Του Μάνου Χατζηγιάννη
Ο μοναδικός τρόπος να κυβερνάς τους ανθρώπους είναι να αποσιωπείς την αλήθεια, έλεγε ο Γαλλοκαναδός συγγραφέας Roger Mondoloni...
Στο αμερικανικό παραμύθι πρέπει να υπάρχει πάντα ένας δράκος.... Όταν πρωτοανέλαβε ο Ντόναλντ Τράμπ την προεδρία για αρκετό χρονικό διάστημα ο πλανήτης κρατούσε την ανάσα του μήπως “πατήσει το κουμπί” ο Βορειοκορεάτης ηγέτης Κιμ με αφορμή το πολεμικό κλίμα που είχε δημιουργηθεί μεταξύ ΉΠΑ και Βόρειας Κορέας.
Μετά όμως όλα μέλι γάλα...
Τώρα ήρθε η σειρά ενός άλλου εχθρού από την “ταξιαρχία του κακού” να πρωταγωνιστήσει στα αμερικανικά πολεμικά σενάρια ολέθρου . Το Ιράν... Το ίδιο Ιράν με το οποίο η αμερικανική διοίκηση είχε ρίξει γέφυρες 3 χρόνια πριν επί προεδρίας Ομπάμα, επειδή αυτή τα “είχε σπάσει” με τους Σαουδάραβες.
Σήμερα που η διοίκηση Τραμπ συμπορεύεται με τις “λευκές κελεμπίες” επόμενο είναι το Ιράν να βρεθεί στο στόχαστρο.
Πριν αναλύσουμε όμως οτιδήποτε άλλο, θέτουμε ένα ερώτημα: Αντέχει η προβληματική αμερικανική οικονομία ένα ακόμη πολεμικό μέτωπο;
Πριν από τρία χρόνια γίναμε μάρτυρες μιας εκκολαπτόμενης παράξενης συμμαχίας μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν. Ναι καλά διαβάσατε. Του Ιράν, στο οποίο έχει επιβάλλει εμπάργκο η αμερικανική διπλωματία. Ομως η ίδια αμερικανική διπλωματία πιστή στη ρήση του Λίνκολν “Φίλος είναι αυτός που έχει τους ίδιους εχθρούς με σένα” έστρεφε τότε τα νότα της στη Σαουδική Αραβία επιχειρώντας εναγκαλισμούς-αν και όχι τόσο ειλικρινείς- με τους εχθρούς αυτής Ιρανούς.
Κάπου το πράγμα στράβωσε τότε με τους Σαουδάραβες με αφορμή απόρρητο υλικό το οποίο κρατήθηκε εκτός της έκθεσης η οποία δόθηκε στη δημοσιότητα για την τρομοκρατική επίθεση της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Πρώτος βασικός λόγος της προσέγγισης του Ιράν από πλευράς διοίκησης Ομπάμα ήταν ότι οι Αμερικανοί εκτιμούσαν ότι ο Ιρανός πρόεδρος Rouhani είχε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσει συγκεκριμένα εργαλεία της διπλωματίας με ευεργετική επιρροή στα προβλήματα της Μέσης Ανατολής, αλλά και στο Λίβανο, τη Συρία, την Υεμένη και η φωνή του ήταν πιο ειρηνική, εν αντιθέσει με τη σαουδαραβική πολιτική που αξιολογείτο από το Λευκό Οίκο ως πιο βίαιη και αποσυνθετική.
Απρίλιο του 2016 ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι και ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν Τζαβάντ Ζαρίφ συναντήθηκαν στα Ηνωμένα Έθνη στη Νέα Υόρκη για να μελετήσουν τρόπους για την εφαρμογή της πυρηνικής συμφωνίας και να επιταχύνουν το τέλος του εμπάργκο.
Παράλληλα όμως η αμερικανική διπλωματία προτιμούσε η εξουσία στο Ιράν να βρίσκεται στα χέρια των δεξιών-φονταμενταλιστών προκειμενου να τρομάξει τους γείτονές του για να αγοράσουν όπλα . Μέχρι τότε η Σαουδική Αραβία είχε αγοράσει όπλα από τις ΗΠΑ αξίας 90 δισεκατομμύριων αμερικανικών δολαρίων μέσα σε διάστημα 3-4 ετών.
