Στα ύψη βρίσκεται το θερμόμετρο στην εσωτερική πολιτική σκηνή της Τουρκίας, καθώς μόλις τέσσερις ημέρες έχουν μείνει μέχρι τις διπλές εκλογές της Κυριακής, κοινοβουλευτικές και προεδρικές.
Πρωταγωνιστής της προεκλογικής περιόδου δεν είναι άλλος φυσικά από τον Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος με στόχο την αναβίωση του «οθωμανικού μεγαλείου του παρελθόντος», όπως τονίζει σε κάθε ευκαιρία, έχει επιδοθεί σε μία προωτοφανή προπαγάνδα για την επανεκλογή του, με αυξημένες αρμοδιότητες μετά την πρόσφατη συνταγματική αναθεώρηση.
Από την άλλη πλευρά, η αντιπολίτευση με μπροστάρη τον Μουχαρέμ Ιντζέ δίνει την δική της μάχη για να «κόψει» τη φόρα του Ερντογάν και να τον στείλει στον δεύτερο γύρο των
προεδρικών εκλογών, σενάριο που ο ίδιος ο «Σουλτάνος» θέλει να αποφύγει.
Εξι υποψήφιοι αναμετρώνται συνολικά στις εκλογές της Κυριακής. Εάν κανείς από τους υποψήφιους δεν εξασφαλίσει αυτήν την Κυριακή πάνω από το 50% των ψήφων, ο δεύτερος
γύρος των εκλογών θα διεξαχθεί στις 8 Ιουλίου.
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν
Ο σημερινός πρόεδρος γεννήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου1954 στην Κωνσταντινούπολη και διεκδικεί μία ακόμη προεδρική θητεία. Πατέρας τεσσάρων παιδιών καθορίζει τις τύχες της
χώρας από το 2003, αρχικά ως πρωθυπουργός και στην συνέχεια, από το 2014, ως πρόεδρος. Ξεκίνησε την πολιτική του καριέρα ως δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης το 1994 και
ίδρυσε το ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP), μία πραγματική μηχανή εκλογικής νίκης που κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική σκηνή από τις εκλογές του 2002.
Μουχαρέμ Ιντζέ
Γεννήθηκε στις 4 Μαΐου 1964 στην Γιάλοβα. Είναι πρώην καθηγητής Φυσικής και κατά την διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας έκανε αίσθηση με την πυγμή και την μαχητικότητά
του. Επελέγη για να εκπροσωπήσει το Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP, σοσιαλδημοκρατικό), αν και στο παρελθόν απέτυχε δύο φορές να αναδειχθεί στην ηγεσία του κόμματος.
Πατέρας ενός γιου, αναδείχθηκε σε σοβαρό αντίπαλο του Ερντογάν, ικανό να του προκαλέσει δυσκολίες.
Μεράλ Άκσενερ
Η Μεράλ Άκσενερ γεννήθηκε στις 18 Ιουλίου 1956 στην Σμύρνη και ήταν η πρώτη υποψήφια της τουρκικής αντιπολίτευσης που ανακοίνωσε την υποψηφιότητά της, υπό την σημαία του
Καλού Κόμματος (εθνικιστική δεξιά), το οποίο ίδρυσε η ίδια μόλις τον περασμένο Οκτώβριο. Συντηρητική, εθνικίστρια και μητέρα ενός γιου, υπήρξε υπουργός Εσωτερικών κατά την
δεκαετία του ’90 και υπήρξε μέλος του υπερεθνικιστικού MHP, που σήμερα είναι σύμμαχος του Ερντογάν. Η συμμετοχή της στην κυβέρνηση την περίοδο 1996-1997 , στα αιματηρότερα
χρόνια της κουρδικής εξέγερσης στην νοτιο-ανατολική Τουρκία, κινδυνεύει να της στερήσει την ψήφο των Κούρδων που αντιπροσωπεύουν το εν πέμπτον του πληθυσμού της χώρας.
