Eφιαλτικό σενάριο αναφορικά με πιθανή ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών αναφέρει η γερμανική οικονομική εφημερίδα Ηandelsblatt.
Στην δύσκολη κατάσταση που έχει περιέλθει ο χρηματοπιστωτικός τομέας στην Ελλάδα και στις επιδιώξεις του Ελληνα πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα ενόψει των εκλογικών αναμετρήσεων αναφέρεται η «Ηandelsblatt».
«Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Γιάννης Δραγασάκης έχει ήδη κρούσει τον κώδωνα του για δεύτερη φορά μέσα σε λίγες μέρες, ότι οι τράπεζες, οι οποίες έχουν ήδη ανακεφαλαιοποιηθεί τρεις φορές κατά τα έτη της κρίσης, ενδέχεται να χρειαστούν νέα κεφάλαια. Από που θα βρεθούν τα χρήματα είναι τελείως ασαφές. Το να πληρώσουν οι μέτοχοι των τραπεζών είναι ένα αμφισβητήσιμο σενάριο. Οι μετοχές των τραπεζών έχουν ήδη χάσει το 80% της αξίας τους από την τελευταία ανακεφαλαιοποίηση στο τέλος του 2015.[...] Είναι επίσης απίθανο οι να χορηγήσουν νέες ενισχύσεις στην Ελλάδα οι Ευρωπαίοι εταίροι της. Στη χειρότερη περίπτωση, θα μπορούσε να γίνει ένα bail – in! Θα μπορούσαν να χρησιμοποιούν τα χρήματα όσων διαθέτουν καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ. Σε ένα τέτοιο σενάριο φρίκης, είναι κατανοητό ότι οι τράπεζες δεν θέλουν να ακούσουν τίποτα για άρση των περιορισμών στα capital controls».
Ο Τσίπρας καλείται να βρει τη λύση σε ένα δύσκολο και επικίνδυνο δίλημμα για την Ελλάδα. Την άρση των περιορισμών στα capital controls τα οποία επέβαλε η πολιτική και η κυβέρνηση του (το ζητούν οι επιχειρήσεις) και θα μπορούσε να το... πουλήσει ως αφήγημα εξόδου από τα μνημόνια πριν τις εκλογές και στην πιθανότητα να «στραγγίξουν» οι καταθέσεις σε μια περίοδο που οι τα κόκκινα δάνεια πνίγουν τον χρηματοπιστωτικό κλάδο.
«Τα capital controls ήταν η ζώνη ασφαλείας που έσωσε τις ελληνικές τράπεζες από την καταστροφή το καλοκαίρι του 2015. Τη νύχτα 27-28 Ιουνίου, ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας έκλεισε την κάνουλα των χρημάτων στους Έλληνες. Οι τράπεζες έκλεισαν για τρεις εβδομάδες, στα ΑΤΜ υπήρχαν διαθέσιμα μόνο 60 ευρώ την ημέρα» αναφέρει χαρακτηριστικά γ γερμανική εφημερίδα. Σύμφωνα με το δημοσίευμα το 2015 ο Πρωθυπουργός Τσίπρας και ο υπουργός Οικονομικών του, Γιάνης Βαρουφάκης, αναγκάστηκαν να επιβάλουν περιορισμούς στην ανάληψη χρημάτων καθώς λόγω της καταστροφικής τους πολιτικής οδήγησαν τη χώρα στα πρόθυρα της χρεωκοπίας. «Φοβούμενοι την επιστροφή στη δραχμή οι Έλληνες πολίτες απέσυραν μαζικά τις καταθέσεις τους», υπογραμμίζει η εφημερίδα.
Σύμφωνα με την «Ηandelsblatt», καθώς η Ελλάδα ολοκλήρωσε τυπικά τα προγράμματα στήριξης ο Αλέξης Τσίπρας θα μπορούσε να άρει τους περιορισμούς με σκοπό να κερδίσει πόντους κατά την προεκλογική περίοδο. Θα ήταν μια κίνηση που ταιριάζει στο αφήγημά του. Ότι οδήγησε τη χώρα στην κανονικότητα. Ωστόσο οι τράπεζες προειδοποιούν για βιαστικά βήματα που θα μπορούσαν να οδηγήσουν στην επανάληψη του 2015.
Ζητούν οι επιχειρήσεις χαλάρωση των capital controls
«Οι μεγάλες συναλλαγές πρέπει να εγκρίνονται κατά περίπτωση από τις τράπεζες και από το Υπουργείο Οικονομικών - μια γραφειοκρατική και χρονοβόρα διαδικασία. Συνεπώς, οι επιχιρήσεις επιθυμούν περαιτέρω χαλάρωση των ελέγχων . Ωστόσο, οι τράπεζες ανησυχούν ότι πολλοί Έλληνες θα μεταφέρουν τα κεφάλαιά τους στο εξωτερικό εάν αρθούν οι περιορισμοί».