Συν τοις άλλοις οι ΗΠΑ και το Ιράν συμφωνούσαν στην καταπολέμηση του Daesh, και για πολλούς στην Ουάσιγκτον η Τεχεράνη, ίσως ήταν ο μόνος αποτελεσματικός εταίρος στην περιοχή για την καταπολέμηση του σουνιτικού εξτρεμισμού, που απειλεί και το ίδιο το Ιράν, αλλά και όλες τις πρωτεύουσες του κόσμου.
Όλα αυτά βέβαια ανετράπησαν όταν ανήλθε στην εξουσία ο Ντόναλντ Τραμπ και σύσφιξε εκ νέου τις σχέσεις με την Σαουδική Αραβία, της οποίας παραδοσιακός εχθρός είναι το Ιράν.
Το φόρουμ της Ufa
Μόνο που τα πράγματα έχουν και άλλη σκοπιά. Μπορεί οι εντυπώσεις να δείχνουν πολεμικό κλίμα και τα ταχέως κλιμακούμενα γεγονότα να προκάλεσαν διεθνή συναγερμό και να πολλαπλασίασαν την ανησυχία ότι θα μπορούσε να προκύψει μια μεγάλη ανοικτή αντιπαράθεση, αλλά ακόμη και αυτά τα πισωγυρίσματα Τραμπ σχετικά με χτύπημα στο Ιράν έχουν το νόημά τους.
Μπορεί αξιωματούχοι δύο χωρών οι οποίες-υποτίθεται-βρίσκονται στα πρόθυρα πολέμου να παρευρίσκονται σε διεθνές φόρουμ σαν να μην συμβαίνει τίποτα;
Αξιωματούχοι, λοιπόν, τόσο από το Ιράν όσο και των ΗΠΑ παρακολουθησαν ένα ρωσικό φόρουμ ασφαλείας, αλλά κανείς δεν μίλησε γι 'αυτό...
Η δέκατη διεθνής συνάντηση για την ασφάλεια ολοκληρώθηκε στη ρωσική πόλη της Ufa. Το φόρουμ έχει υποεκτιμηθεί, αλλά αντιπροσωπεύει ένα από τα λίγα παγκόσμια παραδείγματα πολυμερών συναντήσεων μεταξύ υψηλού επιπέδου αντιπροσώπων των χωρών που βρίσκονται σε σύγκρουση. Εκατοντάδες εκπρόσωποι από 120 χώρες συμμετείχαν στη συνάντηση για τρεις ημέρες για να συζητήσουν ανθρωπιστικές κρίσεις, υβριδικά εμπόδια, τρομοκρατικές απειλές και τρόπους ανάκαμψης από ένοπλες συγκρούσεις.
Η εναρκτήρια ομιλία του Προέδρου Πούτιν διαβασμένη από τον αρχηγό του Ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας Νικολάι Πατρουσέφ, ανέλυε την ατζέντα και τους στόχους του φόρουμ, δηλαδή τη δημιουργία ενός θετικού κλίματος που θα έπρεπε να καταφέρει να μειώσει τις διάφορες περιοχές έντασης μεταξύ των χωρών ανά τον κόσμο.
Σε αυτήν την ομιλία αναφέρθηκε μεταξύ άλλων πως “η έξοδος των ΗΠΑ από τις συνθήκες μείωσης των εξοπλισμών υπονομεύει την παγκόσμια ασφάλεια”.
Η πιο σημαντική είδηση όμως που έρχεται από την Ufa αποκαλύφθηκε από το πρακτορείο Tass:
"Ένας υψηλόβαθμος αξιωματούχος του αμερικανικού Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας θα λάβει μέρος σε μια διεθνή συνάντηση υψηλόβαθμων εκπροσώπων ασφαλείας στην Ufa στις 18-20 Ιουνίου, δήλωσε ο Αναπληρωτής Γραμματέας του ρωσικού Συμβουλίου Ασφαλείας Αλεξάντερ Βεντέικτοτ σε συνέντευξή του στην εφημερίδα Rossiyskaya Gazeta την Κυριακή."