Σελαχατίν Ντεμιρτάς
Γεννημένος στις 10 Απριλίου 1973 στο Ντιγιάρμπακιρ ανακηρύχθηκε υποψήφιος του Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP, φιλοκουρδικό), αν και βρίσκεται στην φυλακή από
τον Νοέμβριο 2016. Κατηγορείται από το καθεστώς Ερντογάν ότι ανήκει και ηγείται «τρομοκρατικής» οργάνωσης. Δικηγόρος, είναι πατέρας δύο κοριτσιών. Καταγγέλλει ότι βρίσκεται
σε ομηρία ως αντίπαλος του Ερντογάν. Ηταν υποψήφιος στις προεδρικές εκλογές του 2014 και συγκέντρωσε σχεδόν το 10% των ψήφων.
Τεμέλ Καραμολάογλου
Γεννημένος στις 7 Ιουνίου 1941 στο Καχραμάνμαρας, ο Τεμέλ Καραμολάογλου του Κόμματος της Ευτυχίας ( SP, ισλαμοσυντηρητικό) έχει εκλεγεί τρεις φορές βουλευτής με το Κόμμα της
Ευημερίας (Refah). Σύμφωνα με την βιογραφία που έχει αναρτηθεί στην ιστοσελίδα του κόμματός του, υπήρξε στενός συνεργάτης του Νετζμετίν Ερμπακάν, του μέντορα του Ερντογάν.
Πατέρας πέντε παιδιών υπήρξε δήμαρχος της πόλης Σίβας το 1993 κατά την διάρκεια του εμπρησμού ξενοδοχείου της πόλης από ακραίους ισλαμιστές. Η πυρκαγιά προκάλεσε τον
θάνατο 37 ανθρώπων, στην πλειοψηφία τους τούρκων διανοουμένων.
Ντογκού Περιντσέκ
Γεννημένος στις 17 Ιουνίου 1942 στο Γκαζίαντεπ, ο Ντογκού Περιντσέκ ηγείται του Πατριωτικού Κόμματος (Vatan, αριστερά). Δόκτωρ της Νομικής , πατέρας τεσσάρων παιδιών, έχει
φυλακισθεί επανειλημμένως, κυρίως μετά το πραξικόπημα του 1980. Εγινε ευρύτερα γνωστός για την προσφυγή του ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
για την υπεράσπιση του δικαιώματος άρνησης του χαρακτήρα γενοκτονίας της σφαγής των Αρμενίων κατά τον Α΄Παγκόσμιο Πόλεμο στην Τουρκία. Το Δικαστήριο τον δικαίωσε.
Τα πέντε σενάρια των εκλογών
Για την 24η Ιουνίου το βασικό ερώτημα που τίθεται είναι κυρίως αν ο Ερντογάν θα εκλεγεί στην προεδρία ήδη από τον πρώτο γύρο και αν το Κόμμα του Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης
(AKP) θα διατηρήσει την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο.Στην περίπτωση που κανένας υποψήφιος δεν λάβει ποσοστό μεγαλύτερο από το 50% των ψήφων στον πρώτο γύρο των
προεδρικών, ένας δεύτερος γύρος θα διεξαχθεί στις 8 Ιουλίου.
1) Καθαρή νίκη του Ερντογάν
Κερδίζει τις προεδρικές από τον α' γύρο και το AKP διατηρεί την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο.Αυτό ήταν το σενάριο που ήλπιζε να επιτύχει ο νυν πρόεδρος όταν στα μέσα
Απριλίου προκήρυσσε εκλογές ελπίζοντας να πιάσει στον ...ύπνο την αντιπολίτευση.Όμως αν και ο Ερντογάν έδειχνε τότε πεπεισμένος, οι πιθανότητες που υπάρχουν τώρα να δει το
σενάριο αυτό να υλοποιείται έχουν μειωθεί σημαντικά, λόγω της επιδείνωσης της οικονομικής κατάστασης στην Τουρκία και μιας νέας ορμής που έλαβε η αντιπολίτευση.Ο Ερντογάν
"ανέμενε ότι θα ενίσχυε την εξουσία του", κυρίως χάρη στη συνταγματική μεταρρύθμιση, η οποία ενισχύει σημαντικά τις εξουσίες του προέδρου και οι κύριες διατάξεις της τίθενται σε
ισχύ μετά τις εκλογές. "Ωστόσο (αυτή) δεν χαίρει της υποστήριξης της πλειοψηφίας των Τούρκων ψηφοφόρων", κρίνουν οι αναλυτές του Center for American Progress.