Όπως υπενθυμίζει το δημοσίευμα, κατά τη διάρκεια των ετών της κρίσης , οι τράπεζες έχασαν σχεδόν το ήμισυ των καταθέσεων τους. Οι καταθέσεις μειώθηκαν από 237,5 δισ. ευρώ σε μόλις 122,2 δισ. ευρώ από το 20019 ως τα μέσα του 2015. Σήμερα βρίσκονται στα , αυξήθηκαν και πάλι σε 134,5 δισ. ευρώ. Αλλά τραπεζικοί κύκλοι εκτιμούν ότι οι Έλληνες εξακολουθούν έχουν περίπου 28 δισεκατομμύρια ευρώ σε μετρητά σε θυρίδες, λόγω του φόβου για το μέλλον των τραπεζών.
«Στην πραγματικότητα, οι τράπεζες εξακολουθούν να απέχουν από το κανονικό. Ως αποτέλεσμα της οκταετούς ύφεσης, τα πιστωτικά ιδρύματα είναι αντιμέτωπα με με τεράστιους κινδύνους. Σχεδόν το 47% όλων των χορηγηθέντων δανείων δεν εξυπηρετούνται. Πρόκειται για αξιώσεις σχεδόν 85 δις ευρώ. Από το ποσό αυτό, 27 δισεκατομμύρια είναι στεγαστικά δάνεια} αναφέρει η εφημερίδα και συνεχίζει.
Τι ισχύει για το bail-in
Από το 2016 έχει τεθεί σε ισχύ η πανευρωπαϊκή οδηγία για το bail in και παρότι τραπεζικές και ευρωπαϊκές πηγές αποκλείουν το ενδεχόμενο ενεργοποίησής της στην Ελλάδα, υπάρχει.
Η οδηγία προβλέπει πως αν μια τράπεζα βρεθεί σε σημείο πτώχευσης, οι μέτοχοι είναι οι πρώτοι που θα καλύπτουν το κόστος αναδιάρθρωσης. Στη συνέχεια, ζητείται από τους πιστωτές να συνεισφέρουν, ενώ τελευταίοι συμβάλλουν εκείνοι που έχουν μη καλυπτόμενες καταθέσεις (ποσά μεγαλύτερα των 100.000 ευρώ).
Καμία ελληνική τράπεζα δεν απειλείται σήμερα από ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Οπως επανέλαβε πρόσφατα ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, οι ελληνικές τράπεζες είναι επαρκώς κεφαλαιοποιημένες, με υψηλότερους μάλιστα των απαιτούμενων ελάχιστων δεικτών και μόλις πέρυσι πέρασαν μια ακόμα δοκιμασία stress test.
Οι καταθέσεις επιχειρήσεων και νοικοκυριών στις τράπεζες ύστερα από χρόνια διαρκούς συρρίκνωσης, πέρυσι αυξήθηκαν κατά 8,1 δισ. ευρώ φτάνοντας τα 134,5 δισ. ευρώ. Στο ερώτημα εάν διατρέχουν κίνδυνο, αρμόδιες πηγές απαντούν κατηγορηματικά αρνητικά, υπό τις παρούσες συνθήκες. Εκτός και εάν οι χειρισμοί της κυβέρνησης στο θέμα των κόκκινων δανείων αγνοήσουν παντελώς τις αντοχές του τραπεζικού συστήματος προτάσσοντας μόνο το αποτέλεσμα της κάλπης.
Ο υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος, συνέστησε σοβαρότητα σε όλες τις πλευρές. Αυτήν τη σοβαρότητα περιμένουν οι θεσμοί να επιδείξει η κυβέρνηση προκειμένου να μη διαταραχθεί στο ελάχιστο η σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος και συνακόλουθα η μεταμνημονιακή πορεία της ελληνικής οικονομίας. Η πρόταση της κυβέρνησης, η οποία εστάλη στους θεσμούς, προβλέπει νέο όριο προστασίας της πρώτης κατοικίας στα 250.000 ευρώ, έναντι 280.000 ευρώ, προκαλώντας την έντονη αντίδραση των τραπεζών. Η «ετυμηγορία» των θεσμών αναμένεται και οι πρώτες ενδείξεις δεν είναι θετικές.
Σε περίπτωση μονομερών ενεργειών κόντρα στις αντοχές οικονομίας και τραπεζών, οι θεσμοί διαμηνύουν πως η δόση των 750 εκατ. ευρώ που θα κριθεί στο Eurogroup της 11ης Μαρτίου, θα είναι μόνο το πρώτο σοκ.
Τι λένε οι τράπεζες
Όπως αναφέρουν τα «ΝΕΑ», στους κόλπους των τραπεζιτών είναι κοινό μυστικό πως εάν δεν αντιμετωπιστεί δραστικά και αποτελεσματικά το θέμα των κόκκινων δανείων ( 44% του συνόλου ή 84 δισ. ευρώ) αργά ή γρήγορα κάθε άλλο παρά μπορεί να αποκλειστεί μια ενδεχόμενη νέα ανακεφαλαιοποίηση.