Αυτή η αποκάλυψη είναι ιδιαίτερα σημαντική, καθώς οι ΗΠΑ δεν είχαν αποστείλει εκπροσώπους για να παρακολουθήσουν τη διεθνή συνάντηση ασφαλείας τα τελευταία τέσσερα χρόνια!!!
Το φόρουμ της Ufa δεν έχει λάβει ιδιαίτερη κάλυψη από τον διεθνή τύπο. Η έλλειψη έκθεσης των μέσων μαζικής ενημέρωσης είναι πιθανώς σκόπιμη, καθώς η έλλειψη προβολής στα μέσα ενημέρωσης επιτρέπει στη διπλωματία να κάνει ήρεμα την εργασία της χωρίς περιττούς περισπασμούς.
Ο κόσμος βρίσκεται σε μια κρίσιμη ιστορική συγκυρία, με πιθανές ή ήδη ευμετάβλητες καταστάσεις στην κορεατική χερσόνησο, στη Βενεζουέλα, τη Συρία, την Υεμένη, το Αφγανιστάν, το Ιράν, τη Λιβύη, την Ουκρανία, την Αρκτική, τον Περσικό Κόλπο και τη Βαλτική, την κινεζική θάλασσα. Άλλες ασταθείς καταστάσεις βρίσκονται στον τομέα του κυβερνοχώρου και των πληροφοριών-πολέμου, καθώς και στον ανταγωνισμό στο διάστημα.
Με τόσα πολλά πιθανά σημεία ανάφλεξης, μια συνάντηση για την αντιμετώπιση αυτών των κινδύνων είναι αν μη τι άλλο ενδιαφέρουσα. Το γεγονός ότι 120 χώρες κάθονται το ίδιο τραπέζι είναι μια σπάνια ευκαιρία.
Λαμβάνοντας υπόψη τα σημερινά παγκόσμια γεγονότα, οι σημαντικότεροι συμμετέχοντες στην Ufa ήταν το ανώτερο μέλο του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας των Η.Π.Α. και ο Γραμματέας του Ανώτατου Συμβουλίου Ασφαλείας του Αραβικού Κόμματος (SNSC), Αλί Σαμχάνι. Τα μόνα επίσημα νέα προέρχονται από τα λόγια του Σαμχάνι σχετικά με τη δυνατότητα διαμεσολάβησης με τις ΗΠΑ και τη δυνατότητα του Ιράν να αποκτήσει συστήματα όπλων για να αποτρέψει τις απειλές των ΗΠΑ. Ο Shamkhani δήλωσε:
"Προς το παρόν αντιμετωπίζουμε εκδηλώσεις απειλής. Ωστόσο, όσον αφορά την αεροπορική άμυνα της χώρας μας, εξετάζουμε τη χρησιμοποίηση του ξένου δυναμικού πέρα από τις εγχώριες δυνατότητές μας ... Η διαμεσολάβηση δεν τίθεται υπό αμφισβήτηση στην παρούσα κατάσταση. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αποσυρθεί μονομερώς από την JCPOA, έχουν παραβιάσει τις υποχρεώσεις τους και έχουν προχωρήσει σε παράνομες κυρώσεις εναντίον του Ιράν. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πρέπει να επιστρέψουν στο σημείο εκκίνησης και να διορθώσουν τα δικά τους λάθη. Αυτή η διαδικασία δεν χρειάζεται διαμεσολάβηση ».
"Αυτή η [σταδιακή αύξηση του εμπλουτισμού ουρανίου και της παραγωγής βαρέος ύδατος πέραν των επιπέδων που περιγράφονται στο JCPOA] αποτελεί σοβαρή απόφαση της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν και θα συνεχίσουμε να το κάνουμε βήμα προς βήμα μέχρι οι παραβάτες της JCPOA να κινηθούν προς συμφωνία και να επιστρέψουν για να εκπληρώσουν τις υποχρεώσεις τους” ανέφερε
Κατηγόρησε επίσης τις ΗΠΑ ότι "άσκησαν πίεση στην Ισλαμική Δημοκρατία μέσω ισχυρισμών ότι το Ιράν βρισκόταν πίσω από την επίθεση κατά πετρελαιοφόρων στον Κόλπο του Ομάν". Μιλώντας για τη δυνατότητα κλεισίματος των στενών του Hormuz, επανέλαβε ότι «το Ιράν θα προστατεύσει τα σύνορά του και θα αποκρούσει κάθε επέμβαση». Ο αξιωματούχος δήλωσε επίσης ότι «το Ιράν και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα έρθουν σε πόλεμο, καθώς δεν υπάρχει λόγος να συμβεί αυτός ο πόλεμος».
