Το πρωινό δρομολόγιό του ήταν το ίδιο, ακόμη και κάποιες Κυριακές. Μόλις χάραζε, ο Μάνος Καπετανάκης ξεκινούσε με ένα μεταχειρισμένο Ford Fiesta δώδεκα ετών για τη δουλειά του στο Αττικό Νοσοκομείο. Κόντρα στη δημοφιλή τάση φυγής άλλων συναδέλφων του στο εξωτερικό εκείνος είχε ακολουθήσει αντίστροφη πορεία. Τον «είχε φάει το σαράκι της ξενιτιάς», όπως έλεγε, και ήθελε να επιστρέψει στην Ελλάδα –έχοντας ως εφόδια τις πολυετείς σπουδές και εμπειρίες του σε ΗΠΑ και Βρετανία– και να ριζώσει εδώ.
Τον Οκτώβριο του 2015 ο κ. Καπετανάκης ήταν ένας από τρεις νέους επιστήμονες που είχαν μιλήσει στην «Κ» για την επιλογή τους να γυρίσουν και να εργαστούν στην Ελλάδα της κρίσης. «Σκεφτόμουν ότι θα το έκανα αργότερα, στην ηλικία των 50, έχοντας περισσότερες εμπειρίες», έλεγε ο 39χρονος τότε ειδικευόμενος θωρακοχειρουργός. «Είχα μεγάλο σπίτι, καλό μισθό, αλλά έφευγα το πρωί με μουντό καιρό και ψιλόβροχο που διαπερνούσε το κόκαλο και επέστρεφα βράδυ με πίσσα σκοτάδι σε ένα άδειο σπίτι».
Ο κ. Καπετανάκης ακουγόταν τότε αισιόδοξος για το νέο εγχείρημα. Παντρεύτηκε, απέκτησε ένα γιο, είχε μια υποαμειβόμενη και απαιτητική δουλειά στην Αθήνα, αλλά πίστευε ότι ο κύκλος της περιπλάνησης μακριά από τη χώρα του είχε κλείσει οριστικά. Αν και έλεγε ότι δεν ήθελε να ζήσει ξανά με μια βαλίτσα στο χέρι, σήμερα, σχεδόν τέσσερα χρόνια μετά την πρώτη μας συνάντηση βρίσκεται στην Ιρλανδία, στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Mater Misericordiae. Η Ελλάδα δεν κατάφερε να τον κρατήσει.
Ο Ιατρικός Σύλλογος Αθηνών υπολόγιζε το 2018 ότι περισσότεροι από 17.500 Ελληνες γιατροί εργάζονται στο εξωτερικό. Σύμφωνα με τα ίδια στοιχεία, πάνω από 10.000 γιατροί της πρωτεύουσας είχαν φύγει την περίοδο 2008- 2017, ενώ η Ελλάδα αποτελεί τη δεύτερη χώρα προέλευσης μεταναστών γιατρών που απασχολούνται στη Γερμανία. Διαθέσιμοι αριθμοί για τις δευτερογενείς ροές, δηλαδή για όσους επέστρεψαν από το εξωτερικό και αποφάσισαν ή αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν ξανά την Ελλάδα, δεν φαίνεται να υπάρχουν. Ωστόσο, όπως εξηγούν στην «Κ» πανεπιστημιακοί γιατροί, η ιστορία του κ. Καπετανάκη δεν είναι μοναδική. Και άλλοι σαν κι αυτόν, που σήκωσαν στις πλάτες τους μεγάλο φόρτο δουλειάς ως ειδικευόμενοι, φεύγουν για μετεκπαίδευση ή μόνιμη εγκατάσταση σε άλλες χώρες.
Η ελληνική εμπειρία
Με σπουδές Θαλάσσιας Βιολογίας στο πανεπιστήμιο George Washington στις ΗΠΑ, Ιατρικής στο Saint Matthews και μεταπτυχιακό στη Χειρουργική στο University College London ο κ. Καπετανάκης επέστρεψε στην Ελλάδα το 2011, όταν άνοιξε θέση ειδικότητας για τον ίδιο στην Αθήνα. Βρέθηκε ως ειδικευόμενος στο πλευρό του αναπληρωτή καθηγητή Ιατρικής Περικλή Τόμου και συνέβαλε στο στήσιμο της νεότευκτης τότε θωρακοχειρουργικής κλινικής στο Αττικό Νοσοκομείο. Στην αρχή ήταν μόνο οι δυο τους, χωρίς γραμματειακή υποστήριξη ή άλλο διαθέσιμο προσωπικό. Μέσα στους πρώτους εννέα μήνες είχαν πραγματοποιήσει περισσότερα από 90 χειρουργεία. «Φτιάξαμε την κλινική και καθημερινά παλεύαμε να τη χτίσουμε και να τη βελτιώσουμε», λέει ο 43χρονος σήμερα Μάνος Καπετανάκης σε τηλεφωνική μας επικοινωνία από το Δουβλίνο.
