Μπορεί η κυβέρνηση να επιμένει στο αφήγημα της «καθαρής εξόδου» από τα μνημόνια, τον προσεχή Αύγουστο, πλην όμως οι ίδιοι οι κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης δείχνουν το αντίθετο.
Η χώρα θα παραμείνει υπό ενισχυμένη εποπτεία, με τακτικές επιθεωρήσεις αλλά και με το ΔΝΤ παρόν, για πολλά χρόνια και, πάντως, μέχρι να αποπληρώσει το 75% τουλάχιστον των δανείων που έχει λάβει για τη διάσωσή της. Κάτι που, πρακτικώς, σημαίνει ότι όχι μόνον η κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα αλλά και η κυβέρνηση που θα προκύψει από τις προσεχείς εκλογές (σ.σ. και για αρκετές ακόμη αναμετρήσεις) μπορεί, θεωρητικώς, να έχει κάποια μεγαλύτερα περιθώρια δημοσιονομικών χειρισμών, θα είναι στη διακριτική του ευχέρεια να επιλέξει κάποια μέτρα, ωστόσο θα τελεί συνεχώς υπό τη δαμόκλειο σπάθη των δανειστών.
Σύμφωνα με τον Κανονισμό Ε.Ε. αριθ. 472 της 21ης Μαΐου 2013 και συγκεκριμένα το άρθρο 14, παρ.1 που προβλέπει τα σχετικά μετά τη λήξη του προγράμματος στήριξης (σ.σ. όπως αυτό που επιδιώκει τώρα η ελληνική κυβέρνηση), Τα κράτη μέλη παραμένουν υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα εφόσον δεν έχει εξοφληθεί τουλάχιστον το 75 % της χρηματοδοτικής συνδρομής που έχει ληφθεί από ένα ή περισσότερα άλλα κράτη μέλη, τον ΕΜΧΣ, τον ΕΜΣ ή το ΕΤΧΣ.
Σύμφωνα με το ίδιο άρθρο, η Ελλάδα θα τυγχάνει τακτικών ελέγχων ενώ θα οφείλει να δίνει πλήρη εικόνα για την πορεία των δημοσιονομικών της, τις επιπτώσεις των μέτρων που λαμβάνει ενώ παράλληλα θα έχει την υποχρέωση λήψης μέτρων για την επίτευξη των στόχων που έχουν τεθεί.
Συγκεκριμένα, όπως αναφέρεται, η Επιτροπή πραγματοποιεί, σε συνεννόηση με την ΕΚΤ, τακτικές αποστολές επιθεώρησης στο κράτος μέλος υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα, προκειμένου να εκτιμήσει την οικονομική, δημοσιονομική και χρηματοπιστωτική του κατάσταση. Κοινοποιεί ανά εξάμηνο την εκτίμησή της στην αρμόδια επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, στην ΟΔΕ, καθώς και στο κοινοβούλιο του οικείου κράτους μέλους, και εκτιμά ειδικότερα αν χρειάζονται διορθωτικά μέτρα. Επιπλέον, αναφέρεται πως το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να συστήσει σε κράτος μέλος υπό εποπτεία μετά το πρόγραμμα να λάβει διορθωτικά μέτρα. Επίσης, το Συμβούλιο, μετά από πρόταση της Επιτροπής, μπορεί να παρατείνει τη διάρκεια της άσκησης εποπτείας μετά το πρόγραμμα σε περίπτωση που εξακολουθεί να υπάρχει κίνδυνος για τη δημοσιονομική βιωσιμότητα του οικείου κράτους μέλους».
Έλεγχοι ανά τρίμηνο και με... ΔΝΤ
Τα κράτη μέλη υπό ενισχυμένη εποπτεία, όπως η Ελλάδα, ουσιαστικά τυγχάνουν ελέγχων ανά τρίμηνο, όπως δηλαδή συμβαίνει και τώρα υπό το καθεστώς του μνημονίου. Όπως προβλέπει το άρθρο 3 του ίδιου Κανονισμού, «το κράτος μέλος που υπόκειται σε ενισχυμένη εποπτεία, μετά από διαβούλευση και σε συνεργασία με την Επιτροπή, η οποία ενεργεί σε συνεννόηση με την ΕΚΤ, τις ΕΕΑ, το ΕΣΣΚ και, όπου είναι σκόπιμο, το ΔΝΤ, εγκρίνει μέτρα που στοχεύουν στην αντιμετώπιση των πηγών ή των δυνητικών πηγών των δυσκολιών».