Ο Ali Shamkhani στην προσπάθεια αναζήτησης συμμάχων πάντως συναντήθηκε με αξιμωατούχους από την Αρμενία και το Αφγανιστάν.
Ο Guo Shengkun, ανώτερος αξιωματούχος της κινεζικής ασφάλειας που παρευρέθηκε στη διάσκεψη, υπογράμμισε τη σημασία για όλες τις χώρες να αυξήσουν το διάλογο και τη συνεργασία για να αποφευχθούν περιττές συγκρούσεις και εμπορικοί πόλεμοι, με έντονη αναφορά στις ενέργειες της Ουάσιγκτον στον εμπορικό της πόλεμο εναντίον της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας.
Ο Ρώσος ομόλογός του ήταν ακόμα πιο άμεσος, τονίζοντας τον φόβο της Ουάσινγκτον από την πλήρη ευρασιατική ολοκλήρωση που οδήγησε η Κίνα και η Ρωσία. Ο Σεργκέι Ναρίσκιν, διευθυντής της ρωσικής Υπηρεσίας Εξωτερικών Πληροφοριών, δήλωσε: "Οι ΗΠΑ χρησιμοποιούν μεθόδους υβριδικού πολέμου που προσπαθούν να παρεμποδίσουν τη ρωσική συνεργασία, ιδιαίτερα με την Κίνα. Το βλέπουμε αυτό. Δεν υπάρχει καμία ανάγκη να καταβάλουμε κάθε προσπάθεια για να το δούμε, όλα συμβαίνουν μπροστά στα μάτια μας ».
Σχολίασε επίσης πώς η Ουάσινγκτον εκμεταλλεύεται το αμερικανικό δολάριο ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα για οικονομικό πόλεμο, τονίζοντας πάντως πως σταδιακά το δολάριο γίνεται τοξικό.
Όπως προαναφέραμε η συνάντηση της Ufa δεν προσελκύει ιδιαίτερη προσοχή από τα ΜΜΕ (καμία αναφορά δεν έχει γίνει στα μεγάλα δυτικά μέσα ενημέρωσης). Ενώ έχει δοθεί κάποια κάλυψη από τα ρωσικά και κινεζικά μέσα ενημέρωσης, η μεγαλύτερη δημοσιότητα έχει δοθεί από τα ιρανικά μέσα ενημέρωσης. Αυτή είναι μια πτυχή που αξίζει να εξεταστεί δεδομένου του σημερινού γεωπολιτικού περιβάλλοντος. Η Μόσχα και το Πεκίνο δεν έχουν καμία πρόθεση να αυξήσουν την ένταση μεταξύ Ουάσιγκτον και άλλων χωρών. Η διατήρηση ενός χαμηλού προφίλ των μέσων ενημέρωσης είναι ένας τρόπος να βοηθήσουμε το φόρουμ της Ufa να δράσει με τέτοιο τρόπο ώστε να διευκολύνει τις παγκόσμιες εντάσεις.
Ένας πόλεμος εναντίον του Ιράν ήταν μια κόκκινη γραμμή για όλους σχεδόν τους συμμετέχοντες στο φόρουμ. Το γεγονός ότι οι ΗΠΑ εκπροσωπήθηκαν στο φόρουμ σε μια περίοδο αυξημένων εντάσεων με το Ιράν, αποτελεί ένα καλό μήνυμα από τη διοίκηση του Τραμπ ότι είναι διατεθειμένη να ξεκινήσει διάλογο με το Ιράν παρά τον κίνδυνο συνεχιζόμενων προκλήσεων ή εσκεμμένων ατυχημάτων μεταξύ των δύο χωρών.
