
β) Την απαγόρευση της κατανάλωσης καπνού στους υπαίθριους δημόσιους χώρους, ιδίως όπου συχνάζουν ανήλικοι. Ωστόσο, αυτό δεν απαιτεί αναγκαστικά νομοθετική ρύθμιση αλλά θα μπορούσε να επιβληθεί με απλή υπουργική απόφαση με βάση τον ισχύοντα νόμο (σχετικές προτάσεις είχαν υποβληθεί από τις υπηρεσίες στην προηγούμενη ηγεσία του Υπουργείου Υγείας αλλά δεν υιοθετήθηκαν). Δυστυχώς με το νομοσχέδιο η σχετική διάταξη του άρθρου 3 παρ. 1 στοιχείο η) καταργείται!
γ) Την κατάργηση της εξαίρεσης για τα καζίνο και τα κέντρα διασκέδασης (λόγω της σχετικής απόφασης τους Συμβουλίου Επικρατείας).
Θα μπορούσαν επίσης να γίνουν ορισμένες τροποποιήσεις για να διορθωθούν συγκεκριμένες ελλείψεις και αντιφάσεις της ισχύουσας νομοθεσίας που αφορούν:
δ) Τους ανήλικους κάτω των 12 ετών όταν επιβαίνουν στα αυτοκίνητα με καπνιστές. Το άρθρο 3 η) έρχεται σε αντίθεση με το άρθρο 1 του τροποποιούμενου νόμου 3730/2008 και με το άρθρο 1 της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Νόμος 2101/1992) προβλέπει ότι «ανήλικοι είναι όποιοι δεν έχουν συμπληρώσει το δέκατο όγδοο έτος της ηλικίας τους».
ε) Την συμπλήρωση του άρθρου 2 παρ 1 η) για την απαγόρευση της διαφήμισης με οπτικοακουστικά μέσα ή με τη χρήση δικτύων ηλεκτρονικών επικοινωνιών και μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
στ) Αν υιοθετηθεί τελικά η προσθήκη περί έρευνας αγοράς, θα πρέπει να συμπεριληφθεί και πρόταση σύμφωνα με την οποία θα απαγορεύεται ο δειγματισμός και η δωρεάν διάθεση καπνικών προϊόντων σε ανήλικους καθώς και σε εξωτερικούς, υπαίθριους και εσωτερικούς χώρους.
Οι αλλαγές του νομοσχεδίου που δημιουργούν σύγχυση σε σχέση με ισχύουσες διατάξεις περιλαμβάνουν:
α) Την προτεινόμενη αλλαγή του άρθρου 2 παρ. 1 στοιχείο στ) που συγκρούεται με το ισχύον άρθρο 3 παρ. 1 στοιχείο β).
β) Την προτεινόμενη προσθήκη της (νέας) παραγράφου 2 στο άρθρο 3 («Ο Υπουργός Υγείας ασκεί την εποπτεία εφαρμογής των διατάξεων περί της ολικής απαγόρευσης του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους και σε όλους τους χώρους παροχής εργασίας») που συγκρούεται με τη νομοθεσία περί υγιεινής και ασφάλειας στους χώρους εργασίας, η εφαρμογή της οποίας αποτελεί αντικείμενο των επιθεωρητών εργασίας του Σώματος Επιθεωρητών Εργασίας (ΣΕΠΕ) του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης (που περιλαμβάνεται στις αρμόδιες ελεγκτικές αρχές του άρθρου 5 παρ. 3). Οι σχετικές διατάξεις αποτελούν μέρος του ευρω-ενωσιακού κεκτημένου (οδηγίες 89/654/ΕΟΚ και 89/391/ΕΟΚ).
γ) Την προτεινόμενη προσθήκη της (νέας) παραγράφου 4 στο άρθρο 3 που συγκρούεται με το ισχύον άρθρο 6 παρ. 6 το οποίο προβλέπει επιπλέον ότι για το ύψος του προστίμου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η υποτροπή, τόσο για τους καπνιστές όσο και για τους υπεύθυνους των χώρων.
Τέλος η αλλαγή που επιχειρείται με το άρθρο 19 του νομοσχεδίου για τα καπνικά μασώμενα προϊόντα αφορά στην πραγματικότητα, την παράταση της αναστολής ισχύος μόνο της παραγράφου 2 του άρθρου 15 (με την οποία απαγορεύεται η κυκλοφορία στην αγορά του καπνού μάσησης, του καπνού που λαμβάνεται από τη μύτη και των υποκατάστατων καπνού). Ωστόσο, η διατύπωση της προτεινόμενης τροποποίησης φαίνεται να παρατείνει κατά έξη μήνες και τις διατάξεις της παραγράφου 13 του άρθρου 17 (αφορά τις συσκευασίες των νέων προϊόντων καπνού) και του άρθρου 18β (αφορά την κυκλοφορία των ηλεκτρονικών τσιγάρων και περιεκτών επαναπλήρωσης με μη νικοτινούχο υγρό).
Την ανακοίνωση υπογράφουν:
- Σύλλογος «Προστασία από το παθητικό κάπνισμα» (Θεσσαλονίκη)
- Διαδικτυακές ομάδες «STOP στο Παθητικό Κάπνισμα»
- «Συνήγορος των ΑμεΑ»
- Αντικαπνιστικός Σύλλογος Πάτρας – 1986
- Ομάδα Ενεργών Πολιτών Δράμας
- Διαδικτυακή ομάδα «Ψυχαγωγία Χωρίς Καπνό!»
- ΑΜΚΕ «Μηνύματα Ζωής» με διακριτικό τίτλο «NoSmoke.gr»
- Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι (ΕΠΣΕ)
- Αντικαπνιστικός Σύλλογος Νομού Σερρών
- Σύλλογος «Ακαπνίστας» (Χανιά)