Υπενθυμίζεται ότι έχουν γίνει τρεις ανακεφαλαιοποιήσεις (2013: 28,5 δισ. ευρώ, 2014: 8,3 δισ. ευρώ και 2015: 10,7 δισ. ευρώ) και αν χρειαστεί τέταρτη δύσκολα θα βρεθεί ιδιώτης να βάλει νέα κεφάλαια, ενώ η κρατική ενίσχυση αποκλείεται. Ετσι, στο προσκήνιο θα μπορούσε να έρθει η οδηγία για το Bail in.
Μια κρίσιμη παράμετρος στην οδηγία για τη «διάσωση με ίδια μέσα» – όπως μεταφράζεται στα ελληνικά η οδηγία για το Bail in – είναι ότι δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση όπου πρόκειται για ένα πρόβλημα συστημικό. Στην ελληνική περίπτωση, το θέμα των κόκκινων δανείων είναι ξεκάθαρα συστημικό ζήτημα. Θεωρητικά, λοιπόν, αυτή και μόνο η πτυχή απενεργοποιεί τον κίνδυνο να συζητηθεί ενδεχόμενο για κούρεμα καταθέσεων. Οπως παρατηρεί, όμως, στέλεχος με γνώση των τραπεζικών εξελίξεων, κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει τι θα συμβεί εάν ανακύψει πρόβλημα σε μία τράπεζα.
Τι έγινε στην Κύπρο
Τον Σεπτέμβριο του 2011, η κυπριακή οικονομία υποβαθμίστηκε απ’ όλους τους μεγάλους οίκους αξιολόγησης. Παρά τον χαμηλό της πληθυσμό και τη μικρή της οικονομία, η Κύπρος έχει ιδιαίτερα ανεπτυγμένο τραπεζικό κλάδο. Μετά το κούρεμα του ελληνικού χρέους, η έκθεση των κυπριακών τραπεζών σ’ αυτό άγγιξε τα 22δις €, πόσο μεγαλύτερα από το εγχώριο προϊόν της Κύπρου.
Το διακρατικό δάνειο που είχε λάβει η Κύπρος από τη Ρωσία ύψους 2,5 δις ευρώ, ικανό για να καλύψει τις δανειακές ανάγκες της Κύπρου μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2013, ήταν πλέον ανεπαρκές.
Μετά από την υποβάθμιση της κυπριακής οικονομίας από τον οίκο Moody’s, στις 13 Μαρτίου 2012, και από τον οίκο Fitch, στις 25 Ιουνίου 2012, η Κύπρος αιτήθηκε την ένταξή της στον Ευρωπαϊκό μηχανισμό στήριξης. Αντιπροσωπεία της τρόικας κατέφθασε στην Κύπρο, στις 25 Ιουνίου 2012, και διαπραγματεύτηκε με την κυβέρνηση του νησιού τους όρους του δανείου.
Η κυπριακή κυβέρνηση εξέφρασε τη διαφωνία της στο αρχικό σχέδιο και οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν τους επόμενους μήνες. Στις 30 Νοεμβρίου 2012, η κυπριακή κυβέρνηση συμφώνησε με την τρόικα τους όρους διάσωσης της κυπριακής οικονομίας, απομένοντας μόνο να συμφωνηθεί το ακριβές ποσό της αναχρηματοδότησης των τραπεζών. Η συμφωνία περιλάμβανε λήψη μέτρων, όπως περικοπές σε μισθούς και κοινωνικές παροχές, επιπλέον φορολόγηση ειδών πολυτελείας, καυσίμων, τυχερών παιχνιδιών κλπ.
Στις 16 Μαρτίου 2013 επήλθε συμφωνία με την κυπριακή κυβέρνηση στο ποσό των 10 δις €.
Αποφασίστηκε επίσης να αντληθούν επιπλέον 5,8 δις € με φορολόγηση- κούρεμα των καταθέσεων στις κυπριακές τράπεζες. Το κούρεμα ορίστηκε στο 6,7% για καταθέσεις έως 100.000 € και 9,9% για καταθέσεις που υπερβαίνουν τα 100.000 €.
Η συμφωνία απορρίφθηκε από το κυπριακό κοινοβούλιο στις 19 Μαρτίου 2013 με 36 ψήφους κατά (19 ΑΚΕΛ, 8 ΔΗΚΟ, 5 ΕΔΕΚ, 2 ΕΥΡΩΚΟ, 1 Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών, 1 ανεξάρτητος) 19 αποχές (ΔΗΣΥ) και μία απουσία.
Στις 25 Μαρτίου οι υπουργοί οικονομικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο κατέληξαν σε νέο σχέδιο, με βάση το οποίο κουρεύονται κατά 40% οι καταθέσεις των κυπριακών τραπεζών που υπερβαίνουν τα 100.000 €, και συγχωνεύονται οι τράπεζες Κύπρου και Λαϊκή.