Προς άρση, δε, των αμφιβολιών για τη συχνότητα των ελέγχων μετά τον Αύγουστο, η επόμενη παράγραφος (2) του άρθρου 3 ορίζει ρητώς πως η στενότερη αυτή παρακολούθηση της δημοσιονομικής κατάστασης εφαρμόζεται σε κράτος μέλος που υπόκειται σε ενισχυμένη εποπτεία, ασχέτως της ύπαρξης υπερβολικού ελλείμματος στο εν λόγω κράτος μέλος. Με άλλα λόγια, το γεγονός ότι η Ελλάδα καταγράφει πλεονάσματα, ουδόλως περιορίζει την δυνατότητα των δανειστών να επιβάλλουν μέτρα. Όπως σημειώνεται δε, «η έκθεση που καταρτίζεται βάσει του άρθρου 10 παράγραφος 3 του εν λόγω κανονισμού υποβάλλεται σε τριμηνιαία βάση».
Ποια έξοδος;
Η Αθήνα, συνεπώς, ανεξαρτήτως κυβέρνηση θα πρέπει, ακόμη και μετά τη λήξη του προγράμματος, να δίνει σαφή και πλήρη εικόνα για τα δημοσιονομικά της. Όπως σημειώνεται στο άρθρο 10, «το κράτος μέλος προβαίνει αμέσως σε ευρεία εκτίμηση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού εντός του ιδίου έτους όσον αφορά την ευρύτερη δημόσια διοίκηση και τους υποτομείς της. Οι χρημα τοοικονομικοί κίνδυνοι που συνδέονται με ενδεχόμενες υποχρεώσεις οι οποίες είναι πιθανό να έχουν σημαντικό αντίκτυπο στους κρατι κούς προϋπολογισμούς, όπως αναφέρεται στο άρθρο 14 παράγρα φος 3 της οδηγίας 2011/85/ΕΕ, καλύπτονται επίσης από την εκτί μηση στο βαθμό που μπορούν να συμβάλουν στην ύπαρξη υπερ βολικού ελλείμματος. Το αποτέλεσμα της εν λόγω εκτίμησης περι λαμβάνεται στην έκθεση η οποία υποβάλλεται σύμφωνα με το άρθρο 3 παράγραφος 4α ή το άρθρο 5 παράγραφος 1α του κανο νισμού (ΕΚ) αριθ. 1467/97 σχετικά με τα μέτρα που λαμβάνονται για τη διόρθωση του υπερβολικού ελλείμματος. Το κράτος μέλος υποβάλλει τακτικά στην Επιτροπή και στην οικονομική και δημοσιονομική επιτροπή, για το δημόσιο και τους υποτομείς του, έκθεση σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογι σμού εντός του ιδίου έτους, τη δημοσιονομική επίπτωση των μέτρων διακριτικής ευχέρειας όσον αφορά τόσο τις δαπάνες όσο και τα έσοδα, τους στόχους για τις δημόσιες δαπάνες και τα δημό σια έσοδα, καθώς και πληροφορίες σχετικά με τα ληφθέντα μέτρα και τη φύση αυτών που προβλέπεται να ληφθούν για την επίτευξη των στόχων. Η έκθεση αυτή δημοσιοποιείται».
Με αυτά τα δεδομένα και ανεξάρτητα από την πολιτική αντιπαράθεση των κομμάτων εξουσίας, είναι βέβαιο ότι η «καθαρή έξοδος» δεν είναι παρά ένα όνειρο θερινής νυκτός. Και ότι τα χέρια της όποιας ελληνικής κυβέρνησης αύριο θα είναι, σε πολύ μεγάλο βαθμό, δεμένα.