2) Ένας δεύτερος γύρος προεδρικών εκλογών
Στις προεδρικές εκλογές η αντιπολίτευση αναγκάζει τον Ερντογάν να περάσει σε έναν β' γύρο. Μολονότι δείχνει βέβαιο ότι ο Ερντογάν θα εξασφαλίσει τις περισσότερες ψήφους την
Κυριακή, υπάρχει η πιθανότητα να μην εκλεγεί από τον πρώτο γύρο.Ο πιο πιθανός αντίπαλός του, ο Μουχαρέμ Ιντζέ, ο υποψήφιος του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού Κόμματος (CHP) της
αξιωματικής αντιπολίτευσης, διεξήγαγε μια εξαιρετικά δυνατή προεκλογική εκστρατεία.Μαζί με τους άλλους υποψήφιους, η αντιπολίτευση μπορεί να υπολογίζει σε έναν δεύτερο
γύρο.Οι αναλυτές κρίνουν ότι ο Ερντογάν παραμένει το φαβορί και σε αυτό το σενάριο.Ωστόσο αν το AKP χάσει την πλειοψηφία του στις βουλευτικές που θα γίνουν σε έναν μόνο
γύρο την Κυριακή,"ο Ερντογάν θα μπει σε έναν δεύτερο γύρο με την παραδοσιακή του εικόνα του κυρίαρχου και αήττητου να έχει πληγεί σοβαρά", σύμφωνα με τον Κεμάλ Κιριστζί
του Brookings Institution.
3) "Πύρρειος νίκη": Ο Ερντογάν κερδίζει τις προεδρικές, το AKP χάνει τον έλεγχο του κοινοβουλίου
Το πιο πιθανό αποτέλεσμα σήμερα είναι μια νίκη του Ερντογάν και ένα αμφίρροπο κοινοβούλιο", σύμφωνα με τον Άαρον Στάιν του Atlantic Council.Το σενάριο αυτό θα βύθιζε την
Τουρκία σε μια περίοδο βαθιάς αβεβαιότητας, θα κλόνιζε την εμπιστοσύνη στην τουρκική οικονομία και θα προκαλούσε ενδεχομένως νέες εκλογές.
Η ειρωνεία είναι ότι η αντιπολίτευση βοηθήθηκε από τις τροποποιήσεις που έφερε το AKP, οι οποίες επέτρεψαν στο CHP να συνασπιστεί με τρία άλλα κόμματα για τις βουλευτικές,
κάτι το οποίο θα μπορούσε να ενισχύσει την παρουσία της αντιπολίτευσης στο κοινοβούλιο.Πολλά θα εξαρτηθούν από το αν το φιλοκουρδικό Κόμμα της Δημοκρατίας των Λαών
(HDP), το οποίο αντιτίθεται σφόδρα στον Ερντογάν και κατεβαίνει μόνο του στις εκλογές, θα εξασφαλίσει το 10% των ψήφων που είναι απαραίτητο για να εισέλθει στο
κοινοβούλιο.Το AKP έχει χάσει ήδη μια φορά την πλειοψηφία του στο κοινοβούλιο, στις βουλευτικές του Ιουνίου του 2015. Ο Ερντογάν είχε τότε γρήγορα προκηρύξει νέες εκλογές για
να την ανακτήσει, δίνοντας σαφώς το μήνυμα ότι δεν θα αποδεχόταν συνασπισμούς.Ωστόσο, βάσει της συνταγματικής μεταρρύθμισης που υιοθετήθηκε τον Απρίλιο του 2017, ο
Ερντογάν θα αναγκαστεί θεωρητικά να διακινδυνεύσει και τις προεδρικές εκλογές προκηρύσσοντας βουλευτικές, καθώς οι δύο εκλογικές διαδικασίες θεωρείται ότι γίνονται
ταυτοχρόνως.
