Πώς είναι εκεί πάνω στη Σελήνη; Αφιλόξενα ασφαλώς, όλο σκόνη και πέτρες. Μερικές από αυτές τις πέτρες όμως, μπορούμε να δούμε και στη Γη και μάλιστα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.
Γιατί εκεί βρίσκονται οι τέσσερις πετρούλες –κυριολεκτικά- , γνωστές ως Goodwill moon rocks, που είχαν παραχωρήσει οι Ηνωμένες Πολιτείες στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, το 1970, ένα χρόνο μετά την ιστορική προσελήνωση του Apollo 11, στις 20 Ιουλίου του 1969.
Φέτος, μισό αιώνα μετά και στο πλαίσιο των εκδηλώσεων διεθνώς για το σημαντικό εκείνο γεγονός, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο παρουσιάζει σε έκθεση τα θραύσματα λίθων από την επιφάνεια της Σελήνης, σε συνδυασμό με τον περίφημο Μηχανισμό των Αντικυθήρων.
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων μοναδικό τεχνολογικό επίτευγμα της Αρχαιότητας, στην προθήκη του στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο
Γιατί, μέσω αυτού του μοναδικού τεχνολογικού επιτεύγματος της αρχαιότητας, είχαν κατορθώσει οι αρχαίοι Έλληνες να κατανοήσουν, μεταξύ άλλων, δυνατοτήτων που προσέφερε ο μηχανισμός, τις κινήσεις της Σελήνης. Γνώση εξαιρετικά χρήσιμη για πολλές ανθρώπινες δραστηριότητες των αρχαίων κοινωνιών, όπως η αλιεία και το κυνήγι, που ανέκαθεν εξαρτώνταν από τις φάσεις της.
Ως τις αρχές Δεκεμβρίου θα εκτίθενται αυτά τα θραύσματα, που αποτελούν ελάχιστο μέρος από τα δείγματα εδάφους, βάρους 21,55 κιλών, που είχαν συλλέξει οι αστροναύτες από τη Σελήνη.
Σε συνολικά 135 χώρες σε όλον τον κόσμο και στις 50 πολιτείες των ΗΠΑ είχαν παραδοθεί σεληνιακές πέτρες, ύστερα από απόφαση του τότε Αμερικανού προέδρου, Ρίτσαρντ Νίξον ως δείγμα αμερικανικής καλής θέλησης (ένα από αυτά πάντως, που προοριζόταν για την Κύπρο, δεν είχε φτάσει ποτέ, λόγω της τουρκικής εισβολής στο νησί, τον Ιούλιο του 1974).
Στην πλακέτα με τις πέτρες, εξάλλου, που δωρίστηκαν στην Ελλάδα υπάρχει και η ελληνική σημαία, η οποία, μαζί με των άλλων χωρών, είχε ταξιδέψει ως την Σελήνη με τον Apollo 11 και είχε επιστρέψει. Στην επιγραφή, μάλιστα, αναφέρεται ότι προσφέρεται στο «Βασίλειο της Ελλάδος», δεδομένου ότι δεν είχε γίνει ακόμη η αλλαγή του ελληνικού πολιτεύματος.
Όπως μας πληροφορεί η διευθύντρια του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, κυρία Μαρία Λαγογιάννη, η πλακέτα είχε τοποθετηθεί επί Γενικού Επιθεωρητή Αρχαιοτήτων του Σπυρίδωνα Μαρινάτου, στην είσοδο του κτιρίου. Ενώ, μία ακόμη φορά που είχαν εκτεθεί τα θραύσματα από τη Σελήνη ήταν στις αρχές της δεκαετίας του ΄90, όταν επί υπουργού Βιομηχανίας, Κώστα Σημίτη είχε οργανωθεί στο μουσείο μεγάλη έκθεση ορυκτών και πετρωμάτων απ΄ όλον τον κόσμο.
Σήμερα, τοποθετημένα δίπλα στον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, δίνουν την καλύτερη ευκαιρία για τον επιστημονικό συσχετισμό τους, μέσα από τις ιδιαίτερες παρουσιάσεις του καθηγητή Φυσικής Διαστήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών, κ. Ξενοφώντα Μουσά.
Στις ομιλίες του, ο κ. Μουσάς θα αναλύσει τις ευφυείς τεχνολογικές λύσεις που ενσωματώνει ο Μηχανισμός και οι οποίες αποδίδουν με εξαιρετικά ακριβείς μηχανικές κινήσεις ένα εντυπωσιακό σύνολο επιστημονικών γνώσεων, που είχε αναπτυχθεί στην αρχαιότητα για τη Σελήνη.
Ο Ξενοφών Μουσάς, καθηγητής Φυσικής Διαστήματος του Πανεπιστημίου Αθηνών
Άλλωστε η ανάπτυξη ημερολογίων με βάση τον σεληνιακό μήνα και η μελέτη της κίνησης του πιο γνωστού ουράνιου σώματος με αστρονομικά μοντέλα αποτυπώνεται σ΄αυτό το αρχαίο όργανο, που έφθασε σε μας από την Ελληνιστική εποχή, καθώς η κατασκευή του υπολογίζεται, με βάση τη μορφή των ελληνικών επιγραφών που υπάρχουν πάνω σ΄αυτό, να έγινε μεταξύ του 150 π.Χ. και του 100 π.Χ. Ήταν κατασκευασμένος από μπρούτζο, γι΄ αυτό και είναι σημαντικά διαβρωμένος, γεγονός που δυσκολεύει την μελέτη του και ήταν τοποθετημένος σε ξύλινο κιβώτιο, δεδομένου ότι επρόκειτο για ένα φορητό όργανο.
Αναλογικός μηχανικός υπολογιστής και όργανο αστρονομικών παρατηρήσεων ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων (πήρε την ονομασία του από ναυάγιο στα Αντικύθηρα απ΄ όπου ανασύρθηκε) έδειχνε τη θέση του Ήλιου και της Σελήνης, τις φάσεις της, καθώς και τις εκλείψεις των δύο. Επίσης στις εγχάρακτες πλάκες του απεικονίζονταν το ελληνικό και το αιγυπτιακό ημερολόγιο που ήταν και το κοινό επιστημονικό ημερολόγιο της εποχής. Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων άλλωστε είναι και το αρχαιότερο μηχάνημα με γρανάζια, ιδιαίτερα πολύπλοκης μάλιστα πλανητικής λειτουργίας.
Οι παρουσιάσεις θα γίνουν την Κυριακή, 6 Οκτωβρίου, στις 12 το μεσημέρι και στην 1μ.μ. και θα ακολουθήσουν, με αφορμή την πανσέληνο του Οκτωβρίου και του Νοεμβρίου, την Δευτέρα, 14 Οκτωβρίου και Τρίτη, 19 Νοεμβρίου και οι δύο στις 4 μ.μ.
Η πλακέτα που δώρισαν οι ΗΠΑ στην Ελλάδα με την ελληνική σημαία και τα θραύσματα λίθων από την Σελήνη