Οι καιροί δεν ήταν εύκολοι, ειδικά μέχρι να στελεχωθεί η κλινική και με άλλους ειδικευόμενους. «Δούλευα μέχρι τις 11 ή 12 το βράδυ. Αν κάποιος ασθενής είχε πρόβλημα έπρεπε να μείνεις για να το λύσεις. Δεν υπήρχε μια άλλη βάρδια να σε αλλάξει. Δεν είχα ωράριο», λέει. Παρά την κούραση, αντλούσε ευχαρίστηση από τη δουλειά του. «Εβλεπα ότι κάναμε κάτι δημιουργικό. Χτίζαμε μια μοντέρνα κλινική με πρωτόκολλα που είχαμε φέρει από την εμπειρία μας στο εξωτερικό», τονίζει. Και στην πρώτη μας συνάντηση πριν από τέσσερα χρόνια στο Αττικό και τώρα στην τηλεφωνική μας συνομιλία από το Δουβλίνο αποκαλεί τον διευθυντή της κλινικής «δάσκαλο» και λέει ότι η γνώση που κέρδισε πλάι του είναι εφάμιλλη της δουλειάς που γίνεται στο εξωτερικό.
Παράλληλα, ο κ. Καπετανάκης συνέχισε και την ακαδημαϊκή του πορεία. Εκανε μεταπτυχιακές σπουδές στην ογκολογία του θώρακα στην Αθήνα και στον καρκίνο του πνεύμονα στην Ζυρίχη και είναι υποψήφιος διδάκτωρ στην Ιατρική Σχολή του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Τον Ιανουάριο του 2018 απέκτησε την ειδικότητά του και έμεινε με εξάμηνη παράταση ειδικότητας στο Αττικό. Τον περυσινό Ιούλιο προσελήφθη ως επικουρικός επιμελητής με συμβόλαιο ενός έτους στο ίδιο νοσοκομείο. Η σύμβασή του έληξε πριν από δύο μήνες, χωρίς να γίνει επέκταση, ενώ όπως λέει από το νοσοκομείο επικαλέστηκαν οικονομική δυσχέρεια για τη μη προκήρυξη αντίστοιχης θέσης εργασίας. Ο ίδιος ήθελε να διεκδικήσει τη μόνιμη παραμονή του στην κλινική.
«Δεν μου έδωσε το “σύστημα” τη δυνατότητα να περάσω στο επόμενο επίπεδο και να συνεχίσω το έργο που είχα αρχίσει», λέει αναφερόμενος στο σύστημα μοριοδότησης που ισχύει για τις προσλήψεις γιατρών στα δημόσια νοσοκομεία της χώρας. «Δεν υπάρχει ένας τρόπος και μηχανισμός να κρινόμαστε, όχι φυσικά αψηφώντας τα προσόντα και την επιστημονική αρτιότητα, αλλά εκτιμώντας και την ποιοτική προϋπηρεσία ενός ανθρώπου. Στο εξωτερικό κάνουν πρόταση σε πολύ καλούς ειδικευόμενους για να τους κρατήσουν ως επιμελητές. Εδώ δεν γίνονται προσπάθειες να κρατηθούν άνθρωποι που έχουν προσφέρει και κάποια στιγμή χάνονται, αντί να συνεχίσουν στον χώρο που ξέρουν».
Ξανά στο εξωτερικό
Βάσει αυτής της εξέλιξης, ο κ. Καπετανάκης αποφάσισε να στραφεί ξανά στο εξωτερικό και στις αρχές Σεπτεμβρίου ταξίδεψε στο Δουβλίνο. Οπως λέει, το πανεπιστημιακό νοσοκομείο Mater Misericordiae στο οποίο βρίσκεται πλέον, θα τον βοηθήσει να αναπτύξει σημαντικές νέες δεξιότητες. Εκεί εφαρμόζονται προγράμματα στη βιντεοθωρακοσκοπική ελάχιστα επεμβατική χειρουργική, στη ρομποτική χειρουργική, στη μεταμόσχευση πνεύμονα. Θεωρεί ότι αυτές οι εμπειρίες και πρακτικές θα του ανοίξουν τώρα νέους δρόμους.
«Μιλάμε χρόνια στην Ελλάδα για το brain drain και πώς θα γυρίσουν», λέει ο κ. Καπετανάκης για τη φυγή επιστημόνων (αποκαλούμενη ως «διαρροή εγκεφάλων») στο εξωτερικό. «Αλλά δεν έχουμε προβλέψει πώς θα τους κρατήσουμε».
Πηγή: έντυπη έκδοση Καθημερινής (Γιάννης Παπαδόπουλος)