4) Τέλος εποχής Ερντογάν
Ο Μουχαρέμ Ιντζέ κερδίζει τις προεδρικές στον β' γύρο, η αντιπολίτευση ελέγχει το κοινοβούλιο.Ο Ιντζέ είναι σαφώς το φαβορί για τη δεύτερη θέση μετά τον απερχόμενο πρόεδρο και
θα επωφεληθεί σε έναν δεύτερο γύρο από την υποστήριξη των συμμάχων του CHP στις βουλευτικές και ενδεχομένως και του HDP.Αν η αντιπολίτευση πάρει τον έλεγχο του
κοινοβουλίου την Κυριακή, η νίκη αυτή θα βοηθήσει πολύ τον Ιντζέ στις 8 Ιουλίου."Αν συμβεί αυτό, θα γίνει μάλλον μια μαζική πολιτική αλλαγή σε πολλά μέτωπα", σύμφωνα με τον
Μαρκ Πιερινί, ερευνητή στο Carnegie Europe, ο οποίος αναφερόταν κυρίως στις οικονομικές πολιτικές και στις σχέσεις με τη Δύση.
5) Αχαρτογράφητα νερά
Η αντιπολίτευση κερδίζει τις προεδρικές, το AKP διατηρεί το κοινοβούλιο.Πρόκειται ίσως για το πιο θολό σενάριο, λόγω του γεγονότος ότι το AKP δεν έχει καμία εμπειρία
συγκατοίκησης και ο νέος πρόεδρος θα διάκειται ίσως πολύ εχθρικά απέναντι στο κόμμα που κυριαρχεί στην τουρκική πολιτική σκηνή από το 2002."Ένας πρόεδρος της λαϊκής
αντιπολίτευσης θα είναι αντιμέτωπος με μια ισλαμιστική και εθνικιστική πλειοψηφία στο κοινοβούλιο, το οποίο θα οδηγήσει σε μια μπερδεμένη κατάσταση", παρατηρεί ο Πιερινί.
Διχασμένοι οι νεαροί ψηφοφόροι
Η Σένα Σου Μπαϊσάλ είναι 18 χρονών και θα ψηφίσει για πρώτη φορά στις εκλογές της Κυριακής. Δεν θυμάται τη ζωή της πριν από την ανάληψη της εξουσίας από τον πρόεδρο
Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αλλά εύχεται να είχε ζήσει την παλαιότερη εποχή.
«Η Τουρκία ήταν πιο σύγχρονη και κοσμική χώρα», λέει η Σένα, η οποία ζει στην Άγκυρα μαζί με τους γονείς της. «Θα ήθελα να ζούσα τότε».
Ο Μεχμέτ Σαλίχ Τακίλ, ένας ακόμη φοιτητής γεννημένος το 2000, έχει αντίθετη άποψη. Χαρακτηρίζει ίνδαλμά του τον Ερντογάν και κατακρίνει την «παλιά Τουρκία».
«Ήμουν δύο ετών όταν ο Ερντογάν ανέλαβε την εξουσία. Η οικογένειά μου μού έχει μιλήσει για την εποχή πριν από το 2000. Η ζωή ήταν δύσκολη τότε. Δεν θα ήθελα να ζω την εποχή
εκείνη», λέει από την προεκογική συγκέντρωση του Ερντογάν στην Άγκυρα.
Όπως και η υπόλοιπη χώρα, η νεολαία στην Τουρκία που θα ψηφίσει την Κυριακή για πρώτη φορά, εμφανίζεται διχασμένη ως προς τη γνώμη της για τον Ερντογάν--τον πιο
επιτυχημένο και πολωτικό ηγέτη στη σύγχρονη πολιτική ζωή της χώρας.
Το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης του Ερντογάν κέρδισε τις εκλογές το 2002 και στις αρχές του επόμενου χρόνου ανέλαβε την εξουσία. Έκτοτε κυβερνά τη χώρα αρχικά ως
πρωθυπουργός και έπειτα ως πρόεδρος.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι εκλογές της Κυριακής θα είναι αμφίρροπες με το κόμμα του, το AK, να χάνει πιθανόν την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία.
Οι υποστηρικτές του Ερντογάν, πολλοί εκ των οποίων είναι θρησκόληπτοι συντηρητικοί από την επαρχιακή ενδοχώρα, υποστηρίζουν ότι έφερε την οικονομική ανάπτυξη στη χώρα και
απεκατέστησε το ισλάμ στο δημόσιο βίο. Οι αντίπαλοί του ισχυρίζονται ότι υπονόμευσε τα κοσμικά θεμέλια της Δημοκρατίας, την οποία ίδρυσε ο Μουσταφά Κεμάλ Ατατούρκ, και ότι
βυθίζει τη χώρα στον απολυταρχισμό.
Σύστημα εκπαίδευσης
Ωστόσο, οι νεαροί Τούρκοι με τους οποίους μίλησε το Reuters, όλοι γεννημένοι κατά το πρώτο εξάμηνο της χιλιετίας, μοιράζονται τις ίδιες έντονες ανησυχίες για την παιδεία και τις
προοπτικές απασχόλησης.
Ο Αρμάν Τιχμινλίογλου επέλεξε να σπουδάσει σε πανεπιστήμιο της Γερμανίας αντί της Τουρκίας γιατί, όπως εξηγεί, οι αλλεπάλληλες αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας του
ανησυχούν τους μαθητές.
Ένα νέο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, το οποίο υιοθετήθηκε τον περασμένο χρόνο, άφησε εκτός ύλης την Δαρβινική θεωρία της εξέλιξης, οι εισαγωγικές εξετάσεις στο πανεπιστήμιο
άλλαξαν και ενισχύθηκε η χρηματοδότηση των θρησκευτικών σχολείων «Imam Hatip».
«Το εκπαιδευτικό σύστημα έχει αλλάξει επτά φορές στη διάρκεια των γυμνασιακών μου χρόνων. Το ηθικό όλων των νέων είναι χαμηλό, αλλά για αυτή την κατάσταση ευθυνόμαστε
εμείς. Στο κάτω-κάτω, μας κυβερνούν αυτοί που εκλέγουμε», λέει ο Αρμάν.
Ο Ουελάτ Αϊντίν, ένας κούρδος πολίτης σε απομακρυσμένο χωριό της νοτιοανατολικής επαρχίας Μαρντίν, ανησυχεί για το καθεστώς της κουρδικής γλώσσας και την έλλειψη
βοηθημάτων στα σχολεία.
«Δεν διδαχτήκαμε στην μητρική μας γλώσσα. Σε κάθε περίπτωση η εκπαίδευση είναι χαμηλής ποιότητας. Όταν δεν υπάρχει καθηγητής Χημείας, ο καθηγητής της Λογοτεχνίας διδάσκει
το μάθημα της Χημείας. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν έδωσα εισαγωγικές εξετάσεις. Δεν θεωρούσα ότι είχα κάποια ελπίδα».
Νεαρός αγρότης στη νοτιοανατολική επαρχία του Ντιγιάρμπακιρ, ο Ντεμχάτ Τάρι μετά το Λύκειο πήγε στην Κωνσταντινούπολη σε αναζήτηση δουλειάς.
«Κέρδιζα 1.500 τουρκικές λίρες (320 δολάρια) τον μήνα που τα έδινα για να πληρώσω το ενοίκιο και τους λογαριασμούς του νερού και του ηλεκτρικού και δεν μου έμενε τίποτα. Όταν
συνειδητοποίησα ότι δεν υπήρχε περίπτωση να αποταμιεύω, επέστρεψα στο χωριό μου».
«Δεν υπάρχουν δουλειές, το δολάριο είναι στα ύψη, ο χρυσός ακριβός. Έτσι όπως είναι τα πράγματα δεν θα μπορέσω ποτέ να παντρευτώ».
Εξωτερική πολιτική
Ο Καγκ Μπουϊουργκάν, ο οποίος διαβάζει για τις εξετάσεις για το πανεπιστήμιο και θέλει να γίνει οδοντίατρος, χαρακτηρίζει διχαστική την πολιτική του Ερντογάν.
«Αν δεν κερδίσει αυτές τις εκλογές, θα μπορέσουμε και πάλι να αποκαταστήσουμε την ενότητα που έχουμε απωλέσει και να επιλύσουμε μαζί τα προβλήματά μας ένα-ένα».
Οι δίδυμες αδελφές Σινέμ και Σιμτζέ Τουντσμπιλέκ δεν συμφωνούν. Κατά τη γνώμη τους, παρά τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η χώρα, τα πράγματα μπορούν να φτιάξουν.
Αμφότερες μάλιστα πιστεύουν ότι την Κυριακή ο Ερντογάν θα είναι και πάλι ο νικητής.
«Υποστηρίζουμε ο ένας τον άλλον. Σαφώς και έχουμε προβλήματα αλλά δεν είναι τέτοια που δεν λύνονται», λέει η Σινέμ.
«Το όνομα του Ερντογάν είναι για εμάς ταυτισμένο με την αγάπη. Είναι ένας πολύ καλός πατέρας, έχει υπερασπιστεί όλο τον ισλαμικό κόσμο. Πιστεύουμε στο όραμά του για μια
μεγάλη Τουρκία».
Η Τζεϊνέπ Αρσλάν, μια εθελόντρια για το αντιπολιτευόμενο ισλαμιστικό κόμμα Saadet (Κόμμα της Ευτυχίας), φοράει την ισλαμική μαντίλα από τα 12 χρόνια της, ένα δικαίωμα το οποίο
προασπίστηκε η κυβέρνηση του Ερντογάν, αλλά ψέγει τον τούρκο πρόεδρο για την εξωτερική του πολιτική.
«Επειδή φοράω την μαντίλα, δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να αγνοήσω τα προβλήματα της χώρας. Η κυβέρνηση αυτή μου επιτρέπει να καλύπτω το κεφάλι μου αλλά δεν διακόπτει τις
σχέσεις με το Ισραήλ».
Στην κοσμική συνοικία Καντικόι της Κωνσταντινούπολης, η Ντερίν Καλελί λέει ότι πλήττεται η ελευθερία της στο ντύσιμο.
«Δεν μπορώ να φοράω τα ρούχα που μου αρέσουν. Οι άνθρωποι στην Ευρώπη ζουν όπως θέλουν. Εδώ δεν είμαι όσο ελεύθερη θα ήθελα να είμαι. Γινόμαστε όλο και πιο
συντηρητικοί. Ανησυχούμε για το μέλλον».
Ρεκόρ ψηφοφόρων στο εξωτερικό
Στο μεταξύ, ο αριθμός των Τούρκων που ζουν στο εξωτερικό και ψήφισαν για τις προεδρικές και βουλευτικές εκλογές της 24ης Ιουνίου έφτασε στον αριθμό ρεκόρ του 1,49
εκατομμυρίου, ανακοίνωσε σήμερα ο Σάντι Γκιουβέν επικεφαλής της Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπής.
Αν και οι εκλογές στην Τουρκία θα διεξαχθούν την Κυριακή, όσοι Τούρκοι ζουν στο εξωτερικό είχαν την ευκαιρία να ψηφίσουν στα τουρκικά προξενεία από τις 7 Ιουνίου ως την
περασμένη Τρίτη το βράδυ.
Περίπου 3,047 εκατομμύρια Τούρκοι ψηφοφόροι είναι εγγεγραμμένοι στο εξωτερικό, γεγονός που σημαίνει ότι το ποσοστό συμμετοχής έφτασε το 48,8%. Οι Τούρκοι του εξωτερικού
μπορούν να ψηφίζουν στα συνοριακά φυλάκια της χώρας ως τις 24 Ιουνίου.
Στις προηγούμενες εκλογές του Νοεμβρίου του 2015 ψήφισαν 1,3 εκατομμύριο Τούρκοι του εξωτερικού, ενώ στο δημοψήφισμα της περσινής χρονιάς 1,4 εκατομμύριο.
